Fikriyat'tan bir Semih Kaplanoğlu röportajı: "Ölüm idrakini ortadan kaldırmak istiyorlar"

➡ Semih Kaplanoğlu, filmleri ile insanlığı tefekkür etmeye çağıran bir yönetmen... İnsanların hızla kimlik değiştirdikleri bir çağda Kaplanoğlu, durun diyor, burası çıkmaz sokak. Elbette ki yönetmenler gözlemleri sayesinde topluma uyarıda bulunacaklar ama Semih Kaplanoğlu insanoğlunu düşünmeye sevk ederek, bizleri alışıldık bir yaşama mahkûm eden sistemle yüzleşmeye çağırıyor. ➡ Bağlılık Üçlemesi'nin ikinci filmi 'Bağlılık Hasan' vesilesiyle yönetmenliği, sinema serüveni ve yaşamın ince çizgilerine dair gerçekleştirdiğimiz röportajımızda, zaman mefhumunun öneminden, metaforların hayatımızdaki yerine doğru istifadeli bir yolculuğa çıktık. Bu samimi sohbette; yaşamdaki yerinize, ölüm gerçeğine, suyun akışına, rüzgarın sesine bir başka bakacaksınız. ➡ Bağlılık Hasan; geçimini baba mirası meyve bahçesi ve tarlasından sağlayan bir adamın, tarlasına dikilmek istenen elektrik direğinden kurtulmaya çalışırken, geçmişine ve kendi içine doğru bir arayışa çıkmasını konu ediniyor. Kaplanoğlu, insanlığa o kadar çok şey anlatıyor ki bunu bir arı vızıltısından tutun da suyun akışından, rüzgarın uğultusuna kadar her detayda görebiliyorsunuz. ➡ Hasan'ın, Hacca kul hakkıyla gitmemek için kapısını çaldığı ayakkabıcıyla arasında geçen diyalog, bu dünyadaki görevimizin, yaşam gayemizin tek sebebi... İnsanın insana ettikleri diyeceğimiz çok etkili sahneler var filmde. ➡ Kaplanoğlu, çocukluktan itibaren sinemayla haşır neşir olan bir ortamda büyüdü. Kamerayla karşılaştığında 7 ya da 8 yaşlarında olduğunu söylüyor. Filmleri ile hakikati en çarpıcı şekilde gösteren yönetmenin, yapımcının hatta yazarın verdiği bu bilgi bizi şaşırtmıyor. Çünkü her filminde başka bir detayla bizi gerçekliğin içine çeken bir ustanın macerası ancak bu yaşlarda başlayabilirdi. ◾ Bekir Salih Yaman: Siz aslında milletimizin öyküsünü, şiirini ekran önüne taşımaya çalışıyorsunuz. Sinema tecrübenizin başlamasında ve olayların buraya kadar gelmesinde sizin teşvik ediciniz, bir şekilde sizi milletimizin dertlerini anlatmaya iten ne oldu? ◾ Semih Kaplanoğlu: 8 mm'lik film kameraları vardı, onunla film çekiyordum. Annemi, dedemi, ninemi, gittiğimiz yerleri... Çocukluktan itibaren içine doğduğum evde, babam fotoğraf çekiyordu. Onları da evde *tab ediyordu. Karanlık odamız vardı, film basılıyordu. Böyle bir ortamda büyüdüm ben. Görsellikle, sinemayla, filmle, fotoğrafla, doğduğum evden itibaren bağım oldu. Yazın her akşam iki film seyrettim hem Türk filmi hem yabancı filmler… İzmir'de kültür merkezleri vardı. Oralarda haftada neredeyse 4-5 film seyrederek, sinemayla ilgili meselelere odaklandım. Tabi uğraştığınız mecra, yaşadığınız ülkeyle de alakalı. Benim doğduğum ev aynı zamanda mütedeyyin insanların da yaşadığı bir ortamdı. Üç kuşaktır, hacca gidip gelmiş