Mim Kemal Öke: "Aşk ölmenin sanatıdır"

Nasılsınız hocam, hayat nasıl ilerliyor sizin için? ▪ Mim Kemal Öke: Hayatım hep beşinci viteste, ben zaten hiperaktif bir adamım. Savrulduğu yere gidiyoruz, tasmamıız mübarek nereye çekerse o taraftayız işte. Tebrik ediyorum kitabınız muhabbetnağme gerçekten tam tadında çok güzel musiki sabrı aşkı bize tam manasıyla anlatan çok güzel bir eser olmuş. Kitabın girişinde bir yazılış ve öyküsü vardır diyorsunuz, söz başında anlatıyorsunuz bunu aslında bu kitap sizin nazlı ile birlikte bir yolculuğunuzun terennümü diyebilir miyiz? ▪ Mim Kemal Öke: Şimdi baktığınız vakit herkeste bir yanlış algı var; sanki bu adam, engelli veya özürlü veya işte özel gereksinimli bir çocuğun ebeveyni, dolayısıyla elini, eteğini dünyadan çekti, tamamıyla kendisini çocuğuna hasretti. Evet, doğrudur bir açıdan. Ama bunun ötesinde bir şey daha var o da şu ki; Mim Kemal Öke Beşeri Ve Toplumsal Bilimler hocası. Öğretim üyeliğini çok seviyorum. Akademik olarak eğer kitapların dışına çıkamazsanız, uygulamada hayatın içinde olamazsanız, teorik kuramlar çok askıda ve havada kalır. Dolayısıyla Nazlı'nın babası olabilmek, bilimlerde de bana yeni ufuklar açmıştır. Beşeri-toplumsal bilimler okumaya doyamayan ve hala kendini öğrenci hisseden bir insanım. İnsan bir ilme âşık olur ve devam eder; bir şeyler arar oralarda. Burada da çok önemli bir isimden bahsetmek istiyorum. Prof. Mete Çamdereli... Fakülteden arkadaşım, tatlı tatlı sohbet ederdik hatta derslerine de girdim. Öğrencilik yıllarımın bir kısmı onun rahle-i tedrisinde geçti. Sosyal bilimlere bakarken, göstergelere de bakmak gerektiğini kendisinden öğrendim. Göstergebilim dediğimiz vakit, mesela ben neyin hocasıyım? Tarih. Peki, tarihte neyi arıyorsunuz? Hakikate bakmak lazım. Tarihte hakikat nedir, medenileşmenin neresindeyiz, bunu sorgulamamız gerekir. Burada da tablolar üzerinden anlattım, gösterge olarak tabloları kullandım. Bir dönem gastronomiyi kullandım. Yemeklerin üzerinden dünya tarihini anlattım. İçeceklerin üzerinden medeniyet tarihini anlatmaya çalışıyorum, burada da musiki ile anlattım. İzlemek için : ▪ Mim Kemal Öke: Müzik ruhun gıdasıdır diyorlar, niye ruhun gıdasıdır, onu da sorgulamadan söylüyorlar. Böyle kalıplaşmış şablonik ifadelerden hiç hoşlanmam ama müzik niye önemli? Medeniyetlerin hayatında bir rütbeyi gösterdiği için... Kâmil ve sanat sahibi olmanın, insanların ruhunda oluşturabileceği nezaketi, zarafeti, inceliği göstermesi açısından önemlidir. Peki, müzik ilgim nereden çıktı? Hayatında müzik dinlememiş bir adam olarak karşıma birdenbire Nazlı çıktı. Nazlı müziği getirdi benim hayatıma. Müzik terapi ile başlayarak müzikolojiye; müzikolojiden müzik tarihine doğru bir ilerleme başladı. Çok da memnunum doğrusu. Müziğin iyileştirici gücünü Nazlı'dan sonra mı fark ettiniz? ▪ Mim Kemal Öke: Tabii. Aslında Nazlı bize bunu hatırlattı. Müziğin şifa veren bir bahis olarak ortaya çıkışı, bizim kendi kültürümüzde ve uygarlığımızda vardı. Orta Asya'ya kadar gittiğiniz vakit bunu görürsünüz. Osmanlı'ya baktığınız vakit darüşşifalarda da gördüğümüz gibi oradaki sufilerin insanların sadece kalplerini değil fiziki olarak da bedenlerini iyileştirebilecek yani hislerine de hoş gelecek bazı yöntemleri keşfettiklerini, bulduklarını ve dünyaya bir kültür mirası olarak hediye ettiklerini söylemek mümkündür. Muhabbetna/ğme'yi