Arama
Uzaktaki kardeşlerimiz: Gagavuzlar
Gagavuzlar yani Gök Oğuzlar... Bizlerin; Azerbaycan, Türkmen, Özbek, Kazak Türklerinin kardeşi... Onlar, Hun İmparatorluğu zamanında Batı'ya göç eden Oğuz Türkleridir. Varlıklarından bihaber olduğumuz Gagavuz kardeşlerimizi, Hamdullah Suphi Tanrıöver ile daha yakından tanıdık. Peki, kim bu Gagavuzlar?
GÖK OĞUZLARIN TARİHİ
🔹 Hun İmparatorluğu'nun başlattığı büyük akın ile pek çok Türk topluluğu Avrupa'ya göç etmeye başlar. Bunlar arasında Gagavuz Türkleri de bulunmaktadır. Bu dalgayla Gök Oğuzlar önce Balkanlar'ın incisi Makedonya'ya ardından da Bulgaristan ve Yunanistan gibi bölgelere yerleşirler.
🔹 14. yüzyılda Yıldırım Bayezit'in Balkanları fethiyle beraber Gagavuzlar Osmanlı idaresin girer. Daha sonra Bulgar baskısıyla 18. yüzyılda Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında kalan Besarabya bölgesine yerleşir ve hayatlarını burada idame ettirirler.
*Hun İmparatorluğu
434 ile 469 seneleri arasında hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesi ile oluşan bir bozkır imparatorluğu olarak kabul edilmektedir.
*Besarabya Bölgesi
Moldova'nın Osmanlı dönemindeki adı Besarabya'dır. Ağırlık olarak Gagavuv Türklerinin yaşadığı bölgedir.
*Prut ve Dinyester Nehirleri
Prut Nehri, Tuna Nehri'nin Ukrayna'nın batısından kaynağını alan, Moldova ve Romanya'dan geçen bir koludur. Dinyester Nehri ise Doğu Avrupa'da yer almaktadır.
*Görselde Gagavuz Yeri'ndeki Yaşayan Halı Dokuma Müzesi'ni görmektesiniz
GAGAVUZ TÜRKLERİNİN KÜLTÜRÜ
🔹 Gagavuzlar, Anadolu Türkleri ile bağlantılarını kültür yoluyla diri tutmayı başarmışlardır. Ülkemiz insanı gibi çoğunlukla hayvancılık ve tarımla uğraşırlar.
🔹 Eski Türk adetlerinden biri olan nazar inancı, Gagavuz Türklerinde de halen mevcuttur. Onlarında hastalığa, nazara ve korkuya karşı dua okuma kültürleri vardır. Ayrıca kardeş ülkemizde kız isteme, düğün, kına, yüz görümlülüğü gibi adetler, geleneklerinin bir parçası olarak yaşatılmaya çalışılmaktadır.
↪ Türk dünyasının genelinde "Eni Yıl" yani ilk yaz olarak bilinen "Nevruz" şenlikleri Mart ayının ilk haftası Gagavuz Türkleri tarafından da kutlanmaktadır. Aralarında tek bir fark vardır, o da adının "İlk yaz Yortusu" olmasıdır.
GAGAVUZLAR İLE ORTAK PAYDAMIZ: DİL
🔹 Gagavuz Türkleri ile aynı kökenden olduğumuzun en büyük kanıtı olan ortak paydamız yani dilimizdir. Aynı zamanda Gök Oğuzların konuştuğu Türkçe, ülkemizin Trakya Bölgesi'nin şivesine benzetilmektedir.
🔹 Gagavuz Türkçesinde; Balgerova, Winica, Brestak, Kumanova gibi ağızlar bulunmaktadır. Araştırmacılar Gök Oğuzların merkez ve güney ağızlarını kullandıklarını söyler.
↪ Orhun Abideleri, Dede Korkut, Kutadgu Bilig ortak Türk edebiyatının eserleri sayıldığı gibi Gagavuz Türklerininde eserleri kabul edilmektedir.
↪ Gagavuz Türkçesinin Türkiye Türkçesine olan yakınlığını daha iyi anlatmak için; "oşaf" yani hoşaf, "ayne" yani ayna, "aç" yani ağaç gibi kelimeleri örnek olarak gösterilebiliriz.
"Görselde Ulusal Gagavuz Tarih Ve Etnografya Müzesi yer almaktadır
GAGAVUZ TÜRKÇESİ
🔹 Oğuz grubunda yer alan Gagavuz Türkçesi, Oğuz gramer yapısını korumasına rağmen Kıpçak Türkçesi ve Bulgarcaya ait bazı özelliklerin dillerine yansıdığını görmekteyiz.
🔹 Gagavuzca çok güçlü sözlü bir geleneğin parçası olsa da 19. yüzyılın sonuna kadar kendilere ait yazılı bir kültür oluşturamamışlardır.
GAGAVUZ/ GAGAUZ ADININ KÖKENİ
🔹 Ünlü Türkolog Wilhelm Radloff'a göre Gagavuz ismi, Ağuz veya Oğuz-Uz sözcüklerine, Uzlarda bir kabile manası ifade eden Ga yahut Gaga sözcüğünün getirildiğini düşünmektedir.
🔹 Ülkemizin önemli Türkologlarından Ahmet Bican Ercilasun ise Gagavuz adının Kıpçaklarla Uzların kaynaşmasından Gaga-uz şeklinde ortaya çıkabileceğini söylemektedir.
🔹 Gagavuz adının "Kıpçak ülkesinden gelen Oğuz" anlamında kullanılmış olabileceğini düşünen Ercilasun, Gaga sözcüğünün Anadolu ağızlarındaki "kuru esmer" anlamını da dikkate alarak bu adın "kuru esmer Oğuz" şeklinde açıklanabileceğini belirtir.
GAGAVUZYA'NIN BAŞKENTİ: KOMRAT
🔹 Gagavuz veya Gagauz Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlıdır. Ülke bayrağında bulunan üç yıldızdan biri, Gök Oğuz yerinin başkenti Komrat'ı temsil etmektedir.
🔹 Efsaneye göre bir Bayıroğlu, simsiyah yağız atıyla bir yarıktan çıkar. Göçmekten yorulan ve çokça zayiat veren bu millete yardım elini uzatır. Onlara bu topraklara yerleşmesini salık verir. Efsanedeki Bayıroğlu'nun atı kömür renginde olduğundan başkente "Komrat" adı verilmiştir.
*Salık vermek ne demek?
Bir şeyin bulunduğu yeri haber vermek manasına gelir. Ya da bir şeyin iyi, güzel diye uygunluğunu bildirmektir.