ve anılarında bir şekilde yazmış, kayda geçirmiş aile büyüklerimin, dostlarımın, sohbetin, muhabbetin olduğu bir ortamdı, aynı zamanda. Tab etmek: Basmak. ➡ Semih Kaplanoğlu doğadan beslenmiyor, doğayı yani en büyük gerçekliği eserlerine dâhil ediyor. Bir arının sesini en net biçimde duyabiliyor; su, ağaçlar ve doğal imgeleri hiç izlemediğimiz açılardan gösteriyor bize. Usta yönetmenin filmlerinde rüzgâr daima bir şarkı söylüyor. Doğanın ahenkli müziğine kulak veriyorsunuz. ➡ Sinemanın bu yönüyle sadece ticari olmadığını, bir sanat olduğunu ve bizim geleneğimizin sinemada da karşılık bulabileceğini ve bunu da aslında kendi zaman tefekkürümüz içerisinde, gündelik hayatımızda; sinemamızda da 'zaman mefhumunu üretebilir miyiz acaba' diye düşleyerek yapabilirsek anlamlı olacağını ifade eden Kaplanoğlu; 'gelecekte de bu anlamda düşüncelerimiz var.' diyor. ↘ Hakikâtin nefesi: Buğday 'Yunus Emre'yi bugün niye unutmadık? Çünkü öze gidiyor; değişmeyene, varlığa gidiyor.' Semih Kaplanoğlu ◾ Bekir Salih Yaman: Filmde bizi en etkileyen sahnelerden biri; Hasan'ın Hac öncesi helalleşmek için gittiği ayakkabıcıyla arasındakiydi. Yıllardır ödenmeyen borç... Ayakkabıcının almak istememesi… Bir de üstüne ayakkabı hediye etmesi… Çok fazla detay vermeyelim elbette filmden ama veresiye defterini çıkarıp yıllar sonra Hasan Yılmaz'ı borçlu listesinden silmesi… Helalleşme bu kadar iyi anlatılamazdı sanırız. ◾ Semih Kaplanoğlu: Bir gözlem var tabi, o gözlem aslında taşradaki esnafın hayattaki bakışı ve yaklaşımı… Tabi ki her şeyi genelleyemeyiz ama borcunun peşine düşmüyor, bir borç olduğunu da sonuç olarak kaydetmiş. Ve Hasan geldiğinde de zaten alacağını yazdığı halde bir şekilde talep etmemiş. Ve onu aslında gönlünde affetmiş. Öyle affetmiş ki onun yerine aynı şekilde ayakkabı hediye ediyor. O şekilde bir karşılık veriyor. ◾ Özge Özkul: Toplumu, insanımızı o kadar iyi gözlemlemişsiniz ki… Kapitalizm, neoliberal dünya; kısacık film karelerine bu kadar etkili eleştiriler sığdırmanız… Sistemle bir derdiniz var değil mi? İnsanlık, doğa ve beşeri münasebetler nereye gidiyor? Topraktan, kökten kopmak… Siz filmlerle kökümüze/özümüze dönüşe çağrıda bulunuyorsunuz. Başarabilecek mi insanlık? ◾ Semih Kaplanoğlu: Bence bu mücadele her zaman devam edecek. Özümüze ulaşma meselesi sonunda bireye dayandığı için bireyin niyetiyle ve ameliyle de doğrudan alakalı... Bu benim bakış açım... ◾ 'Biz neresindeyiz?' tek tek kişiler olarak bence ilk başta bunu sorgulamak lazım. Bunu sorgulamadığımız için tökezlemeler oluyor. Tarih hep bu tökezlemeleri gösteriyor bize. O yüzden her bireyin büyük sorumluluğu var. ↘ Semih Kaplanoğlu sinemasında 'zamanın' ehemmiyeti 'İnsan binlerce yıl da geçse demek ki aynı yerde bocalayıp duruyor. Dışı değişiyor ama içi…' ◾ Bekir Salih Yaman: Toprakların miras yoluyla bölünmesi… İnsanların bu yüzden