derinlemesine incelediğimizde önümüze esasında bir dervişin seyri suluk defteri çıkıyor. Pek çok alandan beslenen bir dervişin yolda iken aklından ve gönlünden geçenlere şahitlik ediyoruz. Musikimizi merkeze alarak yürüdüğünüz eserde esasında her durak bir gönül şubesini temsil ediyor diyebilir miyiz? ▪ Mim Kemal Öke: Tabi tasavvufla musiki arasında çok yakın ilinti vardır. Çok önemli zatlardan biri der; 'yetenek başarının en büyük engelidir.' Musikide yeteneğiniz, istidadınız Allah vergisi olmasa da bu alemin içerisine girdiğiniz vakit bu alem sizi sarıp sarmalar ve yetenekli kılar. Dolayısıyla musiki gönlün kapılarını açan, incelten, zarafetine kavuşturan medeni insan olma yolunda en önemli mekteplerden bir tanesidir. Kitaba başlamadan önce cevabını sizden dinlemeyi çok istediğim bir soruyu sormak istiyorum izninizle. Gönül insanı nasıl olunur/bu doğru bir soru mudur? Mim Kemal hocamız gönül insanı olmayı nasıl tanımlar? ▪ Mim Kemal Öke: Gönül çok az ülkenin lisanında olan özel kelimedir. Hani kalp vardır sevda vardır ama gönül çok özeldir. Gönlün içerisine neler sığar? Allah demiş ya; ben hiçbir yere sığmam âlemlere sığmam on sekiz bin âleme sığmam ama gelip de bir mümin kulumun kalbine sığarım. Gönlün ne kadar önemli olduğunu anlamak açısından Nazlı'yla beraber müzik terapi yapıyoruz. Müzik terapi yaparken de hem ritim hem folklor hem koro çalışmaları yapıyoruz ve bir gönüllü arıyoruz. Gönül olmadan gönüllü olmuyor. Gönüllü müsün kardeşim sen? Gönüllü müsünüz efendim? Gönüllü müsün sen can? Gönüllüyüm hocam… Ama bu süreklilik gerektirir. Yani gönül öyle bir kıvama varmalı ki o zaman insanlara hizmet edebilecek tarzda kendine amade kılabilmeli. Gönül böyledir. Bugün en büyük medeni toplum olarak anılan Romalıların tarihteki ilk maddeci kavim olduğunu söyleyebilmemiz mümkün mü? ▪ Mim Kemal Öke: Dünya tarihine bakarken önce Akdeniz'e bakmak lazımdır. Akdeniz önemli bir uygarlıktı. Romalıların burada katkıları oldu. Romalılar savaş sanatını ileriye götürebilmiş bir halktır diyebiliriz. Bir dönem müziği aşağılık olması sebebiyle yasaklayan bir tavırları vardı ▪ Mim Kemal Öke: Yunan kültürüne karşı onların bir tepki mekanizması olarak ortaya çıkmıştı. Hem aşağılaştırıcı hem küçültücü hem eril yetenekleri yani maskülen yetenekleri adeta yıpratıcı mahiyette görülmüştür. Ama bu hala da var. Hani Nazlı'ya bağlıyorsunuz ya, anne gibi bakıyorsun çocuğuna, eril olan vatanı kurtarır, siyaset yapar tarzında ifadelerle çok karşılaşıyorum ben. Aslında bugün hatırlanması gereken, er olmanın eril olmanın yollarından bir tanesi, ana gibi hissetmeyi bilebilmektir. Bir kadın gibi kucaklaştırıcı olmayı bilebilmektir. Bir annenin çocuğuna bakış açısının bir erkek benimserse, o zaman belki baba olur. Çağımız ne yazık ki artık huzursuzlukla bezenmiş durumda. Her insanda görülür vaziyette bir varoluşsal ıstırap mevcut. Bunu iyileştirecek bir reçete var mı? Neler söylersiniz? ▪ Mim Kemal Öke: Maalesef üzücü bir yüzyıldayız. Hep Mim Kemal olarak sormuşumdur medenileşmenin neresindeyiz diye. Ve hep beklediğim demokrasinin, barışın, perdelerinin kalkması ve giderek insanların hayatında artık muhkim ve sürdürülebilir kılındığı bir iklime geçebilmemiz. Maalesef 21. yüzyıla baktığımız vakit, soğuk savaş bitti ama medeniyetler çatışması geldi. Ama işin ötesinde 'Bunları çözmek için ne yaparız?' diye düşündüğüm vakit, eski Mim