Arama
Türkiye topraklarından Louvre’a: Çalınan tarihi eserlerimiz
Fransız İhtilali'nin ardından el konulan kralın Paris'teki sarayı, 1789 yılında Louvre Müzesi adıyla sanatseverlerle buluştu. O tarihten itibaren müze, envanterini sürekli ve sistematik bir biçimde geliştirdi. Dünyanın dört bir yanından satın alınan, yağmalanan, yasa dışı yollarla kaçırılan eserler, Louvre Müzesi'nin bir parçası oldu. 35 bin tarihi esere ev sahipliği yapan müzede, Türkiye'den çalınarak götürülen eserler de bulunuyor. Ayasofya'da bulunan II. Selim türbesinin çinileri, Piyale Paşa Camii'nin panoları, çeşitli heykel ve mozaikler bunlardan bazıları…
📌 İslam Sanat Eserleri Bölümü'nde en gözde eserlerin başında ise İstanbul'da Ayasofya Camii'nin bahçesindeki Sultan II. Selim Türbesi'ne ait çini pano geliyor.
📌 Bu panonun, Sultan II. Abdülhamid'e dişçi olarak hizmet veren Fransa uyruklu Albert Dorigny tarafından yerinden söküldüğü ve Fransa'ya götürüldüğü biliniyor.
📌 O dönemin vakıflardan sorumlu bakanlığı Evkaf Nezareti, Dorigny'ye restorasyon için izin vermiştir. İzin belgelerinde, dişçinin I. Mustafa, III. Murad ve II. Selim türbeleri ile kütüphane binasını restore edeceği yazılıdır.
📌 Dorigny, II. Selim türbesinin giriş kapısının sol tarafında bulunan ve 16. asır İznik çini sanatının en nadir örneklerinden biri olan panoyu Fransa'ya götürüp temizleteceği bahanesiyle sökmüş ve Paris'e göndermiştir. Birkaç ay sonra ise Fransız çini atölyesinde imal ettirdiği sahte çinileri getirip asıl panonun yerine ettirmiştir.
📌 Sanat hırsızlığını tamamlayan Dorigny, İstanbul'dan Paris'e gitmiş ve bu eserleri Louvre Müzesi'ne satmıştır. 60 adet çiniden oluşan II. Selim türbesinin panosu ise Türkiye'nin tüm girişimlerine rağmen iade edilmemiştir.
📌 Bugün Ayasofya içinde yer alan sahte çinilerin önünde, üç dilde yazılmış bir levha bulunuyor: "Önünde bulunduğunuz bu çiniler kopyadır. Çinilerimizin asılları ise Louvre Müzesi'ndedir. Bu, sanat hırsızlığıdır."
📌 Koleksiyon için hazırlanan katalog metninde İznik çinilerinden oluşan panolardan ikisinin Fransa'ya İstanbul'a bir seyahat eden sanat tarihçisi Germain Bapst tarafından getirildiği belirtilmiştir. Bapst'ın bunları 13 Mayıs 1899'da Louvre Müzesi'ne hediye ettiği iddia edilmiştir.
📌 Bu çinilerin İstanbul'daki Piyale Paşa Camii'ne ait olduğu düşünülmüştür. 16'ıncı yüzyıldan kalma bu nadide çiniler, Sultan II. Selim'in damatlarından Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından 1573 yılında yaptırılan camiden çalınmış; Kültür ve Turizm Bakanlığı da yaptığı incelemeler sonucu bu iddiaları doğrulamıştır. Müze, Türkiye'ye iadesi konusunda yapılan başvuruları ise kabul etmemiştir.
📌 12 metre uzunluğunda ve 3,5 metre yüksekliğinde panolardan oluşan çinilerin ise Türkiye'den çalındığı tahmin edilmekte ancak muhtevası bilinmemektedir.