Arama
Geçmişten günümüze Azerbaycan sineması
Filmler, gerçek hayatın içerisinde sinemasal gerçekliği ortaya koyarak yaşamımıza renk katan eserlerdir. Bazen yorgun hissettiğimizde dinlenmemize bazen de sanatsal açıdan gelişimimizi artırmak için kullandığımız bir araç olurlar. Her ülkenin kendine ait sinemasının olduğu da bilinen bir gerçektir. Sinema köşemizde komşu ve kardeş ülkemiz Azerbaycan'ın sinema tarihi ve filmlerini manşete taşıyoruz.
🎬 Sovyetler Birliği dönemi: 1920
🔹 1920-1988 yılları, Azerbaycan sinemasının ikinci devri olan Sovyetler Birliği dönemini oluşturur. Azerbaycan'ın kayda değer filmlerinin birçoğu bu dönemde çekilir. Dile kolay 70 yıl süren bu devirde çok sayıda belgesel ve film kayda alınır. Bu süreç, kendi içerisinde "Sessiz Dönem" ve "Sesli Dönem" olmak üzere iki farklı zaman dilimine ayrılır.
◽ Sessiz Dönem: 1920-1935
🔹 İlk filmlerin sessiz olarak çekildiğini biliyoruz. Bunun en ünlü örneği hiç şüphesiz ki İngiliz yönetmen Charlie Chaplin'dir. Azerbaycan'ın sessiz film dönemi ise 1920-1935 yıllarına tekabül eder. Bu filmler, "Arşın Mal Alan", "Kız Kulesi", "Baykuş", "Latif", "Gilan kızı", "Bismillah", "Sevil" gibi filmlerdir.
◽ Sesli Dönem: 1935-1988
🔹 Teknolojinin gelişimiyle sinema endüstrisi de ilerleme kaydeder. Sessiz sinema dönemi 1935 yılında yerini sesli sinemaya bırakır. Bu dönem Azerbaycan'ın neredeyse ikinci defa bağımsızlığını ilan edeceği döneme kadar sürer. Kardeş ülkenin ilk sesli filmi "Mavi Denizin Sahilinde" filmi ile başlar.
🔹 Bu dönemde ayrıca ilk çizgi film ve animasyon örnekleri sinemada yerini alır. "Abbas'ın Bahtsızlığı" filmi buna örnektir.
🎥 Abbas'ın Bahtsızlığı filmi
◾ Senaryosunu Alexander Popov'un yazdığı, yönetmenliğini ise D. Dikarov'un üstlendiği film, Azerbaycan halk masallarından uyarlanarak çekilir.
◾ Film, Müslüman dünyası için yapılmış ilk çizgi film olma özelliği taşır. Ayrıca bu film ile Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nde çizgi filmin çekimini yapan ikinci ülke olma özelliği elde eder.
◾ İki Alman uzman animatör tarafından çekilen filmin yapımında Muhammed Magomayev, Envar Mirzayev, Cabir Zeynalov gibi Azerbaycan'lı ressamlar da çalışır. Sonradan iki Alman uzman, baskılar nedeniyle filmden çekilir. Filmin yapımı böylece yarım kalır.
🔹 Bir başka film ise iki Alman ressamdan birinin yönetmen olarak davet edildiği "Sinbad Deniz Seyyahıdır" filmidir. Ancak film, Sovyetler Birliği`nin Almanya'ya karşı başlattığı Büyük Vatan Savaşı nedeniyle çekilemez.
Bazı işlerde olduğu gibi sinema endüstrisinde de savaş, işleri yarım bıraktırır. Bu yarım kalmışlık Azerbaycan filmlerinin hepten durması anlamına gelmez. Ancak yerini belgesel filmlere bırakmış olur.
🎬 Savaş Sonrası Dönem: 1945
🔹 Azerbaycan filmlerinin önemli örnekleri tam da bu yıllardan sonra başlar. Azerbaycan sinema uzmanlarına göre bu dönemdeki filmler güzelliğini, doğallığını kaybetmedikleri için sevilir.
🔹 Filmlerden bazıları "Arşın Mal Alan" (1945), "Feteli Han", "Bəhtiyar", "Üvey Anne", "Uzak Sahillerde", "Bir Kulenin Sırrı", "Koroğlu", "Nesimi", "Dede Korkut"tur.