Kemal derdi ki; sistemi değiştirelim düzelir. Sistemi istediğin kadar düzelt. Ne fark eder ki rejimin ne olduğu… Ama eğer insan bozuksa o zaman çaresi yok. Çünkü insandır sistemi kuran, sistemi yaşatmaya çalışan. Dolayısıyla artık biraz insan üzerinde durmak gerektiğini ve insanın kalitesinin yükselmesi gerektiğini düşünüyorum. Ama maalesef geldiğimiz noktada, medenileşme barbarizme doğru, neobarbarizm ya da postbarbarizme doğru bir dümen kırmış durumda. ▪ Mim Kemal Öke: Siz dediniz insanın içerisinde huzursuzluk var. Artık insan nimet olmaktan çıkmış, külfet olmaktadır başkasına. Bu noktada kitabınızda da bahsettiğiniz üzere müziğin iyileştirici gücünü hepimiz artık biliyoruz. Semanın da iyileştiriciliğinden bahsediyorsunuz, semanın terapi boyutundan bahseder misiniz? ▪ Mim Kemal Öke: Sadece sema değil sema dediğimiz vakit semayı genel almak lazım. Yani zikrullah olarak düşünmek lazım. Eğer insanın hayatında namaz amel değil de iman hükmündeyse o zaman iyileştiricidir. Allah adını anmak zikretmek, insanın nefesini temizler. Bu temiz nefes insanın kalbini, kan dolaşımını, vücudunu temizler. Yani detoks yapar. Neyi atarsınız? Maddi ve manevi nefis unsurlarını vücudunuzdan söküp atarsınız. Aslında çok yakınımızda… ▪ Mim Kemal Öke: Değil mi? İşte sema da Mevlevi sema da bunun önemli bir karşılığıdır. Sema kalktığınız vakit orada yapılan miracınıza varabilmektir. Sema bu açıdan insanı gerçekten de iyileştiren terapi değil, aynı zamanda da tedavi unsurlarından bir tanesidir. Ama şunu da söyleyelim. Ne olur bana kimse kızmasın ama kızıyorsa da ne yapalım affetsinler. Bu ticari bir mesele değildir, bu hayırseverlik meselesidir. Sema bir terapi olarak satışa tabi değildir. Bunun niyazı vardır, nazı vardır ama bu niyazı da bir daha düşünmek lazımdır. Eğer bu işin arkasında para varsa, parasal beklenti varsa, bizim darüşşifalardaki uygulamamızın içerisinde yer almaz. Bu tasavvufun kendi edebi, ahkamı ve erkanı içerisinde yer almaz. Koku ile ilgili belirttiğiniz anekdotlara hayran kaldık. Allah dostunu kokudan nasıl anlarız, kitabı okuyan okuyucularınız olarak bunu biliyoruz ancak izleyenlerimiz için anlatabilir misiniz? ▪ Mim Kemal Öke: Bizim darüşşifalarda koku terapisi vardı biliyor musunuz? Bir mürşid-i kamili nasıl anlarsınız, kokusundan anlarsınız. Herkes duyar mı bu kokuyu, duymaz ama duyan duyar. Koku insanı tıpış tıpış tıpış huzur-u ilahiye götürür. Nedir huzur-u ilahiye götürdüğü nokta? Elest bezmidir. Cenab-ı Hakk sizi karşısına almış ve demiştir ki; 'Ben sizin rabbiniz değil miyim? Bela' demişsinizdir. 'Evet, sen bizim Rabbimizsin' dediğiniz andan itibaren, aşk o anda başlamıştır. Orada o görüntünün içerisinde koku vardı, işte cennet… Havatır… Cezbe... Allah'ın cezbe kanunları, nasıl fizik ve matematikle dünyamızı yörüngesinde tutuyorsa, aynı şekilde insanın da yörüngede, yani yolda kalabilmesi de birtakım göstergelere bağlı. Biraz evvel göstergelerden bahsettik, gösterge biliminden bahsettik. Koku da bir göstergedir. Neyi gösteriyor, sana işaret ediyor, oraya bak diyor. Bak oraya diyor, git diyor, nihai istikametin Allah'tan geldik Allah'a gidiyoruz. Arasında kimle beraberiz? Şeytanla mı? Hocam şimdi biraz eskilere gideceğim. Cambridge'de bulunduğumuz vakitlerdi ki bu 70'lere tekabül ediyor diye biliyorum. Dünyada Beatles, quin gibi önemli kırılmalara yer açan gruplar hâkimdi biliyorsunuz