Arama
Öğrenilmiş çaresizlik
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin çaresizliği kabul ettiği ve sonucu değiştiremeyeceği inancı ile eylemsizlik haline bürünmesini anlatan bir ifadedir. Bu durum; sürekli olumsuz düşünceler, sorunları çözmek için çaba sarf etmeme, kendini suçlama, çevreye ve kendine karşı duyarsızlık, sosyal çevreden uzaklaşmak izole olmak, sürekli stres ve kaygı halinden ibarettir. Peki, öğrenilmiş çaresizlik nedir ve aşmak için neler yapılabilir?
SONU OLMAYAN BİR DÖNGÜ
➡ Öğrenilmiş çaresizlik içerisinde olan kişiler yaptıkları işin sonucuna dair olumsuz beklenti içerisindedirler. Engelleri aşmak, sorunlara çözmek, değişim ve gelişim sürecine girmek gibi sonucu olumluya çevirebilecek herhangi bir çaba içerisine girmezler.
➡ Hiçbir şeyin değişmeyeceği ve her şeyin olumsuz seyredeceği inancı ile gelen eylemsizlik hali, sorunun çözülememesi noktasında adeta bir kısır döngü oluşturur.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİĞİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
➡ Öğrenilmiş çaresizliğin belirtileri; özgüvenin düşük olması, mücadele etmesi gereken durumlarda çabuk pes etmesidir. Kişinin umutsuz, yetersiz ve değersiz hissetmesidir.
➡ Bu rahatsızlığı yaşayanların konsantrasyonlarında düşme, sürekli yorgunluk ve uzun süreli uyku problemi yaşadıkları görülür. Kişinin sürekli kararsızlık ve kendine acıma duygularını yoğun yaşadığı da görülmüştür.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK YAŞADIĞIMIZI NASIL ANLARIZ?
➡ Vav TV'de her hafta yayınlanan "Kendini Bilmek" programının son bölümünde "öğrenilmiş çaresizlik" hususuna eğilem Uzman Aile ve Çift Terapisti Ayşenur Bayraktar, şunları söyledi:
"Öğrenilmiş çaresizlik yaşayan kişinin istekli davranışlarında azalma, hayatı sürdürmede motivasyon düşüşü görülür. Kişinin umudunun azalmasıyla beraber olumsuz olayları kabullenmesi, depresyon ve anksiyete gibi sorunları beraberinde getirmektedir. Kişiler olumsuz deneyimlerinden bir şeyler öğrenir ve ileride bunu değiştirmek için çabalar. Öğrenilmiş çaresizlik içerisinde olanların ise olumsuz deneyimlerinden ders çıkarmadıklarını görüyoruz. Sürekli aynı olumsuz olayları yaşamasına rağmen benzer şekilde davrandıklarını ve tecrübe elde edemediklerini gözlemleniyor."
RAHATSIZLIĞIN BELİRTİLERİ
➡ Öğrenilmiş çaresizlikte bilişsel bir süreç olan öğrenme, davranışı bozuluyor ve kontrolsüzlük inancı yerleşiyor. Kişi hayatını kontrol edemeyeceğine inanıyor ve sürekli yardım isteyen bir bağımlı haline geliyor. Örneğin,
- Sürekli başkalarından yardım istiyorlar. (Aslında bir tür bağımlı görüntüsü sergiliyor)
- Başkasının kendi adına karar vermesine izin veriyorlar.
- Kendi başına bir şey yapacaklarında "güçsüz hissedip" yapamam diyorlar.
➡ Bu hastalıkta kişiler otoritesinin kaybolduğunu düşünürler. Özellikle evliliklerde "benim sözüm geçmiyor, bir şey yönetemiyorum, hayatımın kontrolü ben de değil" gibi ruh hallerine bürünürler.
BAŞ ETMEK İÇİN ÖNERİLER
➡ Uzman Aile ve Çift Terapisti Ayşenur Bayraktar, öğrenilmiş çaresizlik ile baş etmek için bazı önerilerde bulunuyor. Özellikle eş ilişkilerinde karşı tarafa sürekli eksiğini söyleyerek onda çaresizlik duygusu uyandırma ve kendine bağımlı hale getirme vardır.
➡ Bu durum eşin, bu rahatsızlığa itilmesine ve zamanla depresyona girmesine sebep olur. Eğer bu tür olumsuzlukların yaşanmasını istemiyorsak; eşlerin, arkadaşların yakın çevremizin birbirimizin olumlu yönlerini öne çıkartmamız gerekmektedir.