Arama
Karar vermekte neden zorlanıyoruz?
Hayatın her aşamasında vermek üzere olduğumuz kararlar bazen karmaşık bir labirente benzer. Seçimlerimiz, bazen gerçeklikle yüzleşmemizi sağlarken bazen de beklenmeyen sonuçlara neden olur. Önemli olan verdiğimiz kararların bizi ne derece etkilediğidir. Her seçenek, kendi içinde bir öğrenme ve büyüme fırsatını taşır. Bu durum bizi bilgelik yolunda geliştirebileceği gibi cehaletin sınırlarında da gezdirebilir. Bu labirentte ilerlerken, bazen karar vermemek bile bir karar olabilir, çünkü hayatın karmaşıklığı içinde dengeyi bulmak önemlidir.
🔹 Aşırı bir kararsızlık süreci yaşayan insanların belli başlı kişilik özellikleri bulunmaktadır. En belirgin ve en dikkat çekeni, mükemmeliyetçiliktir. Bunun yanı sıra, kararsızlık, belirsiz durumları tehdit olarak algılama ve sürekli en kötü olasılığı değerlendirme endişesi ile ilişkili olabilir.
🔸 Mükemmeliyetçilik, birden fazla seçimin olduğu bir konuda genellikle en iyisini seçememe endişesi yaratır ve çoğu zaman bireylere aşırı stres yaşattığı bazı durumlarda bu karar verememe hali nevrotik bir hale yol açabilir.
🔹 Karar verme sürecini zorlaştıran pek çok etken olsa da genellikle bu süreci zorlaştıran en temel neden birden fazla seçeneğin olmasından kaynaklanır. Alınan her karar mutlak surette iyi ya da kötü sonuçlara yol açar ve bu bilinmeyen sonuçlar kaygıyı tetikleyebilir. İnsanların öngörülebilirlik ve kontrol konusunda doğuştan gelen bir arzusu söz konusudur, bu da gelecek belirsiz kaldığında bir seçim yapmayı korkutucu hale getirebilir.
🔸 İnsanlar, genellikle alışkanlıklarla hayatlarına devam ederler. Öngörülebilir, sonuçları fazla risk taşımayan ve bilinene doğru bir karar alma süreci daha konforlu bir yaşamı tetikler. Ancak insanlar yaşam boyu bir karar verme sürecinin içerisindedir ve seçim yapmak her zaman kişileri konfor alanları içerisinde sunulmamış olabilir. Karar vermek durumunda kalınan bazı seçimlerin risk oranı yüksekken bazılarının nispeten daha azdır. Risk oranı yüksek olan karar verme süreçleri, kişileri konfor alanından çıkarma tehlikesiyle karşı karşıya bırakabilir. Vereceği kararın neticesinde bilinmeyen ve öngörülmesi zor bir seçeneğin olması kişileri karar verme konusunda zorlar ve süreci negatif bir hale sürekler.
🔹 İngilizcede "Fear of missing out"(FOMO) 'Kaçırma korkusu' olarak adlandırılan durumlarda karar vermek zorlaştığı gibi genellikle yanlış seçimler yapılması da oldukça mümkündür. FOMO, bir seçeneği seçmeye karar verdikten sonra ve diğer seçeneğin potansiyel faydalarını kaçırma korkusundan kaynaklanmaktadır. Bu korku genellikle karar vermeyi engelleyebilir, bireylerin ertelemesine veya seçim yapmaktan tamamen kaçınmasına neden olabilir. Üstelik, burada bilişsel bir ön yargı da devreye girer. Hangi seçenek seçilirse bireyler diğer seçeneğin daha doğru bir seçenek ve potansiyel avantajının daha fazla olduğunu akıllarından hiçbir şekilde çıkartamamaktadırlar.
🔸 Kaçırma korkusu, genellikle finans piyasalarında yaygın bir şekilde kullanılır. Kişiler, birden fazla yatırım aracıyla karşı karşıya kaldıklarında hangi seçeneği seçerlerse seçsinler, tercih etmedikleri yatırım aracının daha potansiyelli olacağına kesine yakın bir şekilde emindirler. Hatta bu korku yüzünden çoğu zaman herhangi bir şekilde karar veremeyip tamamen kararsız kalırlar.
🔹 Karar verme süreci, çoğunlukla birbiriyle çelişen önceliklere sahip birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle de zorlaşabilir. Süreç, kişisel değerler, tercihler, toplumsal beklentiler ve potansiyel sonuçlar gibi çeşitli yönleri değerlendirmek için zihinsel çaba ve bilişsel süreç gerektirir. Bu hususların karmaşıklığı karar vericiyi bunaltabilir, tereddüt veya kararsızlık yaşamasına neden olabilir.
🔸 Ayrıca, duygular karar verme sürecinde önemli bir etkendir. Duygusal olarak yoğun bir dönemde olmak, karar verme yeteneğini negatif etkiler ve mantıksız seçimlere yol açabilir. Duygu durumunun yarattığı korku, stres ve geçmiş deneyimler karar vermeyi etkileyerek var olan seçenekleri objektif olarak değerlendirme yeteneğini etkileyebilir.
SURİYE'NİN KALBİNDE BİR MOSSAD AJANI: ELİ COHEN'İN CASUSLUK HİKAYESİ
🔹 Karar verme sürecinde bireyleri etkileyen ve genellikle yanlış kararlar vermeye neden olan unsurları yukarıda ifade ettik. Karar vermek genellikle zorlu bir süreçtir, hızlı ve doğru kararlar vermek ise daha da zorlayıcıdır. Bu unutulamamalıdır. Ancak bu zorluklara rağmen, karar verme becerisi geliştirilebilir. Karmaşık kararları daha küçük adımlara bölmek, öncelikleri belirlemek, artılar ve eksiler listeleri kullanmak, güvenilir kimselerden tavsiye almak ve farkındalık stratejileri uygulamak gibi yöntemler, karar verme sürecini kolaylaştırabilir.
🔸 Sonuç olarak, karar vermenin karmaşıklığını anlamak, bireylerin seçimler arasında daha etkili bir şekilde gezinmelerine yardımcı olabilir. Belirsizliği kabul etmek, duyguları anlamak ve analiz ile sezgiyi dengelemek, bireyleri daha güvenli ve bilinçli kararlar almada güçlendirebilir.