siz de. Bu müzikler eşliğinde dönemin hakim hippi kültürünü eğer ele alırsak o devirde ve bugün bunu nasıl görüyorsunuz? ▪ Mim Kemal Öke: Müzik tarihini verirken o hippi kültürü üzerinde durdum. O bir tepkiydi, isyandı. Baktığımız vakit, Rock da bunların içerisinde sayılabilir fakat nedense öyle bir yakınlık kesbetmedim onlarla. Bugün de hakikaten gürültü imalatçısı birtakım sesler çıkartarak buna müzik demeye çalışanlar var. Ama müzik, bizim kendi kültürümüzde semalardan dünyaya inmiştir, nüzul etmiştir. Siz uruc edemezseniz, yükselemezseniz bu kaviste geri kalırsanız, o zaman bu çok zararlı bir illet haline gelir ve insanları kendi benliklerinden, kişiliklerinden ve ruhlarından eder. Ben o zamanlarda yurt dışında olduğum vakit sevdiğim müzikler klasik müziklerdi. Çaykovski'yi, Chopin'i çok severdim mesela… Burada da iyi bir musiki altyapınız varsa, o zaman siz Dede Efendi'yi daha iyi anlarsınız. Onun yüksekliğini, irtifanı daha iyi kaydedilebilecek meziyetlere sahip olursunuz. Hocam 68 kuşağının hem idealist hem de romantik simalarından birisiniz, aklınızdan ziyade aşkınız öne çıkıyor diyebilirim bu husus elbette ki hayatınızda önemli noktalara temas ediyor, bir meseleyi aşk ile ele almak neyi ifade ediyor? ▪ Mim Kemal Öke: Bilmem hiç düşünmedim Bunu en iyi sizden dinleyeceğimizi düşünüyorum... ▪ Mim Kemal Öke: Aşkın güzel bir tabiri vardır; Avni Anıl'ın bir eserinde geçer, Dede Efendi bahsinde. Bana âşık olduğunu söylüyorsun benim için ölür müsün? İşte aşk ölmenin sanatıdır. Nasıl ölmenin sanatıdır? Ölmeden önce ölmenin sanatıdır. Öldürdüğünüz nedir aslında, kendi nefsinizdir. Peki, yaşatmaya çalıştığınız nedir, başkalarına dokunabilmek yani bir dervişane hayat yaşayabilmek, işte aşk bunu gerektirir. Eskiden siyasete bir şey vermek için girilirdi, şimdi almak için giriliyor. Ben siyaset bilimi hocasıyım. Dünyanın başı beladan kurtulmuyor, savaşlardan, husumetlerden, çekişmelerden, krizlerden kurtulmuyor. Ama işte burada belki kurban edilmesi gereken sizsiniz, siz kurban olursanız o zaman kurbiyet söz konusu olur. Bu dünyadan tamamıyla çekilmek manasında değil; dünya çok güzeldir, Allah lütfetmiş bu kadar nimetleri ile vermiş. İnsanın kendisinin nimet olduğunu görebilme hadisesidir. Nazlı'nın babasısınız, Nazlı'yı seviyorsunuz. Ama Nazlı gibileri de seviyor musunuz? Üniversitede bulunuyoruz, bütün öğrencilerim benim için Nazlı mesabesindedir. Onların babası olabilmek işte önemli olan babalık mesleğinin profesörü olabilmektir. O zaman gençlere son olarak daha doğrusu fedakârlık ve başarı hususlarında -siz zaten fedakârlık ve sabır konusunda çok önemli bir örneksiniz onlar için- neler tavsiye edersiniz? Mim Kemal Öke: Yönetişim derslerinde, işletme derslerinde veya kişisel gelişim kurslarında, hep söylenen şeydir: lider insan olun. Ben hiç lider olmaya yönelmedim. Hiç makamlardan, mevkilerden hoşlanmadım. Para ile de aram yoktur. Başarının sırrı nerededir biliyor musunuz? Başarının sırrı performanstadır. Yani kendinizi açmaktadır. Başkalarını yok etmek başkalarını alt etmekte değil. Skor hiç önemli değildir; burada önemli olan siz kendinize ne katabilmişsiniz? Siz bir gün öncesinden daha evla daha kâmil bir hale gelebilmiş misiniz diye… Bunu bir anekdotla da kapatmak isterim. Hani sanat kadar spor da çok önemlidir. Spor da bizim nefsi alt etme konusundaki önemli araçlarımızdan bir