kavgası… Yabancılaşma… Aslında film bu yönü ile Anadolu'nun anlatılmayan bir hikâyesini de anlatmıyor mu? Yıllardır akrabalar ve dostların arasını açan bu büyük meseleyi ve insanın helalleşme halini sinemaya taşımaya sizi hangi saikler itti? 21. yüzyıl bizden, insanımızdan ve milletimizden neler götürdü? Siz bu hususta filmleriniz dışında da neler gözlemliyorsunuz? ◾ Semih Kaplanoğlu: İnsan binlerce yıl da geçse demek ki aynı yerde bocalayıp duruyor. Dışı değişiyor ama içi… İşte sanat içe bakıyor. Sorun aslında insanın tekâmülünde... Kendini adadığı ve kendini değiştirdiği yerler ya da durumlar konusunda bence düşünmeye davet etmek gerekiyor. ◾ Sanat aslında bireylere dönük bir şeydir çünkü sanatla devrim yapamazsın, sanatla sistem değiştiremezsin. Ben insana bakıyorum; hem bu memleketin hem de bin küsur yıllık medeniyetin üstünden, altından, yanından, sağından, solundan bakmaya gayret ediyoruz. ➡ Nereden geldik, nereye gidiyoruz, ne olacağız? Herkesin sorduğu bu sorularda asıl meselenin cesaret olduğunun vurgusunu yapan Kaplanoğlu, sanatın da temelinde bu soruları sordurmaya çalıştığını söylüyor. ◾ Semih Kaplanoğlu: Bir ilahi dinlediğinde ya da Tekke edebiyatından veya irfanların sözlerinden bir şeyler okuduğunda aslında hepsi sana bunu söylüyor. Yunus Emre de bunu söylüyor. Yunus Emre bugün bize niye değiyor? Niye unutmadık? Çünkü öze gidiyor. Değişmeyene gidiyor. Varlığa gidiyor. ◾ Biz bu varlık meselesini, içimizdeki değişmeyeni arayıp bulmadıkça ve bunu birbirimizde de görmeyi sağlayamadıkça yaptığımız her şey gündelik, sıradan ve geçici olacak. O yüzden sanatın, felsefenin, düşüncenin ya da tasavvufun birleştiği nokta hep buralar. ◾ Marksizmi ele alalım. Sınırsız bir toplum ütopyası veriyor. Yani herkesin refah içinde olacağı, sınıfların ortadan kalkacağı, kimsenin kimseye tahakküm etmeyeceği bir şey söylüyor. Bu aslında bir tür ütopya. Temelleri yok. Çünkü bunu sana sadece sermaye ve mal paylaşımı üstünden anlatıyor. İnsan içi? ◾ Bir şey söyleyemiyor. Hâlbuki bütün bunları yapan insanın içi. Sermayeyi, birbirini kandırmayı, öbürünün parasının üstüne yatmayı yapan ya da kandıran, yalan söyleyen ve bunu örgütleştiren, sistematikleştiren, sistemler kuran insan içi... Baktığın zaman insanda ne varsa dışarda da o var. ➡ Kaplanoğlu, 'senin içinde iyilik yok mu kötülük yok mu' diyor bizlere. Elbette var diyoruz, kimin yok ki... Kaplanoğlu, bunların yanı sıra hırsın da egonun da ve hatta iyiliğin, yardımseverliğin ve muhabbetin de var olduğunu söylüyor içimizde... Bunların hepsi bir arada olabilir mi? ◾ Semih Kaplanoğlu: İçimizde ne varsa dışımızda da oluyor. Onun için bugün olan şeyleri sadece 'Batı böyle yaptı, emperyalizm şöyle yaptı, kapitalizm böyle yaptı' dediğimizde, tam anlatamıyoruz aslında. Biz de bu işin içindeyiz. Biz de hizmet ediyoruz. Ama ne ediyor buradaki hizmeti? Egomuz