Arama
Yenilikten kaçınma: Neofobi
Bir korku hali olarak tarif edilen fobi, bir durum yahut nesne karşısında aldığımız tavırdır. Günlük yaşantımızı olumsuz etkileyen bu vaziyetin pek çok hali bulunur. İnsanoğlu tarihin her devrinde değişim, yenilik karşısında afallar, neofobi de insanın bu durumlara karşı olan korkusunu ifade eder. Sizin için neofobinin ne olduğunu ve nasıl kontrol altına alınabileceğini araştırdık.
🔶 Yeni şeyler ya da hayatınızın herhangi bir noktasındaki yeniliğe karşı gerçek olmayan ve aşırı bir korku duyuyorsanız, ani tepkiler veriyorsanız, yenilikten sıklıkla kaçınarak yaşamınızı kısıtlıyorsanız ve bütün bunlar yaşamınızda son 6 ay ya da daha uzun zamandır devam ediyor, başka herhangi bir mental hastalık veya durum ile açıklanmıyorsa sahip olduğunuz neofobi, özgül fobi olarak teşhis edilebilir. Pek tabii bu teşhisi ancak bu konuda uzmanlaşmış bir ruh sağlığı çalışanı koyabilir.
📌 Özgül fobi nedir?
Özgül fobi, belirli nesne ya da bazı durumlardan ciddi biçimde rahatsız olma durumudur. Bireyler anlamsız şekilde korku duyup kendini yoğun sıkıntı içinde hissederler. En çok rastlanan fobilerdir. Günlük hayatı yaşamada sıkıntı yaşarlar. Bu tarz fobiye sahip olan kişilerde en çok görülen korkular; hayvanlardan korkma, (kedi, köpek, kuş) doğal çevredeki fırtına, yüksek yerlerden korkma, kandan ve iğneden korkma, asansörden, uçaktan ya da kapalı alanlardan korkma durumlarıdır.
🔶 Yeniliğe dair duyulan bu derin korkunun etkileri yalnızca psikolojik değil, fiziksel ve davranışsal da olabilir. Mesela; nefes kesilmesi, baş dönmesi, kalp atışında artış, mide bulantısı ve titremek fiziksel semptomlardan bazılarıdır. Psikolojik semptomlardan diğerleri; kaygılanma, ölüm korkusu, gerçekliği yitirme ya da gerçeklik algısının bozulmasıdır.
🔶Neofobi, 1-2 yaşlarında çocuklarda dahil olmak üzere her yaşta görülebilir. Çeşitli sebeplere veya ani bir olaya bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yapılan araştırmalar sonucunda bu korkunun erken yaşlanmaya neden olduğu ve ömrü kısalttığı görülür.
🔶 Neofobik kişilerde sinir ve stres üst düzeyde seyreder. Bu konuyla ilgili fareler üzerinde yapılan bir araştırmada, neofobisi olan farelerin yerleri değiştirilir ve tepkileri gözlenir. Yer değişimi yaşadıklarında, insanlarda da depresyon ve stres halinde artan glikokortikoid hormonun yükseldiği görülür. Yeniliğe kaygı duyan farelerin diğerlerine göre daha çabuk yaşlandığı ve az yaşadıkları görülür.
🔶 Neofobi, psikoterapi ile uygun şekilde tedavi edilebilir. Özellikle bilişsel davranışçı tedavi, en fazla fayda gösteren psikolojik müdahaledir. Bu müdahaleler fobiden etkilenen üç bileşenin tedavisine dayanır; davranışsal, fiziksel ve bilişsel bileşendir.
🔶 Davranışsal bileşen maruz kalma yoluyla tedavi edilir. Birey, alışmak ve korkuyu yenmek için korktuğu şeylere kontrollü bir şekilde maruz kalır. Fiziksel bileşen anksiyete düzeyini indiren gevşeme teknikleri ile tedavi edilir. Bilişsel bileşen ise yeni şeyler hakkındaki işlevsiz düşüncelerin normale döndürülmesi ile düzeltilir.
İletişimin Temel Ögesi: Beden Dili
🔶 Gıda neofobisi, insanların yeni veya alışılmadık yiyecekleri yeme korkusu olarak tanımlanır. Çoğu yeme bozukluğundan farklıdır. Özellikle yürümeye yeni başlayan ve küçük çocuklarda yaygındır. Yemek deneyimi sırasında ya da öncesinde oluşabilir.
🔶 Sadece yeni yiyecekleri denemeye direnmekle kalmaz, aynı zamanda tadlarını kötü olarak değerlendirir. İnsanların genellikle bildikleri tatları seçmeleri çok normaldir. Çoğu insan bir dereceye kadar bu kaygıyı yaşar. Kişinin gerçekten gıda neofobisinden muzdarip olup olmadığını anlamak için testler yapılır.
🔶 Genetik, hem gıda hem de genel neofobi de önemli bir faktör olarak öne çıkar. Araştırmalar, yaklaşık üçte ikisinin genetikten kaynaklandığını gösterir.
🔶 Bazen gıda neofobisi doğrudan çevresel bir olaydan kaynaklanır. Mesela, gıda zehirlenmesi yaşayan bir kişi bu olaydan sonra yeni şeyler yemekten kaçınır. Bu, beynin yeni ve riskli yiyeceklerin vücuda girmesini engelleme girişimi olarak görülebilir.