tanesidir. İnsanlara tavsiye ederim zaman zaman. Mesela bu Paralimpik Olimpiyatları, özel gereksinimli bireylerin yapmış olduğu olimpiyatları, müsabakaları izlesinler, oradan çok şey öğrenirler. Yani ne kadar eksikleri varsa ne kadar engelleri varsa aşabilmiş olduklarının en güzel göstergeleridir onlar. İkinci bir mesele daha vardır. Bir gün böyle Toronto'da yapılan Down sendromluların arasındaki bir 500 metre yarışını izliyoruz. Evde denk geldim, seyrediyorum. Çocuklar başladılar koşmaya, down sendromlu çocuklar, bir tanesi takıldı düştü yere, birinci götürüyordu ama yarışı. Diğerleri de onu otomatikman geçti. Çok üzüldü. Mesela benim kızım da çok alıngandır. Herhangi bir şekilde toplum içerisinde kötü bakışlarla karşılaştığı vakit, kendini yiyip, bitirir onun için depresyona zaten girmiştir. Müzik terapi onu iyileştirmek için kullandığım yöntemlerden bir tanesi olmuştur. Çocuk yere düştü eli ile başını kapattı ve ağlamaya başladı, diğer arkadaşları da onu geçmiş vaziyette gidiyorlar. Bir tanesi durdu, düşündü, şöyle bir baktı ona, arkadaşlarına da... Finish çizgisine daha gelmemişlerdi, bir işaret çekti ''hey'' dedi böyle. ''Ne oldu'' dediler. Görmüyor musunuz onun halini 'haa' dediler koştular gittiler, onu yerden kaldırdılar. Kollarını birbirlerine kenetlediler ve finish çizgisine beraber yürüdüler. Tribünler inliyordu, işte insanlık ayeti, işte sevgi bu. Acaba onlar mı engelli biz mi engelliyiz? İşte yararlı ceylanlar bunun için var. İnsanlara insan olduklarını hatırlatmak için bence engelliler ile yaptığım müziğin dışında başka bir şey şu anda düşünemiyorum. Peki, hocam, yaşamınız için yapacağınız hedeflediğiniz şeylere ulaştınız mı? Devam ediyor musunuz? Yaşamımda artık ben aradım, buldum diyebiliyor musunuz? Mim Kemal Öke: Yok, çok güzel bir şey kendime göre fikirlerim, yapmak istediğim şeyler projelerim var ama kendini Allah'a teslim etmiş bir insan olarak o göstergeleri beklerim. Yani Cenab-ı Hakk karşınıza bir ayet çıkarır, bir gün gelir müzik terapiden gastroterapiye geçersiniz, bir gün gelir burada bir tiyatro yapayım dersiniz engelliler için, bugün başka bir şey zuhur eder, zuhurata tabiyiz. Ben amadeyim, engelli dostu olarak ben amadeyim, bir yararlı ceylan olarak amadeyim, Allah'ım ne verirse onu yaparız işte. Her işi yaparım vallahi diyerek gideceğiz işte. Benzin bitinceye kadar… Editör: Özge Özkul-Bekir Salih Yaman

Mim Kemal Öke: "Aşk ölmenin sanatıdır"

Muhyiddin Şekûr'un Su Üstüne Yazı Yazmak romanından altı çizili 50 alıntı

Türkiye'de görülmesi gereken yer altı şehirleri

"2. Filistin Kitap ve Kültür Günleri" Taksim'de başladı

Tehzibü'l Ahlak'tan ahlaka dair önemli cümleler

İhsan Oktay Anar'dan "Yedinci Gün"

Uygur halk ozanı: Abdurehim Heyit

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Halep’te gelecek, tarihe hamile

Zenginlerin gençlik iksirinin çocuklarla bağlantısı ne?

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Devrimciler yeniden Halep kapılarında

Zehir kupadan, şaloma!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

İsmail Güleç'in Anlatımıyla Envarü'l Aşıkin I Edebi Klasikler

İmam Gazali'nin Abidler Yolu eserinden en sevilen alıntılar

Yafa'da bir Osmanlı mirası: Hasan Beg Camii

Tehzibü'l Ahlak'tan ahlaka dair önemli cümleler

Endülüs Avrupa'yı nasıl aydınlattı?

Halep’te gelecek, tarihe hamile

Arama

Mim Kemal Öke: "Aşk ölmenin sanatıdır"