ediyor. Yoksa bir makine değiliz sonuç olarak. Kötülük İnsan Doğasının Bir Parçası mı? ◾ Bekir Salih Yaman: Peki Hocam o zaman 'sanat iyiye ve güzele yönlendirendir' diye genel bir tanım yapabilir miyiz? Yoksa kötü niyetle yapılan bir sanat aracı da sanata hizmet ediyor mu? ◾ Semih Kaplanoğlu: Kötü niyet değil, 'nefsimizi harekete geçiren, nefsimizi okşayan işler var; bir de nefsimize zor gelen işler var' diye bakıyorum ben. Heyecanlı bir film seyrediyorsun ya da korku filmi seyrediyorsun. Onlar sende bu duyguları bir şekilde ortaya çıkartıyor. Heyecan, korku, eğlenmek ki bugün saatlerimizi, günlerimizi bu ekranların peşinde harcıyoruz. Hepimiz sosyal medyada, dijital platformlarda vaktimizin nasıl geçtiğini anlamamamız için üretilmiş içeriklerle dolduruluyoruz. -Sence niye vaktinin nasıl geçtiğini sana hissettirmek istemiyorlar? ◾ Semih Kaplanoğlu: Bizim medeniyetimiz zaman medeniyeti. İnsanlar bunu unuttular. Her vaktin bir manası var. Sinema da zaman sanatıdır; çünkü çektiğimiz filmlerin süreleri var. 140 dakika bir film çıkıyor ortaya. Bunu biz 'zamanla' ölçüyoruz. İnsanlar sinemaya gidiyorlar, film seyrediyorlar, 'zaman nasıl geçti anlayamadık' diyorlar. Çaldılar işte senin zamanından… 'Öyle eğlendik ki zaman nasıl geçti bilemedik...' ◾ Yani zaman idrakiyle oynuyorlar. Bunu düşünemeyen bir sinemacı, kendi medeniyetinden hiçbir şey taşıyamaz. Onun için Amerikan tarzı dizi yapar ama bizim medeniyetimize dair bir şey anlattığını zanneder, anlatamaz. ◾ Senin müziğin nasıl? Itrin nasıl? Sen eğer o müziğin zaman algısını hissetmez, fark etmez ve düşünmezsen, o zaman sadece oynarsın. ◾ Şimdi mesela çocuklara kurs veriyorlar; 'senaryoculuk nasıl yapılır?' Ellerindeki kitaplar Amerikan sinemasının rehber kitapları… Şimdi biz, bizim hikâyelerimizi böyle mi anlatacağız? Kendimiz Supermen mi yaratacağız? Sen başka bir yerin hikâye anlatma yöntemini alırsan, biçimini alıp kendi hikâyeni onun içine koyarsan; o ister istemez bir kalıba girer. 'Bizim geleneğimiz bin senedir insanı, rüyasından yorumlayarak, onu daha iyi insan olmaya doğru yöneltiyor.' Semih Kaplanoğlu ◾ Özge Özkul: Rüyalar, Semih Kaplanoğlu sinemasında öne çıkan bir figür. Lakin bu rüyalar alışkın olduğumuz tarzda değil aksine size has bir imge konumunda. Karakterin gizli yanlarını bize gösteren rüyalar aynı zamanda ilahi bir uyarıyı da içerisinde barındırıyor. Siz rüya tercihleriniz ve filmde kullandığınız estetik rüyalar hakkında neler söylemek istersiniz? Kişisel yaşamınızla bir ilgisi var mı? ◾ Semih Kaplanoğlu: Hayır yok. O da aslında gelenekle alakalı bir şey. Biliyorsunuz bizim geleneğimizde özellikle belli ekollerde rüya tasviri çok önemlidir. Rüya üzerine bir psikiyatrik alan kurulmuş, Freud'u biliyorsunuz. Kişiyi rüyalar üzerinden yorumluyor. Bizim geleneğimiz bin senedir insanı, rüyasından yorumlayarak onu daha iyi insan olmaya