🎥 Damadın Kaçırılması filmi
◾ Film 1986'da çekilen bir komedi filmidir. Azerbaycan sinema tarihinde en değerli filmlerden biri olarak nitelendirilir. Filmde Azerbaycan'ın önde gelen sanatçıları yer alır. Filmdeki replikler ve sahneler Azerbaycan halkı için unutulmazlar arasındadır. Yönetmenliğini Ceyhun Mirzayev ve Vakıf Mustafayev'İn yaptığı filmin senaristi Mövlud Süleymanlı'dır.
🎥 "Damadın Kaçırılması" filminin ilginç hikayesi
🔹 Film, bir grup sinemacının Azerbaycan köylerinden birinde yapılan düğünü çekmesinden meydna gelir.
Aslında yönetmen, istediği dekoru kurmasına rağmen çekimler sanıldığı gibi gitmez. Bunun üzerine köylüler, gerçek bir düğün olmasını ve bunun kameraya alınmasını teklif eder.
🔹 Köy sakinlerinden İsrafil, kızı Yasemen'in sevdiği insanla evlenmesine karşıdır. Damat adayı Hasan, İsrafil'in koyduğu yasaklara rağmen aşkı için savaşır. İsrafil'in bir dükkanı vardır ve Hasan da buradan Yasemen'e alınmak üzere bazı oyuncaklar seçer. Bir gün o oyuncakları gören baba çok sinirlenir.
🔹 Köy halkından bazı kişiler Yasemen'i istemek için birlik olup birkaç defa İsrafil'in evine giderler. Bunun üzerine İsrafil, inatla isteyenleri geri çevirir. Kızının artık evden dışarı çıkmasına izin vermeyen baba, sinemacılara niçin kızını vermeye gönlü olmadığını anlatır.
🔹 İsrafil'in söylediğine göre, Hasan'ın annesi İsrafil'in çocukluk aşkıdır ve zamanında İsrafil, ailesinden evlilik onayı alamamıştır. Ama hala birbirilerini severler. Daha sonra İsrafil, Yasemen'in annesiyle tanışıp evlenir.
🔹 Evliliğinin daha sonraki yıllarında eşini kaybeden İsrafil, hâlâ Hasan'ın annesiyle evlenme ümidiyle yaşar. Sonunda İsrafil, sinemacıların ısrarıyla tüm yaşadıklarını bir kenara bırakıp kızı Yasemen'in Hasan'la evlenmesine izin verir. Böylece gerçek film sahnesi kendiliğinden oluşur.
❕Sinemacıların, bu evliliğin gerçekleşmesinde emeği büyüktür. Nasıl mı?
Filmin çekimleri, düğünün yapılmaması nedeniyle yarıda kalır. Bu nedenle film ekibi, eski geleneğe dayanarak damat Hasan`ı kaçırır. Buradan da filmin ismi "Bəyin oğurlanması" yani "Damadın Kaçırılması" oluşur.
Damadı kaçırdıklarını aileye bildiren sinemacılar, isteklerini dile getirir.
Sinemacılar, damadı gerçek düğün sahnelerini çekmelerine izin verirlerse serbest bırakacaklarını söylerler. Böylece düğün de yapılır film de çekilir.
🎬 Bağımsızlık dönemi: 1988
🔹 Azerbaycan'ın bağımsızlığından dört yıl önce başlayan yeni dönemde çekilen filmlerin bir kısmı Karabağ Savaşı ile ilgilidir. Bu filmlerde Karabağ'ın işgali ve o dönemde yaşanan olaylar yer almaktadır. Filmlere "Feryat", "Beyaz atlı çocuk", "Ümit", "Kule", "Geride kalmış gelecek", "Sarı gelin, "Hoca", "Yarım kalmış hatıralar" örnek verilebilir.
🔹 Dönemin filmlerinin hepsi elbette savaş ile ilgili değildir. 1988'den günümüze kadar çekilmiş filmler arasında komedi, belgesel, çizgi filmleri de yer alır. "Rüya", "Ateşle İç İçe", "Hem Ziyaret Hem Ticaret", "Kız Kaçırma", Efsane Geri Dönüyor", "Gerçek Olamaz", "Şans Yüzüğü" bu dönemin filmleri arasındadır.
Sinemaya dair mutlaka bilmeniz gereken kelimeler - Sinema Sözlüğü 2