Arama
Kariye Camii 450 yıllık hüviyetine kavuştu
Kariye Camii'nin ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı. Kariye, Bizans döneminin en önemli manastırlarından biriydi. Fetih'ten sonra bir süre boş kalan yapı, Sultan II. Bayezid döneminde camiye dönüştürüldü ve asırlar boyu Müslümanlara ev sahipliği yaptı. 1940'lı yıllardan itibaren müze ve depo olarak hizmet veren Kariye, 450 yıllık cami hüviyetine yeniden kavuşacak. Peki, Kariye Camii nerede? Kariye Camii ne zaman yapıldı? Kariye ne zaman cami oldu? Kariye ne zaman müze oldu? İşte Kariye Camii'nin tarihi…
Fetih'te ilk ele geçirilen yapılardan olan Khora Manastırı bir süre boş kalmış, şehrin içindeki bazı kilise ve harabeler bilhassa Sultan II. Bayezid döneminde camiye dönüştürüldüğünde Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından camiye çevrilmiştir.
1546 tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri'nde "Kenîse (kilise) Camii" adıyla zikredilen mabedin paşanın Çemberlitaş'taki evkafına bağlı olduğu kayıtlıdır. Türk döneminde Kahriye Camii olarak da adlandırılmıştır.
İstanbul'daki sahabe mezarlarından Ebû Saîd el-Hudrî'nin makam-kabrinin de burada olduğu kabul edilir. Mimar Sinan'ın eserlerinin adlarını bildiren listelerden Tezkiretü'l-bünyân ve Tezkiretü'l-ebniye'den Mimar Sinan'ın Kariye Camii'ne yakın bir medrese inşa etmiş olduğu öğrenilir.
İstanbul medreseleri hakkında 2 Eylül 1914 yazılan bir raporda, dört odalı ahşap bir yapı olan Kariye Medresesi'nin son derece harap bir durumda olduğu belirtilir. Anlaşıldığına göre bu yıllarda medrese küçültülmüş ve daha sonra tamamen ortadan kaldırılmıştır.
Fetih'ten sonra Kariye Camii'ni gören yabancı seyyahların başında Fransız Albili Pierre Gilles bulunur. 1544-1550 yılları arasında Osmanlı topraklarında yaşayan, İstanbul ve çevresiyle ilgili incelemeler yapan Gilles, Konstantinos Sarayı (Tekfur Sarayı) ile Edirnekapı arasında bir yerde gördüğü kiliseden adını vermeksizin bahseder.
Yine 16. yüzyıl içinde Avusturya elçiliği papazı Stephan Gerlach da burayı ziyaret ederek caminin yanında bir medrese ile içinde ip bükenlerin çalıştığı kuru bir sarnıç bulunduğunu kaydetmiştir. Gilles gibi o da üç tarafında revaklar olan binanın içinin mozaik ve freskolarla süslenmiş olduğunu bildirir.
Evliya Çelebi, 17. yüzyılda Kariye Camii'nden onun "evvelce bir sanatlı kilise" olduğu şeklindeki tek cümle ile bahsederek herhalde içindeki zengin mozaik süslemelere işaret etmiştir.
İstanbul'u dolaşan bazı yabancıların, seyahatnâmelerinde caminin içinde mozaikle işlenmiş resimler gördüklerini yazmalarından buradaki duvar resimlerinin bir kısmının üstlerinin açık olduğu anlaşılır.
İstanbul'a büyük zararlar veren 1894 depreminde Kariye Camii'nin bazı kısımları harap olmuş, hatta minaresi de yıkılmıştır. Ancak az sonra yeniden tamir edilen mabedi, II. Abdülhamid döneminde İstanbul'a gelen Alman İmparatoru Kaiser II. Wilhelm ziyaret etmiştir.
Alman mimar A. Rüdell, binanın rölövelerini büyük boyda bir kitap halinde 1908'de yayımlamış, Alexander van Millingen de büyük eserinde görülebilen duvar resimlerinin açıklamalı bir listesine yer vermiştir. Ayrıca İstanbul'daki Rus Arkeoloji Enstitüsü üyelerinden F. I. Schmit, Kariye Camii ve mozaikleri hakkında büyük bir eser neşretmiştir. İstanbul tarihi ve eski eserleri hakkında pek çok araştırması olan İhtifalci Mehmed Ziyâ 1910'da resimli bir kitapta bunları tanıtmıştır.