doğru yöneltiyor. Bu belki bazı dergâhlarda, tekkelerde binlerce sayfa yazılmış. Bu kadar büyük bir hazine... ◾ Ahmed Helal: Bazıları uzun sahneleri sıkıcı buluyor. Arasında ince bir çizgi var. Uzun sahneleri izletmek için ne yapmamız gerekiyor? ◾ Semih Kaplanoğlu: Başladığın andan itibaren bunu seyredecek olan insanı, çektiğin filme hazırlaman gerekiyor. Mesela geleneğimizde de var bu. Bir âlim kitap yazar, önüne bir giriş koyar. Ya Hz. Peygamber'e (sav) selam verir, sonra belli büyüklerini anlatır, sonra biraz da 'ben bunu niye yaptığımın' girizgâhına başlayıp, devam eder. Sinemada prolog (açılış sahnesi) diyorlar ona. ◾ Ben her filmde prolog kullanırım. Sebebi şu; şöyle bir şey seyredeceksin, zamanı şöyle olacak, duygusu böyle olacak. Onu hissettirmen lazım. Tabi kısa filmde çok kolay bir marifet değil bu. Ama uzun filmde onu gıdım gıdım, planları hafif hafif, uzata uzata işliyorsun. Bir süre sonra seyirci o dünyaya giriyor. Ondan sonra zaten sıkılan sıkılmış oluyor, kalkıp gidiyor. ◾ Ama sıkılmayan için daha da giderek derinleşmeye başlıyor. Sen onun zamanını aşmaya başlıyorsun. Bu tabi zamanla oluşacak bir şey. Ama ölçekler önemli, planları nasıl çektiğin önemli. Ön çalışmayı uzun tutman gerekiyor. ◾ İkinci bir şey de, oyuncuların ritmi, temposu… Sen böyle uzun çekiyorsun, oyuncu pıtır pıtır bir şeyler yapıyor, olmaz. Bunların hepsinin ahenk içinde olması lazım. Müzik gibi yani. ◾ Hiç kestiniz mi Hocam? ◾ Kestim tabi, 4 buçuk saatti. ◾ Bekir Salih Yaman: Bağlılık Hasan bu sene Türkiye'nin Oscar adayı. Bu sizi heyecanlandırıyor mu? ◾ Semih Kaplanoğlu: Sonuçta bir temsiliyet. Biz bu ülkede filmler yapıyoruz. Hem Türkçeyi hem bizim hikâyelerimizi bir şekilde dünyayla paylaşmak, görünür kılmak önemlidir diye düşünüyorum. Onun ötesinde hiçbir fazla önemi yok benim için. Türkiye'nin kimliğine 'Huzur'lu bakış ◾ Özge Özkul: Sizin oyuncularınız da duyguyu çok iyi veriyor… ◾ Semih Kaplanoğlu: Her filmin bir 'hu noktası, hu karesi' var. Onda da şiarım, Hz. Ali'nin 'ilim bir noktaydı, cahiller onu çoğalttı' sözü... Benim bu filmdeki hu noktam, filmin sonunda, adamın tek başına kaldığı kare. O benim hu noktam. Ben cahilce onu çoğalttım diye düşünüyorum. ◾ Her filmde bir kareyi çoğaltmayı da düşünmen gerekebilir. Ben bazen senaryoyu finalden yazmaya başlarım. Hikâyenin sonundan geriye doğru giderek açarım bazen de başlarım ve kapatırım. Psikoloji vs. hiç düşünmem. Benim alanım değil. Ben insanın içine bakıyorum. ◾ Psikoloji çünkü biraz zaaflar ilmine giriyor. Peki, zaafı olmayanların ilmi yok mu? Var. Oradan gelip bakalım şimdi zaaflara. Öbür türlü sadece kötülüğün estetikleşmiş haliyle uğraşıyoruz. Vaatte bulunmuyoruz, umut vermiyoruz, onları bence düşünmek gerekiyor. ◾ Bekir Salih Yaman: Bu filminizde sesler çok etkileyici ve çok netti… Zamanın, mekânın en doğal haliyle bir film şölenine