Arama
İçimizdeki güç: Öz güven
Kişinin kendine duyduğu güveni ifade eden öz güven, insanlık için oldukça önemli bir kavramdır. Öz güvenin birçok parametresi vardır. Kişinin kendisiyle, çevresiyle, olanaklarıyla, yaşamı nasıl anladığıyla, yetenekleriyle dünyaya bakışıyla, ona sunulanlarla ya da sunulmayanlarla ilgili bir kavramdır. Öz güveni oluşturan iki önemli duygu değerlilik ve yeterliliktir. Peki değerlilik ve yeterlilik nedir? Öz güven sonradan kazanılabilir mi?
Değerlilik duygusunu çocuklara nasıl kazandırabiliriz? sorusunu ise Yeniyurt şu şekilde yanıtladı:
"Değerliliği çocuğa pozitif geri bildirimler vererek onu daha adıyla yaşatarak, değerliliği hissettirerek, yaptığı iyi şeyleri ön plana çıkartıp onu onore edecek duygulanımlar yaşatarak sağlayabiliriz. Bunları hem bireysel onamak, hem başka insanların yanında – özellikle çocuklar çok etkilenir, böyle durumlardan- Danışanlarıma şunu öneriyorum, Çocuğun duyacağı yerde o etrafınızdayken ondan bahsedin. Biliyor musun ablası, böyle böyle bir şeyi başarmış; bunu denedi, bunu çözdü, bunun için çok çaba harcadı. Yaptığı davranışlarda böyle adım adım detaylandırmak çok etkili oluyor. Bununla ilgili çocuklarla başka neler yapabiliriz? Olumlu özelliklerini ortaya çıkarmak dedik, mesela bir başarı kutusu, bir değerlilik kutusu iyi davranışlar defteri adı altında bunu çocukla konuşabiliriz. Çocuklar için 7-11 yaş arası somut işlemler dönemi. Dolayısıyla somut olarak bir şeyleri görmek, bir yazıyla, bir resimle bir kutu içerisinde onlara sahip olmak çok etkileyici oluyor. Öte yandan çok daha değerli hissettiriyor."
Somut işlemler dönemi özellikleri nelerdir?
➡ Çocuk bu dönemde somut düşünmeye başlar.
➡ Yaparak, yaşayarak öğrenme vardır.
➡ Tümevarımsal düşünme oluşmaya başlar. Parçadan bütünü kavrar.
➡ Benmerkezcilik azalır.
➡ Çok yönlü sınıflandırma yapabilir.
➡ Kurallı grup oyunları dönemine girer.
➡ Bu dönemde mantıklı ve gerçekçi düşünme başlar.
➡ Tersine çevirme yeteneği gelişir.
➡ Korunum kazanımı gerçekleşir.
Uzman Psikolojik Danışman Safiye Yeniyurt, çocuğun değerlilik duygusunu arttırmayı ebeveynler için,
"Bir başarı kutusu, iyilik kutusu, iyi davranışlar kutusu mu olsun şeklinde çocuğa sorabiliriz. Örneğin bir ayakkabı kutusundan başarı kutusu oluşturarak çocuğun ismini yazıyoruz. İçerisine oluşturacağımız yazılar tamamen kişisel, bu kesinlikle olamaz diyebileceğimiz bir durum yok. Yeter ki o çocuk oradan olumlu duygulanımlar kazansın. Değerlilik hissetsin, başardığı şeyleri görsün. Ya da çocuk uyudu. Yatağının üzerinde bir post-it ile uyandırın. O post-itin üzerinde " Kedilere mama verme davranışın çok inceydi veya sen resim konusunda çok iyisin, dün resimlerine baktım da hayran kaldım gibi adımlarını yansıtmak, bolca onu gördüğümüz ona yansıtmak düşüncenize ne kadar kıymetli aslında uyanıyorsunuz bir post-it var ve onlar bu başarılar kutusunda veya anılar defterinde birikiyor. Bazen sadece bir resim yaptığı bir davranışı çıktı alıp onu bir kutuya koyduğumuzda çocuğun kendisine değerlilik kaynakları bol miktarda artmış oluyor." cümleleriyle somutlaştırarak örneklendirdi.
"Her çocuğun başarısız olduğu alanlar olabilir." diyen Yeniyurt, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozukluğu yaşayan çocukların ebeveynleri için de öneriler de bulundu.
"Ama başarılı olduğu, yeterli hissettiği, iyi olduğu alanlar mutlaka vardır. Özellikle böyle bir dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme bozukluğu yaşayan çocuklar çeşitli güçlüklerde olumsuz eleştiriyi çok alıyorlar. Öz güven birimi aşağı çevrilmiş oluyor. Biz onu biraz daha yukarı yükseltmek için o pozitif geri bildirimleri biraz daha çıkaralım resimde mi iyi? O kadar olumsuzluğun arasında resimde iyiyse resmini alıp çerçeveletelim. Aile arasında bir resim sergisi yapabiliriz."
◼ Özgül öğrenme nedir?
Özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG) bireysel olarak uygulanan standart testlerde, çocuğun yaşı, ölçülen zekâ düzeyi ve verilen eğitim göz önünde bulundurulduğunda okuma, matematik ve yazılı anlatım konularında, akranlarına oranla daha geride olmasıdır. Özgül Öğrenme Güçlüğü kavramı "disleksi" (okuma alanında güçlük), "disgrafi" ( yazı yazmada güçlük) ve "diskakuli" (matematik alanında güçlük) kavramlarının hepsini kapsar.
"Otoriter anne - baba öz güveni zedeler."
Prof. Dr. Ali Eryılmaz:
"Otoriter ve aşırı koruyucu olduğumuzda çocuk, deneme yanılma yapmamaya, kendi kapasitesine inanmamaya başlıyor. Diyor ki ben güçsüz, etkisiz biriyim. Peki ileride ne yapacak bu güçsüz ve etkisiz kişi? Büyüdüğünde, yetişkin olduğunda sürekli kendisini destekleyecek insanlar aramaya çalışacak ve daha da kötüsü terkedilmekten korkacaklar. Terkedilmekten korktuğu için, çok enterasan bu insanların karşılaştığı, destek aldığı insanlarda zarar verici. Onları istismar ve ihmal edenleri buluyorlar, çok enterasan."
◼ Otoriterlik nedir?
Otoriterlik, bir kişinin, astlarının, akrabalarının veya meslektaşlarının görevleri üzerinde sıkı kontrol isteğini ifade eder. Otoriter ebeveynler, çocuklarına olan sevgilerini çok az gösterirler, sanki onlardan uzakmışlarcasına, onları başarıları için takdir etmezler. Bu tür ebeveynler kendi çocuklarına astları gibi davranır, çocuklarına uymak zorunda oldukları emir ve talimatları verirler. Çocukların ihtiyaçlarına, isteklerine ve görüşlerine önem vermez. Kurallarından ödün vermezler.