Arama
Zamana meydan okuyan ilim merkezi: Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi
Koca Ragıp Paşa, Osmanlı'nın önemli sadrazamlarından biriydi. Bürokrasinin en alt kademesinden başlayarak, yavaş yavaş devlet basamaklarını çıktı. Yıllarca memurluk, bürokratlık, diplomatlık ve valilik yaptıktan sonra sadrazam oldu. Edebi kimliğiyle de bilinen Koca Ragıp Paşa, çocukluğundan itibaren yazma eser topladı. Daha sonra, önemli miktarda para harcadığı bu kitapları kendi ismini verdiği kütüphaneye bağışladı. Gelin zamana meydan okuyan Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi'ne daha yakından bakalım.
📌Evkaf müfettişleri (vakıf müfettişleri) her yıl kütüphaneleri denetlerdi. Koca Ragıb Paşa Kütüphanesi'ni denetleyen müfettişe 4800 akçe kürk bahası ayırdı.
📌Kütüphanedeki kitapların denetlenmesi, her yıl muharrem ayında yapılır, eserler tek tek kontrol edilip sayılırdı. Bu süreçte evkaf müfettişi, mütevelli, kâtip, kütüphaneciler, yardımcıları hazır bulunurdu.
📌Paşa, küçüklüğünden itibaren biriktirdiği kitapları buraya bağışladı. Kendi el yazması eserleri, Türkçe, Arapça, Farsça değerli yazmalar, yazarların tek nüsha eserleri burada yer alır.
📌Osmanlı döneminde hazırlanmış iki matbu kataloğu bulunur. İlk katalog Kütüb-i Şerîfenin Defteri'dir. Diğeri de Defter-i Kütübhâne-i Râgıb Paşa'dır.
📌Okuma salonu ile diğer kütüphanelerden ayıldığı söylenebilir. Salonun çatısı yerden yaklaşık on üç metre yüksekliğinde bir kubbe ile örtülüdür.
📌Kütüphanede yer alan eserlerden bazıları şunlardır: el-Muvazzah fi Vücuhi'l-Kıraâti ve İ'leliha, Âlûsi Tefsiri, Rûhu'l-Meânî.
📌 Kütüphane birçok Batılı yazarın dikkatini çekmiş ve buradan övgüyle bahsetmiştir. Bunlardan ilki Baron de Tott'tur. Boron'un belirttiğine göre onun inşa ettirdiği gibi kütüphane İstanbul'da bulunmaz.
"Vezirin toplayıp bu anıt binaya bağışladığı Arapça, Farsça 1900 yazma eser, kütüphanenin, ortasındaki merkezi kubbenin altında bulunan şebekenin çevrelediği kitap raflarının üzerine sıralanmıştır. Bu depoyu bir kütüphaneci muhafaza eder. Halkın muayyen saatlerde kütüphaneye girme hakkı vardır."
📌Sonraki yıllarda İstanbul'a gelen İtalyan rahip Tedorini, bu kütüphanenin en önemli kültür merkezlerinden biri olduğunu ve dört görevlisinin bulunduğunu belirtir. Kütüphanenin özelliklerinden bahseder:
"Bu kütüphane diğerlerinden daha zarif ve daha, müzeyyendir. Ben onu hazla seyrettim ve dikkatle inceledim. Binanın ortasında, yan tarafları dört küçük kubbeyle çevrili, damarlı güzel mermerden sütunlarla desteklenmiş ve iyice aydınlatılmış bir büyük kubbe yükselir. Duvarları, kırmızı, beyaz renklerle çiçekler, vazolar ve kitabeler nakşedilmiş güzel Türk kütüphaneciler çiniler kaplar. Bunlar kütüphaneye çok hoş bir görünüş verir. Salonun ortasında kitapların bulunduğu dolapları muhafaza eden yaldızlı, nakışlı yüksek demir çubuklardan yapılmış bir büyük parmaklık görülür.
Camlarla kapatılmış, ceviz ağacından yapılmış nişlerde güzel deri mahfazalı kitaplar vardır. Mahfazaların üzerine kitap ve yazar adları yazılmıştır. Kitaplar mahfazadan özel bir tertibatla çekilen bir şeritle çıkarılır. Konuştuğum kütüphaneci çok nazik bir adamdı. Bana kataloğu ve en nadir yazmalardan bir kaçım gösterdi. Mayıs ayında idik. Öğleden sonra saat bir sularındaydı, kütüphanede ikisi yazmaları istinsahla, yedisi okumakla meşgul Türkler vardı."