dönüştüğü Bağlılık Hasan, elmanın, yağmurun, karıncanın, nehrin, rüzgarın, yeşilin en gerçekçi gösterimi esasında. Toprağa, suya, ağaca, kökümüze aşkla bağlanmayı teşvik edici sinema tekniğiniz… ◾ Semih Kaplanoğlu: Benim bütün gayem şu; içinde yaşadığımız dünyada inanılmaz çok ses var ve biz bu sesleri duymuyoruz. Onları duyalım. ◾ İklim şöyle oldu, diyoruz ya - ben de diyorum - ki o iklimin öyle olduğunu aslında rüzgâr bize söylüyor. Ayrıca bizde nefes çok önemlidir. Rahman'ın nefesi… Bazı yerlerde o rüzgârı ben nefes gibi kullandım, nefes alır gibi… Ağacın inişinde nefes sesi var aslında. Böylece müzik yapar gibi filmin seslerini yapmaya çalıştım. O yüzden müzik kullanmıyorum. Her filmde aslında bunu yapmaya çalışıyorum, bu filmde en iyisi olduğunu düşünüyorum. Cannes'da film gösterildikten sonra da yazıldı. 'Uzun zamandır bu kadar iyi ses tasarımı görmedik' diyorlar. 'Vaktinin nasıl geçtiğini sana hissettirmek istemiyorlar. Zamanı senden çalıyorlar. Çünkü ölüm idrakini ortadan kaldırmak istiyorlar.' Semih Kaplanoğlu ◾ Özge Özkul: Çoban film boyunca nadiren görünen bir karakter. Hasan'a söylediği 'sen önce kendinden kurtul' cümlesi ile karakter kadar izleyici de ekrana kilitleniyor. Burada bir Hızır ya da manevi gözleri açık bir derviş karşımızda sanki. Bir şeylerin farkına varmak için insana bir uyarıcı mı gerekiyor? ◾ Semih Kaplanoğlu: Aslında bütün kâinat bu konuda konuşuyor bizimle. Elmalar da konuştu… Mesela, Ankara'da film bitti, soru-cevap yapıyoruz. Arkadan bir çocuk, parmak kaldırıyor, 10- 11 yaşlarında… Sonunda gördüm, konuş bakalım, ne diyorsun, dedim. Kalktı; O çoban var ya dedi, aslında yok değil mi, dedi. Ne diyorsun dedim? O çoban da aslında Hasan değil mi, dedi. Nasıl yani, dedim. O Hasan'ın iyi yönü, dedi. ◾ 11 yaşında. Benim tam yapmak istediğimi görmüş o. Bütün herkes kafaları çevirdi çocuğa bakıyor. Atıyorum 10 bin kişi seyredip, bir tanesi görmüş, zaten mesele bu. ◾ İnsana bir uyarıcı mı gerekiyor bilemiyorum ama sonuçta her karşımıza çıkana o gözle bakmamız gerekiyor. Her şeye de öyle bakmamız lazım. Bu bana ne diyor, bunun manası ne, bunda belki benim anlamadığım bir şey var, belki benim çözemediğim bir şey var. Ama o kadar hızlıyız ve sürekli hareket halindeyiz ki durup bir an bakamıyoruz. ◾ Özge Özkul: Filmin son sahnesi de çok çarpıcı. İki kardeşin uzaklaştığı anda sanki gelenek gidiyor modernizm ise yerinde durmuş ağlıyor. Aslında birbirine muhtaç olan iki zıt uç görüyoruz ekranda. Bir dağın bir dağdan uzaklaşması sanki sinema perdesinde vücut buluyor. Ağabeyinin Hasan'a dediği 'değmez' cümlesi kalıyor kulaklarımızda. Metaforları özellikle çok sık kullanıyorsunuz, sizin düşüncelerinizi merak ediyorum. Sizin dünyanızda metafor tam olarak ne ifade ediyor? ◾ Semih Kaplanoğlu: Bazı şeylerin arkasında bir mana var. Bir de aslında manasını belki henüz bilmediğimiz, bize