Arama
Tarihe karışan iki İstanbul sarayı
"Osmanlı sarayı" denildiğinde, her birimizin aklına ilk gelen yapı hiç şüphesiz Topkapı Sarayı'dır. Osmanlı imparatorluk saraylarından Bursa ve Edirne sarayları tamamen yok olmuş; öte yandan eyalet sarayları arasında sayılan Dimetoka, Yenişehir, Saraybosna, Manisa ve Amasya saraylarının akıbeti de onları izlemiştir. Peki, İstanbul'da iki Osmanlı sarayının, tarihin tozlu sayfaları arasına karıştığını ve günümüze hiçbir izin kalmadığını biliyor muydunuz?
16'ıncı yüzyıl ortalarına kadar İstanbul'un en önemli sarayı olan yapı, Kanuni Sultan Süleyman'ın Harem'i 1541-1545 yılları arasında Yeni Saray'a, yani Topkapı Sarayı'na nakletmesinden sonra ikinci plana düştü ve 18'inci yüzyıl başlarına kadar eski padişah haremlerini barındırdı.
II. Mahmud'un yıkılan yeniçeri kışlaları yerine Eski Saray Serasker Kapısı olarak yeni kurulan orduya terk etmesi ve burada oturan eski haremi tamamen Topkapı Sarayı'na taşıması, bu saray yapısının kısa sürede yok olmasına yol açtı.
Beyazıt Camii'nden Süleymaniye'ye kadar uzanan geniş bir sahada, çeşitli köşk ve müştemilât yapılarıyla hamam ve mutfak gibi servis binalarından meydana gelen bu saraydan günümüze hemen hiçbir iz kalmadı.
Osmanlılara 1505'de esir düşen ve Eski Saray'da içoğlanı olarak yaşamış olan Cenovalı Giovanni Antonio Menavino, sarayın 25 yapıdan oluştuğunu ve bahçesinde deve kuşlarının, tavus kuşlarının ve diğer egzotik kuşların dolaştığını belirtir.
Matrakçı Nasuh'un Beyan-ı Menazil'indeki İstanbul tasvirinde, Eski Saray'ın şehir içerisindeki konumu açıkça belli olur. Bu eser, kentin binaları ile birlikte bir Türk tarafından betimlenen ilk resmidir.
Perspektif, oran gibi kavramlardan yoksun bu minyatürün, kenti çözümleyen eklektik bir niteliği bulunur. Minyatürde şehrin caddeleri, açık alanları ve sokakları göz ardı edilmiş, kentin belli başlı anıtsal mekânları belirli bir hiyerarşik sıra ile resmedilmiştir.