Arama
Osmanlı hanedanından baba-oğul ressamlar: Sultan Abdülaziz ve Abdülmecid Efendi
Osmanlı hanedanından Sultan Abdülaziz ve oğlu Abdülmecid Efendi, sanatla oldukça yakından ilgilendiler. Sultan Abdülaziz sarayında ressamlara yer vermiş, onlarla birbirinden güzel eserler ortaya çıkarmıştır. Hatta saray ressamı Chlebowski, sarayda çok çalıştırılmaktan şikayet etmiş, Sultan Abdülaziz'in istediği kompozisyonları çok hızla çalışarak belirli bir şemada yapmıştır. Bu tablolar, sanat açısından değil, daha çok Sultan Abdülaziz'in çizdiği ya da istediği kompozisyonlardan hareketle yapılmış olmaları ve konuları bakımından değerlidir. Bu sanat deryasının içerisinde doğan Abdülmecid de çocuk yaşlarından itibaren resimler yaparak bir albüm oluşturmuştur.
Sultan Abdülaziz, Rus ressam İvan Konstantinoviç Ayvazovski ile de saray için sipariş ettiği tablolar için fikir alışverişinde bulunmuştu. Hatta bazı kompozisyonları onunla birlikte oluşturdu. Edmondo de Amicis, İstanbul (1874) adlı kitabında Abdülaziz'in resme duyduğu ilginin derecesi hakkında şunları söylemişti:
"Abdülaziz'in, belli bir şekilde bir araya gelmiş bazı meyve ve çiçeklerden yapılmış bir natürmort freskini bir kapının üstüne yaptırmak istemek gibi pek küçük kaprisleri de varmış; ressama istediği şeyi bin bir itinayla izah eder ve düşüncesini başka bir şey yokmuş gibi uzun uzun durur, fırça darbelerini sayarmış."
1869'da İstanbul'a gelen Lady Brasley de Chlebowski'nin atölyesini ziyaret etmiş ve padişahın nasıl bir kompozisyon istediğini sanatçıya göstermek amacıyla çizdiği eskizleri görmüştü. Chlebowski'nin Abdülaziz tarafından yapılmış bir eskizi kendisine hediye ettiğini belirten Lady Brasley, İstanbul'dan ayrılırken de ziyaret ettiği sanatçının çok çalıştırılmaktan şikâyetçi olduğunu da söyler. Chlebowski, daha sonra sağlığı bozulduğu için görevinden ayrılmak zorunda kalacaktır.
Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Gazetesi'nin 1 Mart 1914 tarihli ve 14 numaralı sayısındaki M. Sami Yetik'in "Selâtinde İncizab-ı Tersim" başlıklı yazısında Sultan Abdülaziz'in, ressamları yönlendirecek ölçüdeki yeteneğinden ve saray ressamı Stanislaus Chlebowski'ye hediye ettiği eskizlerden bahsedilir:
"Stanislaus Chlebowski, Saraydaki daire-i mahsusada [özel dairede] müddet-i medide [uzun süre] çalıştırılmış, mazinin hatırat-ı muzafferiyetini tasvir, maateessüf bu fırçaya müyesser olmuştur. Tabloların bir kısmını tetkik edebildiğim için söyleyebilirim - bunlar sanat nokta-i nazarından diğer şahâsârı [şaheserleri] yanında pek sönüktür, değerli bir fırça mahsulü değildirler. Fakat kıymet-i tarihiye itibariyle pek ehemmiyetlidir.
(...) Kurena-yı sabıkadan [padişahın eski yakınlarından] bir zat tarafından yedi sekiz sene evvel dinlemiştim. Abdülaziz merhum ekser tabloların kompozisyon terkibini [eskiz-müsvedde] suretinde kâğıtlara hazırlayarak ressamın fikr-i tasvirini esas levha hakkında tenvir ederlermiş. Bir gün Sultan Aziz, Chlebowski'nin tablosundaki kompozisyona itiraz ederek çizgileri tashih etmişler. Ressam anlaşılan kendi fikrine muhalif gördüğü bu tashihatı İstanbul'da bulunan Profesör Sokolovski'ye [?] göstererek şikâyet etmek istemişse de tashihatın doğru olduğunu öğrenince tesellüm-i hakikate mecbur olmuştur.
Pavlikovski [?] namında bir muharririn hatıra-i ziyaretini musavver satırlardan iktibas-ı malumat eden İngilizce bir mecmua-i nefise Abdülaziz'in kudret-i ressamanesini, fikr-i bedayi-pesendanisini [estetik kavrayışını] hayretlerle alkışlayarak eskizler hakkında talim ve terbiye görmüş bir artist kaleminin tasvir-i seriinden hiç farkı yoktur, diyor."
Uluslararası Kültür ve Sanat Derneği tarafından 5 Ekim-20 Ekim 2013 tarihleri arasında Dolmabahçe Sanat Galerisi'nde düzenlenen "Eskizlerden Tablolara Ressam Sultan Abdülaziz" adlı sergi, Polonya'daki Krakov Ulusal Müzesi'nde korunan ve Sultan Abdülaziz'in desenlerini içeren MNK III.r.a. 10296 / 10366 numaralı albümdeki bütün çizimlerin baskılarının sergilenmiş olması bakımından önemliydi.
Bu desenlerden bazıları daha önce Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Gazetesi, Yeni Ufuklar dergisi ve Savaş ve Barış 15-19.Yüzyıl Osmanlı-Lehistan İlişkileri adlı yayınlardan biliniyordu. Albümde Chlebowski'nin imzalı karakalem bir resmi (Abdülaziz'in bazı eklemeler yaptığı) ile Sultan Abdülaziz'in atmış yedi adet çizimi ve üç sayfa yazısı bulunuyor. Albümün baş tarafındaki iki mektup, çizimlerin Sultan Abdülaziz'e ait olduğunu belgelemektedir.