Arama
İstanbul’un yüz yıllık tarihini yansıtan 10 film
Sinemamızdaki ilk polisiye film çalışmasının ya da İstanbul'un Fethi'ni konu alan ilk sinema filminin hangisi olduğunu biliyor musunuz? Sizler için İstanbul'un yüz yıllık tarihini sinema perdesine yansıtan 10 filmi derledik.
İstanbul'un Fethi, Aydın Arakon'un yönettiği ve senaryosunu yazdığı 1951 yapımı siyah-beyaz Türk filmi. Film, İstanbul'un Fethi'ni konu alan ilk sinema filmidir. Filmde Fatih Sultan Mehmet'in Bizanslılara karşı savaşı, surları aşıp casusluk yapan iki yeniçeri askeri üzerinden anlatılmaktadır.
İstanbul'un fethiyle ilgili günümüze kadar çekilmiş tek ciddi film olan yapıt 1972 yılında renklendirilerek tekrar izleyicinin beğenisine sunulmuştur. ''İstanbul'un Fethi'' filminin tehlikeli savaş sahnelerinde, gerçek subay ve erlerden yardım alınmıştır. Filmin en dikkat çekici mekânı, Ayasofya'dır. Dış mekân çekimlerinde İstanbul surları ve Rumeli Hisarı kullanılırken, bu yerlerdeki zindan ve salonlar da iç mekan çekimlerinde kullanılmıştır.
İstanbul'un Fethi filminin özeti:
Sultan II. Mehmed (Sami Ayanoğlu), en güvendiği üç askerini; Hızır Bey (Cem Salur), Ulubatlı Hasan (Turan Seyfioğlu) ve Mustafa'yı (Eşref Vural) kuşatma öncesi istihbarat toplamak için İstanbul'a gönderir. Ayasofya'nın rahiplerinden biri olan Orifas (Yetvart Yeretzyan) bu üç askerin şehre giriş çıkışlarına yardımcı olur ve şehirde barınmalarını sağlar. İstanbul'un fethine sürekli karşı çıkan Sadrazam Çandarlı Halil Paşa (Reşit Gürzap) ise Bizans'la bir menfaat ilişkisi içerisindedir ve keşif harekâtından düşmanı haberdar eder. Tedbir olarak da Hızır Bey'in sevgilisi olan Saruca Paşa'nın kızı Fatma'yı kaçırmalarını salık verir. Tüm bu engellere rağmen Sultan'ın ordusu İstanbul'u fetheder…
Yönetmen: Aydın Arakon
Yıl: 1951
Oyuncular: Sami Ayanoğlu, Reşit Gürzap, Müfit Kiper, Cahit Irgat, Atıf Avcı, Vedat Örfi Bengü, Turan Seyfioğlu, Kemal Ergüvenç, Kemal Tüzem, Sadi Yaşmaklı, Türkan Can, Filiz Tekin, Cem Salur, Nubar Terziyan
Senaryo: Aydın Arakon
Yapımcı: Nazif Duru Görüntü
Yönetmen: İlban Arakon
Müzik: Nedim Otyam
Kanun Namına, senaryosunu Osman F. Seden'in yazdığı, Ömer Lütfi Akad'ın yönettiği 1952 yılı yapımı siyah-beyaz Türkiye filmi. Başrollerde Ayhan Işık ve Gülistan Deniz oynadı. Gerçek bir cinayet olayından yola çıkılarak senaryosu yazılan film, Ayhan Işık'ın üne kavuşmasını sağlamıştır. Filmde 1952 İstanbul'unun Haliç'indeki tersane bölgesi, Süleymaniye, Beyazıt Meydanı, Kapalıçarşı, Nuruosmaniye Camii ve Sirkeci'yi tüm canlılığı ile izleriz.
Kanun Namına filminin özeti:
İstanbul'da yaşanan gerçek bir olaydan esinlenerek çekilen ''Kanun Namına'' aksiyonlu sahneleriyle Türk sineması için bir mihenk taşıdır. İlk sahnelerinde Büyükada'yı gördüğümüz filmin sonlarında dış mekânlar yoğun biçimde kullanılmıştır. Polis kovalamacasında 1952 İstanbul'unun Haliç'indeki tersane bölgesi, Süleymaniye, Beyazıt Meydanı, Kapalıçarşı, Nuruosmaniye Camii ve Sirkeci'yi tüm canlılığı ile izleriz. Polisten kaçan Nazım'ı yakalamak zorlaşınca Kapalıçarşı'da ''Aksaray merkezden Nazım'ı tanıyan memurlar çarşıyı araştırsın'' duyurusundan İstanbul'un o zamanlar çok kalabalık olmadığını, hatta herkesin birbirini tanıdığını anlarız. Tüm doğallığıyla eski mahalleleri, henüz asfaltlanmamış dar sokakları ve bugün kullanılmayan İETT tramvayı ile film o yılları görmeyenlere dahi İstanbul nostaljisi yaşatır.
