Arama
Modern Bilimin Öncüleri sergisinde ziyaretçileri neler bekliyor?
Usturlab tarafından iki yıllık uzun soluklu bir çalışmanın sonucu olarak tasarlanan ve üretilen "Modern Bilimin Öncüleri" sergisi, insanoğlunun bilim serüvenini ve İslam medeniyetinin bu serüven içerisindeki yerini tüm dünyaya etkileşimli olarak anlatıyor. İstanbul Havalimanı Dış Hatlar Terminali'nde ziyaretçilerini bekleyen sergide hangi bilim adamlarının hangi keşifleri yer alıyor? Sergide ziyaretçileri ne bekliyor? Fikriyat olarak yerinde inceledik.
Matematik, astronomi ve mantık alanında eğitim alan Uluğ Bey, on altı yaşındayken devlet yönetimine geçti. Semerkand'a döneminin önemli bilim insanlarının yetiştiği iki medrese yaptırdı. Bu medreselerdeki derslere Uluğ Bey de katıldı ve bilhassa kendi ders verdi. Meraga Rasathanesi'nden sonra en büyük rasathaneti kurdurdu. Bu rasathanede yapılan ölçümler sonucunda oluşturulan astronomi cetvelleri, teleskobun icadına kadar tüm dünyada temel kaynak olarak kullanılmıştır.
Sergide yer alan çizelge "Sabit Yıldızların Konumlarının Enlem ve Boylam Olarak Belirlenmesi" tablosudur.
Osmanlı Devleti'nin en önemli ve en gelişmiş rasathanesidir. 1577 yılında Sultan III. Murad tarafından kurulmuş ve başına Takıyyüddin er-Raşid geçirilmiştir. Takıyyüddin bu gözlemevinde kendi gözlem aletlerini de üreterek geniş kapsamlı veriler kaydetmiş; Osmanlı bilim tarihinin en seçkin temsilcilerinden biri olarak matematik, astronomi, fizik, optik, mekanik ve tıp konularında eserler vermiştir.
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi Takiyüddin kimdir?
Ay, Dünya'nın tek doğal uydusu olup Dünya'ya uzaklığı yaklaşık 380 bin kilometredir. Ay yüzey, Dünya'dan çok farklı olarak yüzlerce krater içerir. Bunun sebebi, Ay'ın bir atmosferinin bulunmaması ve uzaydan gelen gök taşlarının çarpmasına açık bir yapıya sahip olmasıdır. Teleskoplu gözlemin yaygınlaşması ve Ay'ın yakından incelenmesi sonucu çeşitli haritalar çizilmeye ve daha fazla ayrıntı ortaya çıkmaya başlamıştır. Yapılan isimlendirmeler sonrasında kraterlerin ve dağların isimleri resmi statü kazanmıştır. Ay'ın birçok krateri ünlü bilim insanlarının, filozofların, matematikçi ve kaşiflerin isimlerini yaşatmaya devam ederler.
Ay küresi modeli hakkında bilgi veren sergi küratörü Sümeyye Ceylan şöyle konuştu: "Bunu tamamen özgün çalıştık. Burada dijital bir sistem var. Ay haritası üzerinde bilim insanlarının isimleri dönüyor. Mesela Nasiruddin Tusi'ye basıyoruz. Ay modeli bize dönüyor ve Nasiruddin Tusi kraterinde ışık yanıyor.
Usturlap, Grekçe astron (yıldız) ve lambanein (almak, yakalamak, ölçmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşan astrolabos veya astrolabon kelimelerinden türetilmiştir. Usturlap; teknik anlamıyla küresel astronomi problemlerini çözmek, gök cisimlerini veya herhangi bir yüksekliği ölçmek, gündüz ve gece saatlerini belirlemek, şehirlerin enlem ve boylamlarına göre kıble yönünü tespit etmek gibi teorik ve pratik birçok amaçla kullanılan bir tür astronomi aletidir.
Heysem'in yaptığı deneyler arasında en önemlisi, ışığın doğrusallığını ispatladığı karanlık oda deneyidir. "Optik" kitabının bölümleri, Riser'in 1572 tarihli Pticae Thesaurus baskısına dahil edilmiştir. Heysem'in eserini okuyan Kepler, Witelo'ya ait bir objeden gözün retinasına bağlanan görüntüleme zincirinde ortaya çıkan çelişkileri çözmüştür.
Karanlık oda, Heysem'in ışığın doğrusallığını ispatladığı deneydir. Herhangi bir nesneden gelen ışık bir iğne deliğinin arkasına geçerken görüntüsü ters döner. Bu deney, kameranın çalışma prensibinin ve görme olayının en temel açıklamasıdır.