Arama
Mimari eserlerin dayanıklılığını ve aydınlığını sağlayan tonozlar
Mimaride tonoz olarak adlandırılan yapı, tavan oluşturulan; tuğla ya da taş bloklar kullanılarak yapılan ve büyük alanların üzerini çatıyla kapatmayı mümkün kılan taş kemerlerdir. İlk kez Romalılar tarafından kullanılan bu yapılar, Müslümanların elinde mükemmel forma ulaşmış; İslam coğrafyalarındaki eserlerin yanı sıra Avrupa'daki eserlerin inşasında da kullanılmıştır. Günümüze ulaşan en mükemmel örnekleri ise İspanya'da Kurtuba Camii'nde ve Granada'daki Elhamra Sarayı'nda bulunur.
Böylece tonozun yarattığı itkinin büyük bir bölümü bu kaburgalar üzerinde toplanarak duvarlar üzerindeki baskı azaltılıyor ve duvarların daha ince ve yüksek yapılması mümkün oluyordu.
Müslüman mimarlar, eski moloz karışımı ya da Romalılar gibi iri kaya parçaları kullanmak yerine kaburgalar arasında küçük taş veya tuğla kullanmayı tercih ettiler. Bunları yeni başlanmış bina duvarına benzer şekilde düzenlediler.
İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler
Bu kaburga sistemi 821-822 yıllarında inşa edilen Suse Ribatı'nın birçok tünel tonozunda da görülür. Bu sistem, 11. yüzyılın sonunda Tournous'ta inşa edilen St. Philibert'in orta sahnındaki, Vezelay, St. Mary la Madeleine'deki ve Fontenay Abbey'deki çapraz tonozlara ilham kaynağı olmuştur.
Bu tür tonozlar inşa etme fikri Kuzey Afrika'yla özellikle de Tunus'taki Suse kasabasıyla kurulan temaslar sonucunda doğmuştur.
Benzer bir tonoz da Tunus'un Suse şehrindeki Banu Fatata Camii'nde ve Ulu Cami'de inşa edilmiştir.
Bu tonozun aynısı 12. yüzyılda Fransa'nın Auvergne şehrindeki Puy de Dome'da inşa edilen Notre Dame d'Orcival Katedrali'nde karşımıza çıkar.
Avrupa'da Gotik kaburga olarak bilinen ikinci bir kaburga türü, ilkinden daha karmaşık olup ilk kez Müslüman Toledo ve Kurtuba'nın büyük camilerinde kullanılmıştır.
Kurtuba Camii'nin kaburgalarından ilham alan Avrupalı mimarlar ve onların hamileri bu formu uygulayarak Romanesk ve Gotik hareketleri başlattılar. Gerçekten de Gotik mimarinin tarihini anlayabilmek için kaburgalı tonoz ve payanda kemerin tarihine bakmak yeterlidir.
Köşegen şeklinde kesişen kemerlerden oluşan destek kaburgalarına sahip bu tonoz, Gotik stilinin başlangıcı olarak kabul edilir.
Toledo'daki bu cami Musa bin Ali ve Sa'da isimli Müslüman mimarlar tarafından 998 ve 1000 yılları arasında inşa edilmiştir. Dokuz bölmeli kare şekilli olup üzeri dokuz farklı kaburgalı kupol ya da kubbe ile örtülmüştür. Her kubbe, kesişen kaburgalara benzeyen kesişen kemerlerle desteklenmiş küçük birer tonozdur.