Arama
Unutulmaya yüz tutmuş bir gelenek: Ramazan ilahileri
Ramazan ayı, İslam dünyasında her sene manevî iklimin hüküm sürdüğü bir dönemdir. Hicri takvimin sırasıyla yedinci, sekizinci ve dokuzuncu ayları olan Receb, Şâban ve Ramazan ayı bütün İslam tarihi boyunca Müslümanlar tarafından büyük bir coşkuyla karşılanmıştır. Ramazanın gelişini kutlamak için yazılan Ramazan ilahileri bu coşkuya örnek teşkil etmekle beraber halk arasında çokça sevilen eserler arasında olmuştur. Peki, unutulmaya yüz tutmuş bir gelenek olan Ramazan ilahisi nedir? Musiki ve sosyal hayatımızdaki yeri nedir? Hangi ünlü isimler tarafından bestelenmiştir? İşte bu soruların cevabı ve daha fazlasını sizler için derledik...
Ramazan ilâhilerinin güfteleri genellikle Üftâde Hazretleri, Aziz Mahmud Hüdâyî, Bursalı İsmâil Hakkı, Erzurumlu İbrâhim Hakkı gibi mutasavvıf şairlere aittir. Besteleri çoğu tekke mensubu olan klasik Türk mûsikisi bestekârları tarafından yapılmıştır.
Aziz Mahmut Hüdayi Ramazan ilahisi yazan alimlerden biridir. Aziz Mahmud Hüdâî Efendi'ye ait bir temcidin olduğu da kabul olunmaktadır. Sözlükte "tâzim ve senâ etmek" anlamındaki temcîd, minarelerde ezandan ayrı olarak Allah'a yapılan dua, tazarru ve münâcâtlar hakkında kullanılır.
"Ol Ey Hüdâî subh ü şâm,
Zikr-i Hudâda ber-devâm…
Medet gitti şehr-i siyâm,
Ey mâh-ı gufrân elvedâ…"
"Nur ile doldu yine kevn ümekân
Geldi hoş lûtf ile şehr-i Ramazan
Zeyn olup açıldı ebvâb-ı cinân.
Geldi hoş lûtf ile şehr-i Ramazan
Mâsiva hubbun aradan çıkagör
Zât-ı bî-çüne Hüdâî eregör
Bezm-i vahdette Safâlar süregör
Geldi hoş lûtf ile şehr-i Ramazan"
Bursalı İsmail Hakkı da Ramazan ilahisi yazan isimlerden biridir. İlahisi ise şu şekildedir:
"Sâye saldı ehl-i imân üstüne
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan.
Doğdu ol nur ehl-i irfân üstüne
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan.Bağlayıb şeytanı bende vurdular
Cümleten ağyar-ı Hakkı sürdüler
Ehl-i Hakk ol ayda Hakkı gördüler
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan.Ehl-i cürmün Hak gözü yaşın siler
Ağlayanlar şâd olur dâim güler
Şerbet-i gufrân içerler âsiler
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan.Kıl terâvihi safâlar bulagör
Et tesâbihi vefâlar bulagör
Zikr ü taat nûru ile dolagör
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan.Kalbi jeng-i masivadan eyle ağ
Bu vücudun zenbin andan kıl ferağ
Hakkıyâ nûr-ı Hudâdan yak çerağ
Hamdülillah geldi mâh-ı Ramazan."
19. yüzyılın Türk bestekarlarından biri olan İsmail Hakkı Bey de Ramazan ayının gelişini dizeleriyle taçlandıran isimlerden biridir:
"Merhabâ ey sevgili mâh-ı mübârek merhabâ,
Merhabâ ey âlemin feyz ü neşâtı merhabâ,
Sensin ol âlemi nûrunla münevver eyleyen,
Merhabâ ey bâis-i fahr-i mübahât merhabâ."
Üftade Hazretleri ise mübarek Ramazan ayının gidişine karşı duyduğu üzüntüyü şu ilahisiyle anlatır:
"Üftâde Hazretleri
Ey dostlarım ağlaşalım
Oruç ayı gitti yine
Hasret ile inleşelim
Oruç ayı gitti yine
İr nûr idi Hakk'dan gelip
Yere göğe nuru dolup
Sadıkların elin alup
Oruç ayı gitti yine
Etmiş idi ahde vefâ
Vermiş idi cana safâ
Olmuş idi derde şifâ
Oruç ayı gitti yine
Üftâde'yi şâd eyleyen
Mü'minleri yâd eyleyen
Kaygudan âzâd eyleyen
Oruç ayı gitti yine "