Arama
En sık karşılaşılan fobi çeşitleri
İnsanların yaşamlarını zorlaştıran ve en çok karşılaşılan psikolojik rahatsızlıklardan biri de fobilerdir. Fobiler, bireyin günlük yaşamında aksamalara ve daha birçok sıkıntıya neden olur. Fobiler, genellikle toplum tarafından huy ve kişilik özelliği olarak görüldüğü için bireyler tedavi ve çözüm yolları aramaya oldukça geç başlar ya da yaşamlarını genellikle bu huyları ile birlikte sürdürürler. Günümüzde tanımlanmış birçok fobi türü vardır. İşte en sık karşılaşılan fobi türleri...
🔴 Fobilerin nedenleri farklılık gösterebilir. Çocukluk döneminde başlayan basit düzeydeki fobilerde beklenmedik, rahatsız edici olan bir deneyim veya durum fobiye neden olabilir. Kimi durumlarda ise fobiler öğrenilen davranışlar olarak oluşmakta, aynı evdeki bir başka bireyin fobisini hisseden çocuk aynı nesne ya da duruma karşı fobi oluşturabilir. Yapılan araştırmalara göre, kan fobisinin ve tıbbi işlemlere yönelik duyulan fobinin kalıtsal özellikleri de bulunur.
🔴 Fobi sahibi bireylerde fobi oluşumunda, beynin korkuyla ilişkili merkezlerinde değişik kimyasal değişiklikler meydana gelir. Erken erişkinlik döneminde görülen karmaşık fobilerin oluşumunda ise kalıtımsal özellikler ve yaşamda deneyimlenen olayların etkileri daha belirgindir. Agorafobi olarak isimlendirilen açık alan korkusu, genellikle panik nöbetleriyle ortaya çıkar. Diğer taraftan sosyal fobi ise korkulan durumla karşılaşıldığında bedensel belirtilerle ortaya çıkar.
🔴 Fobiler özgül ve karmaşık fobiler olarak iki ana kategoriye ayrılabilir:
Özgül Fobiler:
Özgül, belirli özellikteki canlı ve cansız cisim, mekân veya eyleme karşı aşırı korku duyma halidir.
Karmaşık Fobiler:
Sosyal fobi ve agorafobide olduğu gibi kişinin korku ve kaygısı tek bir nesneye yönelik ortaya çıkmaz; birbirinden farklı birçok nesne ve duruma yönelik bir biçimde ortaya çıkar.
🔴 Fobiler çok geniş yelpazeye sahip korkular olarak da açıklanır. Çünkü bu korkuların çok fazla türü vardır. Bu türlerin çokluğu, oldukça ilginç fobileri de yanında getirir. Genel olarak en sık karşılaşılan fobi türleri ise şu şekilde sıralanabilir:
↪ Sosyal Fobi: Bireyin belirli sosyal durumlarda aşırılı kaygılı olması durumudur. Sosyal fobi; toplantılar, konferanslar gibi kişinin kendisini yalnız ve yabancı hissedebileceği mekanlarda ve topluluk önünde bir sunum yapmak gibi tüm dikkatlerin kendisi üstüne yöneleceğini düşündüğü durum veya eylemler sırasında oluşan aşırı kaygılı olma hali olarak tanımlanır. Sosyal fobisi olan kişinin temel düşüncesi, insanlar tarafından yanlış değerlendirilme ya da gülünç duruma düşme şeklindeki aslı olmayan varsayımlardır. Bundan dolayı birey, yeteneği olup başarılı olacağı birçok alandan kendisini soyutlamaya başlar. Sosyal fobi, genellikle ergenlik dönemi ile erken erişkinlik çağında ortaya çıkar.
↪ Asimetrifobi: Sık karşılaşılan fobilerden biri olan asimetrifobi, simetrik olmayan nesnelere karşı duyulan korkudur.
↪ Agirofobi: Bir caddede karşıdan karşıya geçmekten kaynaklanan korkuya denir. Bu fobiyi yaşayan kişiler, yaya geçitlerinde büyük korku yaşarlar.
↪ Obesofobi: Kişinin şişmanlamaktan aşırı korkması olarak tanımlanan bu rahatsızlık özellikle kadınları oldukça etkiler.
↪ Nomofobi: Günümüzde yaygın bir şekilde görülen telefonsuzluktan korkma durumu olarak tanımlanır. Bu fobiye sahip bireyler, telefonu olmadan bir yere gittiklerinde tedirgin ve gergin hissederek büyük bir korku duyarlar.
↪ Ksantofobi: Sarı renge karşı duyulan tedirginlik durumudur.
↪ Kimofobi: Bireylerin küçük veya büyük fark etmeden denizdeki dalgalardan korkmasıdır.
