Arama
Geleneksel Türk müziğine ışık tutan güfte mecmuaları
Osmanlı döneminde geleneksel musikinin aktarımı genel olarak meşk usulüne dayalıydı. Meşk edilecek eser, hoca tarafından talebeye yazdırılırdı. Hocaların talebelere yazdırdığı veya sanatçıların icra edecekleri eserleri anımsamak amacıyla kaleme aldığı güftelerin toplandığı yazmalar, güfte mecmuası olarak adlandırıldı. Türk müziği tarihine ışık tutan ana kaynaklar olan bu eserler, eski güftelerin günümüze ulaşmasında önemli bir yer teşkil ediyordu.
Güfte mecmualarının işlevleri nelerdi?
🎵 Meşk edilecek eser hoca tarafından talebeye yazdırılırdı. Bu yazma güfteler kişisel olarak icracının eseri hatırlamasına yardımcı olurdu. Güfte mecmualarının birçoğunun yazarları ve kesin tarihleri belli değildi.
İslam uygarlığında müziğin kökenine dair ufuk açıcı 15 bilgi
Güfte mecmuaları neden yazıldı?
🎵 Güfte mecmuaları, bu yazmaları düzenleyen sanatkarlar tarafından bizzat kendilerinin kullanması için yazıldı. İstisnalar mevcut olsa da mecmua kullanımındaki şahsilik göz önüne alındığında bu durum apaçık ortaya çıkıyordu. Bu eserlerin çoğu zaman imza taşımaması ve başka birileri tarafından da eklemeler yapılması bunun en önemli kanıtlarından biriydi.
Güfte mecmualarının düzenleri ve içerikleri nasıldı?
🎵 Güfte mecmualarının baş kısmında makamlar fihristi bulunur. Bu fihristin ardından güfteler her makama ait müstakil bölümler halinde büyük formdan küçüğe doğru bir düzen içerisinde sıralanır.
🎵 Makamlar esas alınarak bölümlere ayrılan bu mecmualarda, besteler makamlarına göre kendisine yer edinir. Mecmualar, bir yönüyle musiki külliyatı niteliği taşısa da notaları bünyesinde barındırmadığı için yalnızca şiir antolojisi gibi değerlendirilir.
🎵 Güfte mecmuaları bestelere dair birtakım bilgileri de ihtiva eder. Bestelerin makamı, usulü, güfte sahibi, yazılış tarihi gibi pek çok hatırlatıcı bilgi mevcuttur.
Güfte mecmualarının önemi nedir?
🎵 Osmanlı'da meşk yöntemiyle icra edilen eserlerin yazılış tarihinden günümüze ulaşıncaya kadar geçen süreçte ne tür değişimlere uğradığını, bestecilerinin kim olduğunu ve yazılış tarihlerini bu mecmualar sayesinde öğreniriz.
🎵 Yüzlerce el yazması güfte mecmuaları Türk müzik tarihine dair birer belge niteliği taşımaktadır. Eski güftelerin günümüze sağlıklı bir şekilde intikal etmesine yardımcı olan mecmualar, ayrıca güftekar ve bestekarlar, edebiyat ve musiki hakkında da önemli bir kaynaktır.
🎵 Diğer taraftan mecmualarda verilen eserler aracılığıyla saray, tekke, muhtelif şehirler, zümreler vb. çeşitli mûsıkî muhitleri ve mahfilleri hakkında fikir sahibi olma imkânı da vardır.
🎵 Ayrıca aynı dönemde yazılan farklı mecmuaları karıştırmak, devrin müzik çeşitliliği hakkında da geniş bilgi sunar. Güfte mecmuaları sayesinde eserlerin bestecileri unutulsa bile kuşaktan kuşağa aktarılır.
Osmanlı'nın bestekâr padişahları