Arama
İstanbul'un fethinden sonra inşa edilen ilk hamam
Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa ettirilen Eyüpsultan Türbeler Hamamı, çifte hamamın en güzel örneklerinden biridir. Evliya Çelebi'ye göre, İstanbul'un fethinden sonra yapılan ilk hamam olma özelliği de taşır. Yaşanan doğal afetler sonucu hasarlar görse de günümüze kadar ulaşan nadir eserler arasında yerini almıştır.
Hamamların bölümleri
🔸 Soyunmalık, aralık, soğukluk, sıcaklık, külhan (ocak) ve depo bölümleri bulunan Türk hamamları, "çifte hamam" ya da "tek hamam" olarak inşa edilir.
🔸 Eyüpsultan'da yer alan Türbeler Hamamı, en güzel örneklerinden biridir. Eyüp Camii'nin hemen yanında bulunan bu yapı, Hz. Eyüp (AS) vakfiyesinde yer almaktadır.
↪ Osmanlı döneminde her merkezi caminin yanına mutlaka bir tane hamam inşa edilmekteydi.
Ilıklık (Soğukluk)
🔸 Hamamlarda bir geçiş mekanı olan ılıklık; sıcaklık ve soyunmalık arasında yer alır. Soğukluk diye de anılan bu mekan, Roma hamamlarında "tepidarium" olarak bilinir.
🔸 Ilıklık, genellikle enine uzanan dikdörtgen biçiminde bir mekandır. Bu kısımda dinlenmek için mermer setler, traşlık (usturalık) adı verilen temizlik hücreleri ile bir kenarda bazen dehliz gibi geçişi olan tuvaletler bulunmaktadır.
Sıcaklık bölümü
🔸 Hamamda yıkanma işleminin gerçekleştiği mekana, sıcaklık adı verilir. Bu bölüme ılıklık mekanından geçiş sağlanır. Genelde bir merkezi kubbe ve etrafında simetrik olarak düzenlenir, halvet veya eyvanlardan oluşan küçük yıkanma mekanları bulunur.
*Halvet hücreleri/odaları
Halvet sıcaklık mekanın köşelerinde ayrı ayrı küçük yıkanma hücreleri verilen isimdir.
Cehennemlik
🔸 Antik dönem hamamlarından gelen cehennemlik bölümü, her devirde yapının zeminden ısıtılması için kullanılan bir sistemdir. Sıcak havanın binada dolaşımı için döşemenin altına kanallar yapılır.
🔸 Soyunmalık ve karşılama mahali hariç sıcak hava, hamamın diğer mekanlarının döşemesi altında bırakılan boşluklarda dolaşır.
Külhan ya da ocaklık
🔸 Külhan, hamamın ısıtılmasını sağlayan ateşin yakıldığı ve yakıtın depolandığı bölümdür. Burada hem sıcak hem de soğuk su deposu bulunur.
🔸 Ateşlik, cehennemlik, su deposu ve tüteklik sistemlerinin hepsi burada yer alır. Külhan ocağındaki ateş ile su arasında da "kazgan/ nuhar kazgan" olarak isimlendirilen kazan bulunur
🔸 Hamamın arka kısmında, döşemenin alt seviyesinde sıcak su deposuyla bitişik bulunan ve sıcak su kaynağını sağlayan külhan bölümünde başlangıçta odun kullanılırken, sonradan kömür ve mazot kullanılmaya başlanır.
Tüteklik: Boru