↪ Fobofobi: Bu rahatsızlığa sahip bireyler yeni korkulara sahip olmaktan korktukları için kendilerini korkutacak yeni bilgiler öğrenmekten sürekli olarak kaçınırlar.
↪ Pentherafobi: Evli bireylerin kaynanalarının, yaşamlarına aşırı etki etmesinden korkmaları olarak tanımlanır.Bu durum bizim kültürümüzde oldukça yaygın görülür.
↪ Helyofobi: Güneş, güneş ışığı veya parlak olan herhangi bir ışıktan korkma durumudur. Bu durum günlük yaşamda birçok soruna neden olur.
↪ Panfobi: Her zaman bir kötülüğün varlığına inanarak bunun sonucu olarak her şeyden korkma halidir.
↪ Tripanofobi: Çoğunlukla çocukluk çağındaki kişilerde sıkça görülen bu durum, iğne veya aşıdan korkulması durumudur.
↪ Triskaidekafobi: Genellikle batı ülkelerinde ve bu ülkelerin kültürlerinde görülen triskaidekafobi, kişilerin 13 sayısından korkmasıdır. (13 sayısının uğursuz olduğu düşünülür.) Bu düşünce bizim kültürümüzde neredeyse hiç bulunmaz.
↪ Geletofobi: Bireyin kendisine gülünmesinden veya kendisiyle dalga geçilmesinden korkması durumuna denir. Bu fobiye sahip olan bireyler, bulundukları ortamda atılan her kahkahanın kendileriyle ilişkili olduğunu düşünür.
↪ Manyofobi: Kişilerin yakınları arasında psikolojik sıkıntılar yaşayan veya yaşamış insanların bulunması sonucunda oluşan bireyin delirmekten korkmasıdır.
↪ Atelofobi: Bu rahatsızlığa sahip kişiler kusursuz ve mükemmel olamamaktan korkarlar.
↪ Halitofobi: Genellikle OKB hastalığına sahip kişilerde görülen bu rahatsızlık, kötü nefes fobisi olarak adlandırılır.
↪ Kronofobi: Zamanın ilerleyişine veya zaman kavramının kendisine karşı duyulan korkuya denir.
↪ Teknofobi: Teknolojinin gelişiminden korkma durumudur. Son zamanlarda teknoloji alanında görülen büyük yenilikler ve yapay zekanın gelişimi bu fobiyi taşıyan kişilerde korku ve gerginlik seviyesinin artmasına neden olur. Yapay zekanın gelişerek insanlığın yerini alması bu bireylerin en büyük korkuları arasında yer alır.
🔴 Her ne kadar birçok fobi türü olsa da, tüm bunların tedavisinde sergilenen yaklaşım birbirine benzer. Bu tedavi türlerinden biri de psikoterapidir. Psikoterapide ana amaç, bireyin sahip olduğu fobi ile ilgili artık istese de korku hissine kapılmamasını sağlayabilmektir. Fobisi olan bireylerle psikoterapide çalışırken, korktukları nesne veya durumla ilgili geçmişlerinde olumsuz bir deneyime maruz kaldıkları sıkça görülen bir durumdur.
🔴 Psikoterapide korkularla çalışılırken, öncelikle korkuya neden olan travmalar tespit edilir. Sonrasında ise beynin bu korkulara duyarsızlaşması sağlanır. Psikolojiye göre birey gerçek dışı bir korkuya sahipse, bunun kesinlikle travmatik bir nedeni vardır ve bu neden birçok şey olabilir. Psikoterapi sürecinde bu neden veya nedenleri tespit ederek travmatik etkiyi ortadan kaldırmak amaçlanır.
🔴 Travmatik nedeni istem dışı bilinçaltına attığı için bunu hatırlayamayan bireyler de olabilir. O vakit tetikleyici faktör üzerine çalışıldığında geçmişte yaşanan travmaların işlenip duyarsızlaştığını ve bireyin korkusunun ortadan kaybolduğunu görmek mümkündür. Fobilerin tedavisinde korkuların üstüne gitmek, ancak bu travmaların işlenip bireyin korku duyduğu nesne veya olaya duyarsız hale getirilmesinden sonra uygulanabilecek bir tekniktir. Bu yöntemi uygulamadan yapılan üzerine gitme uygulamaları çoğu zaman kişiye zarar vermekte ve kişinin tedaviye inanacını kaybetmesine yol açar. yaklaşımları ortaya koyan teknik EMDR terapisidir. Bu terapi tekniği, fobi tedavisinin en etkili olan tekniğidir. Kısa bir zamanda %100'e yakın bir sonuç verebilir. Tedavi sürecinin daha sağlıklı gerçekleşmesi için size en uygun ve doğru tekniği, başvurduğunuz ruh sağlığı uzmanı verecektir.