söylenmemiş ama bizim keşfimize bırakılmış manalar vardır diye düşünüyorum. Gazali Hazretlerinin kitabı var; 'Varlıkların Yaratılış Hikmetleri.' Bence her sinemacının başucunda olması gerekiyor. Diyelim kuş gösteriyorsun, bu niye yaratılmış acaba? Bunu bilmek senin o kuşa bakışını değiştirebilir. Onun temsiliyeti görsel anlamda başka bir şey olabilir. Bir bu kısmı var metaforun. Çünkü sende kazılı bir manası var, o mana açığa çıkıyor. ◾ İkinci şey, gördüğümüz zaman manasını merak etmediğimiz ama manası olabildiğini hissettiğimiz şeyler var. O da bir düşünceye veya tefekküre sebep olabilir. Ama bizim yolumuzda hep manalar ilmi var. Buğday dediğimiz zaman onun bir karşılığı var. Yunus'a baktığın zaman mesela, 'çıktım erik dalına' derken ne diyor, bir şey diyor. Boşuna yazmamış onu. Bütün hikâye metaforlarda saklı. Yunus Emre Divanı'ndan seçmeler 'İçinde yaşadığımız dünyada inanılmaz çok ses var ve biz bu sesleri duymuyoruz aslında.' Semih Kaplanoğlu ◾ Bekir Salih Yaman: Mülakat vesilesi ile sizinle bir araya gelmişken izleyicilerinizin de sesi olmak istiyoruz. Sinema ile ilgilenen gençlere tecrübelerinizden hareketle neler tavsiye edersiniz? ◾ Semih Kaplanoğlu: Büyük şairlerimizi, Yunus Emre'yi mesela ve o eserlerin şerhlerini okusunlar. Fusûsü'l-Hikem okusunlar, Yunus'ta, Mevlana'da olan irfani akıl orada da tecelli ediyor ve bir şeyler söylüyor bize. Formları anlamamız için Menakıbname de okusunlar. Aynı şekilde tarih de okumamız gerekiyor. Bir de film seyredecekler, bütün ekolleri bilmeleri, sıkılmadan izlemeleri gerekiyor. Kitap okumak da lazım. Dijital platformların çizdiği sınırlar ve çerçeveler var. Ben bu çerçevelerin özgürce anlatmanın önündeki engellerden biri olduğunu düşünüyorum. O tür şeyleri hep doğruymuş gibi kabul ediyoruz maalesef. Bütün bunlar kaçınmamız, sorgulamamız gereken şeyler… *Film ile ilgili detaylı dosyamızı çok yakında sizlerle paylaşacağız. *Semih Hocamıza bizi bu denli kendimize getirdiği için ve değerli 'zaman'ınını bizlere ayırdığı için bir kez daha teşekkür ediyoruz. *Hayatınıza bir nebze de olsa anlam katmak, yaşamınızda biraz da olsa nefes alabilmek için Bağlılık Hasan'ı mutlaka izleyin. Röportaj: Özge Özkul - Bekir Salih Yaman

Fikriyat'tan bir Semih Kaplanoğlu röportajı: "Ölüm idrakini ortadan kaldırmak istiyorlar"

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

Hulefa-i Raşidin'in nasihatleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

PODCAST I İsrail'i kuran karanlık aile

Sincan değil Doğu Türkistan

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Tarihi güzellikleriyle kendisine hayran bırakan Osmanlı şehri: Mostar

Çağımızın ilginç hastalığı: Paris Sendromu

Raşit Küçük kimdir? | Raşit Küçük'ün bilinmeyenleri

Rahman’ın has kulları

Arama

Fikriyat'tan bir Semih Kaplanoğlu röportajı: "Ölüm idrakini ortadan kaldırmak istiyorlar"