Arama
Depremin açtığı yara: İkincil travma
Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve asrın felaketi olarak adlandırılan depremler, tüm ülkeyi derinden sarstı. Gerek medyadan takip ederek gerekse bizzat afet bölgesinde bulunarak milyonlarca insan yaşananlara şahitlik etti. Görülenler, duyulanlar yediden yetmişe herkeste acı bir iz bıraktı. Bu durum ikincil travmaya sebebiyet verdi. Peki, ikincil travma nedir?
TRAVMA NEDİR?
🔴 Beklenmedik biçimde gelişen, dehşet, kaygı ve panik meydana getirerek bireyin anlamlandırma becerilerine zarar veren, günlük rutini etkileyen ve bireyde iz bırakan olay ve durumlar "travma" olarak adlandırılır. Aslına bakılırsa travma kişinin anormal olaylara verdiği normal tepkiler olarak görülebilir.
🔴 Travmaya sebep olan olaylar, kişilerde genelde çaresizlik, acı, bilinç bulanıklığı, dikkat ile ilgili problemler ve sürekli yaşadığı olayı hatırlama gibi durumları oluşturabilir. Doğal afet, şiddet, kaza, ihmal ve istismar gibi durumlar travmaya yol açabilir.
İKİNCİL TRAVMA NEDİR?
🔴 İkincil travma, travma oluşturan olay ya da duruma doğrudan değil, dolaylı olarak maruz kalmasıdır.
↪ Bu travma türünde kişiler, travma oluşturan olaya ya şahit olmuşlardır ya da medya aracılığıyla haberdar olmuşlardır. Bu durum bireylerin travmatize olmasına sebebiyet vermiştir.
🔴 İkincil travma daha çok acil sağlık görevlilerinde, sosyal hizmet çalışanlarında, yardım ekiplerinde, psikolog ve psikiyatrist gibi insanların acı ve sorunlarıyla hemhal olan bireylerde görülür.
↪ Merhamet yorgunluğu ve tükenmişlik olarak da adlandırılır.
Doğal afetler çocuklara nasıl anlatılmalı?
🔴 İkincil travma, ferdi bir olay sonucu yaşanabileceği gibi afet gibi durumlarda toplumsal olarak da görülebilir. Buna örnek olarak 17 Ağustos 1999 depremi verilebilir.
🔴 O dönemde depreme dair yayınlar bir sene kadar sürmüş, insanlar deprem bölgesinden uzakta olsalar dahi yaşadıkları kaygı ve korku nedeniyle çadırlarda kalmışlardı. Bunun dışında bazı kişilerde deprem ile ilgili kabuslar görme, karanlıkta uyuyamama, deprem sallantısı hissetme gibi semptomlar görülmüştü.
🔴 6 Şubat tarihinde yaşanan Kahramanmaraş depremlerinde de yukarıdaki durumlara benzer travma ve ikincil travmaların yaşanması olasıdır. Çünkü yüzyılın afetinde birçok insan ailesini, yakınlarını kaybetti veya depremin yıkıcı etkilerine uzaktan da olsa şahit oldu.
🔴 İKİNCİL (DOLAYLI TRAVMA) İLE BAŞ ETME YÖNTEMLERİ
➡ Travma oluşturan olayla ilgili konuşmak, rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Yaşanılan olayı anlatarak sevdiklerinizle konuşmak ve destek almak olumsuz duyguların üstesinden gelme konusunda yardımcı olacaktır.
➡ Travmatik olayı unutmaya çalışmak, o olayı hatırlatıcı durumlardan kaçınmak travmanın etkilerini azaltmaz, aksine daha çok anımsamanıza ve takıntı haline getirmenize neden olabilir.
➡ Yaşadığınız zorlu süreçte sosyal ilişkilerinizi devam ettirmek iyileşmenize yardımcı olur.
İKİNCİL TRAVMANIN BELİRTİLERİ
↪ Travma olayın zihinde tekrar etmesi: Anımsama, yeniden yaşama hissi ya da rüyada görerek travmayı tekrar yaşamayı içerir.
↪ Kaçınma: Travmayı anımsatıcak kişi ve yaşantılardan uzak durma hâlidir.
↪ Uyarılma: Öfke patlamaları, stres, uyku bozuklukları, dikkat problemleri gibi belitilerdir.
🔴 Yukarıda saydığımız belirtiler kısa süreli olabilir. Ama kişiyi travma oluşturan olayı doğrudan yaşamış gibi etkileyebilir. Kişinin ruh sağlığının korunması ve olumsuz belirtilerin ortadan kaldırılması için bir uzmandan destek alınmalıdır.