Arama
Minyatür sanatı hakkında 10 bilgi
Osmanlı saray kültürünü en canlı biçimde yansıtan minyatürün tarihi çok daha eskilere dayanıyordu. Selçuklu döneminden itibaren sanat tarihimizdeki sarsılmaz yerini 19. yüzyıla kadar korudu. İran etkisiyle gelişti fakat Osmanlı sanatçılarının elinde bilhassa Levni ile özgün bir çizgiye ulaştı. Peki, minyatürün Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluklarında gelişim süreci nasıldı? Bu eşsiz sanat hangi hükümdar döneminde en parlak dönemini yaşadı? İşte küçük dünyasından koca bir imparatorluğun ihtişamını yansıtan minyatürler hakkında ilgi çekici 10 bilgi...
Kitâbü't-Tiryâk'tan minyatürlü bir sayfa
4. Selçukluların bulunduğu coğrafya minyatürün yaygınlaşmasına katkı sağladı. Selçukluların İran'dan Mezopotamya, Suriye ve Anadolu'ya yayılmasıyla ilk Türk-İslâm minyatür üslûbu doğdu. Günümüze ulaşan en eski örnekler, Dioskorides'in şifalı otlar hakkındaki eserinin Kitâbü'l-Haşâʾiş ve Galen'in (Câlînûs) zehirlenmeler konusundaki eserinin Kitâbü't-Tiryâk adlı Arapça çevirilerinde görüldü. Antik el yazmalarından kopya edilen bu ilk tasvirlere Bizans resminin etkileri yansıdı. Dioskorides yazmasının resimleri genellikle metnin arasına sıkıştırılmış çerçevesiz, basit bitki ve hayvan tasvirleri şeklindeydi.
Kelîle ve Dimne'den bir minyatür
5. Selçuklulara yerleşen minyatür üslubu, edebi eserlerin resimlendirilmesinde de karşımıza çıkmaktaydı. Özellikle Kelîle ve Dimne ve Harîrî'nin el-Makamât'ı gibi eserlerin minyatürlerinde dönemin sosyal hayatı yansıtılmış ve Habeş, Arap, Türk gibi bölgenin kozmopolit nüfusunu belgeleyen figürlere yer verilmişti.
6. 15. yüzyılda hazırlanmış Dilsûznâme, Külliyyât-ı Kâtibî ve Ahmedî'nin İskendernâme'si Osmanlı döneminde kendisine geniş bir yer edinen minyatür üslubunun ilk örneklerini temsil eder. Osmanlıların Şiraz şehrinden gelen sanatçılarından etkilenildiği düşünülmüştü. Şîraz şehrinden Edirne'ye geldiği sanılan bir grup sanatçının Türk nakkaşlarla birlikte çalışmış olduğu belirlenmişti.
7. Osmanlı döneminde minyatür sanatında 18. yüzyıla kadar İran ve Selçuklu etkisi sürdü. Fatih döneminde, padişahın resmini de yapmış olan Sinan Bey adlı bir nakkaş, II. Bayezid döneminde de Baba Nakkaş diye tanınan bir sanatçı yetişti. Yavuz Sultan Selim ile Kanûnî Sultan Süleyman devirlerinde Osmanlı minyatürü önemli aşamalardan geçerek özgün üslûbuna doğru yönelmişti. Bilhassa Matrakçı Nasuh'un eserlerinde çizdiği minyatürler, sonraki dönemlerin çalışmalarına öncülük eden örnek eserlerden biriydi.
8. 16. yüzyılda Reis Haydar diye tanınan Nigarî, Ahmetcan Barlas, Haydar Kay, İsmail Can, Gazi Capır, Nakşî ve Şah Kulu ün yaptılar. Gene aynı dönemde, Behzad'ın öğrencisi olan Horasanlı Aka Mirek de İstanbul'a çağrılarak saraya başnakkaş (başressam) yapılmıştı. Mustafa Çelebi, Selimiyeli Reşid, Süleyman Çelebi ve Levnî 18. yüzyılın ünlü nakkaşlarıdır. Bunlardan Levnî, Türk minyatür sanatında bir dönüm noktasıydı. Levnî, geleneksel anlayışın dışına çıktı ve kendine özgü bir biçim geliştirdi.