Arama
Yaşam izlerimiz: Travma
Bireyin beklemediği bir olaya sınırlarını zorlayan bir şekilde maruz kalması olarak tanımlanan travma, kişilerde birtakım ruhsal izler bırakır. Travmanın boyutu bireyin kişilik özellikleri, anlamlandırma biçimleri ve içinde yaşadığı çevreden aldığı kodlar ışığında değişkenlik gösterir. Yani aynı travmatik olayı yaşayan kişiler arasında travmanın ettiği tesir değişir. Peki travma ile baş etme yöntemleri nelerdir?
Travma sonrası stres bozukluğu nedir?
🔶 Kişinin yoğun travmatik bir stresle karşılaşmasından veya yaşamasından sonra ortaya çıkan bir sendromdur. Birey bu yaşantı karşısında korku ve çaresizlikle tepki verir, aynı olayı sürekli olarak yeniden yaşar ve travmayı anımsamaktan kaçınmaya çalışır.
🔶 Belirtiler en az bir ay devam ederse ve kişinin günlük yaşantısını olumsuz yönde etkilemeye başlarsa duruma "travma sonrası stres bozukluğu" teşhisi konulur. Genç erişkinlerde ve kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın görülür.
Travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) nedenleri nelerdir?
🔶 Stres oluşturan durum
➡ Stres yaratan durum hem akut stres bozukluğunun hem de travma sonrası stres bozukluğunun sebeplerindendir. Fakat her stres oluşturan durum yaşayan kişi bu bozukluklara sahip olmaz. Bireylerde önceden var olan biyolojik ve psikososyal etkenler ile travmadan önce ve sonrasındaki olaylar bu bozukluğun oluşumunda etkendir.
🔶 Biyolojik etkenler
➡ Yapılan çalışmalarda travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerin beyindeki bazı nörotransmiterler ve salgılarının farklı çalıştığı gözlemlenmiştir. Bunların başında hipotalamus-hipofiz-adrenalin arasındaki aktivite ve noradrenalin salgısındaki değişiklikler gelir.
Psikodinamik etkenler
🔶 Ruh sağlığına psikoanalitik yaklaşıma göre önceden çocuklukta yaşanmış ve çözülmemiş bir olay sonraki yaşlarda yaşanan travmatik bir duruma tepkiyi tetikler. Çocukluk çağındaki travmanın yeniden canlanması baskılama, inkar ve reaksiyon geliştirme gibi savunma mekanizmalarının kullanılmasıyla sonuçlanır.
Bilişsel-davranışsal etkenler
🔶 Bilişsel model, bu bozukluktan etkilenen insanların bozukluğu ortaya çıkaran travmayı işleyelemediklerini ve rasyonalize edemediklerini ileri sürer. Bireyler stresi yaşamaya devam ederler. Kaçınma tekniklerine başvurarak olayı tekrar yaşamaktan kaçınmaya çalışırlar.
🔶 Davranışsal modele göre ise travma klasik koşullanma vasıtasıyla koşullu bir uyaranla (olay esnasındaki ortamdaki koku, ses, renkler, vb.) eşleşmiştir.
Yabanigül, "Travmaların psikolojik ve bedensel sağlığımıza nasıl bir etkisi var?" sorusunu ise şu şekilde yanıtladı:
"Travmatizasyon tabi ki organları da etkiliyor. Yaşanan affedemediğimiz, hazmedemediğimiz durumlar, öfkeler, kaygılar bunların ulaştığı yerler var. Dediğimiz gibi ruh ve beden ayrı şeyler değiller, insan bir bütün. Dolayısıyla insana bakarken ruhsal olarak aldığı tesirlere de bakabilmek çok daha işlevsel oluyor ve yolumuzu kolaylaştırıyor. Travmatizasyon ya da fıtratın yaşanmadığı durumlarda bu örselenmelerde gerek iç tesirler de gerek dış tesirlerde sürekli aynı yerden can yandığında ya da aynı tümseği aşamadığında orayla bağlantılı organ zarar görüyor. Kalp dediğimiz organ nedir ki? Sevginin kaynağı o kabulllenişin olduğu yerdir. Bizden öncekilerin de bizden sonrakilerin de tesiri bizde."
🔶 Travmatik yaşantılarla baş etme yöntemleri:
➡ Yaşanılan olay ile ilgili konuşmaktan kaçınmayın. Yaşanılan olayı konuşmak ve sosyal destek almak bu zorlu duyguların üstesinden gelmenize yardımcı olur.
➡ Yaşanılan olayı unutmaya çalışmak ve konuşmaktan kaçınmak travmanın etkilerini azaltmaz, tam tersine daha fazla hatırlamanıza ve travmatik durumda saplanıp kalmanıza sebep olur.
➡ Bu süreçte sosyal ilişilerinizi sürdürmek ve çok fazla yalnız kalmamak iyileşmenize yardımcı olur.
➡ Travmatik bir olay yaşamış biri için hissettiğiniz duyguların çok doğal olduğunu unutmayın. Kendinize zaman tanıyın.
➡ Eğer semptomlar yaşamınızı ciddi bir şekilde etkilemeye devam ederse bir ruh sağlığı uzmanının yardımına başvurun.