Ödüller: 1953 1. Türk Film Festivali; ''En Başarılı Film'', Ö. Lütfi Akad ''En Başarılı Yönetmen'', Osman F. Seden ''En Başarılı Senaryo'', Ayhan Işık ''En İyi Erkek Oyuncu'' ödüllerini almıştır.
Yönetmen: Ömer Lütfi Akad
Yıl: 1952 Oyuncular: Ayhan Işık, Gülistan, Muzaffer Tema, Neşe Yulaç, Pola Morelli, Settar Körmükçü, Talat Artemel, Muazzez Ayraç, Nubar Terziyan, Muhterem Nur
Senaryo: Osman F. Seden Yapımcı: Şakir Seden, Osman F. Seden
Görüntü Yönetmeni: Kriton İlyadis, Enver Burçkin
Müzik: Hamiyet Yüceses, Muharren Gürses
Taksici babasının ölümünden sonra ailesinin geçimini üstlenen Nebahat (Sezer Sezin), babasının işini yapmak zorunda kalır. Diğer dolmuş şoförleri ve müşteriler yadırgasa da taksi şoförlüğü, Nebahat'ın yeni mesleği olur. Zamanla varlığını herkese kabul ettiren Nebahat, gerektiğinde kendisine sarkıntılık eden müşterilerine bile dayak atacak hale gelir…
Sezer Sezin'i Türk sinemasının ilk ve en meşhur şoför ablası yapan film, güçlü eller tarafından hazırlanmış bir başyapıttır. Erkeklerin egemen olduğu meslek grubuna dahil olamaya çalışan bir genç kızın mücadelesini izlediğimiz film aynı zamanda ilk kadın şoför filmi olması bakımından önemlidir. Şoför Nebahat'ı sonraki versiyonlarında farklı aktrislerden takip ederken, bir dolmuş camında dönemin İstanbul'unu izleriz…
Filmin ilk sahnesinde Taksim Meydanı'nı görürüz. Günümüzle kıyaslandığında sadeliği ve tenhalığıyla dikkat çeken Taksim Meydanı, yüksek binalar, dolmuşlar, otobüsler ve tramvayla gayet modern bir durumdadır. Filmin Eminönü sahnelerinde de, bugün olduğu gibi insan kalabalığının oluşturduğu heyecana tanık oluruz.
Üsküdar İskelesi, senaryo ve yönetmenliğini Suphi Kaner'ın üstlendiği 1960 yapımı Türk filmidir. 1960 yapımı film Üsküdar'a Gider İken'i şarkısı ile açılıyor. Film boyunca ara ara eski Üsküdar'ı ve eski birtakım başka yerleri görüyoruz. Kız Kulesi olmasa o çayır çimenin, kayıkhanenin ve arnavut kaldırımlı dar yokuşların Üsküdar olduğunu tahmin etmek güç. Film boyunca Üsküdar sahilini, Tarık ve Leyla'nın buluştuklarında oturdukları İstanbul manzaralı çay bahçesini, Salacak sahilinden Kız Kulesi'ni, vapurları ve Boğaz Manzarasını görürüz.
"Otobüs Yolcuları" gecekondulaşma ve köyden kente göçün iyiden iyiye hissedildiği dönemde, inşaat şirketlerinin kooperatifçilik kanununun çıkmasıyla başlattıkları yolsuzlukları, rant olgusunu oldukça gerçekçi bir senaryoyla filmleştirmiştir. Zeytinburnu'nda derme çatma evlerin yanında yükselen apartmanlar, İstanbul'da bugün de devam eden hızlı kentleşmenin bir timsalidir.
Garajdan çıkan yolcu otobüsleriyle başlayan filmde, İstanbul'un nüfusunun henüz yoğunlaşmadığını otobüse binen yolcuların birbirlerini tanımaları ve sıcak diyaloglarından anlarız. Şoför Kemal, okuyamadığı için bu mesleği seçmesine rağmen kitaplardan vazgeçmeyen bit karakterdir. Nevin'le arasında geçen konuşmada Kemal, İstanbul'da şoförlük yapanları özendirecek bir cevap verir.
Nevin: ''Niçin bir hususi arabada çalışmıyorsunuz? Daha karlı değil mi?''
Kemal: ''Hiçbir şeye değişmem İstanbul'da otobüs şoförlüğünü. Veli'nin beni anlayacağını sanıyorum. Duraklarda dolu dolu bekleyen insanlara yaklaşmak… Telaşla kaynaşan insanları evlerine, işlerine yetiştirmek, bulvarlara sürüp gitmek, her sabah Haliç'i geçmek, Süleymaniye'yi selamlamak…''
Kemal, resmi üniforması ve kasketiyle İETT'nin bugün de var olmayan 101 numaralı Yeşiltepe – Beyazıt hattında şoförlük yapar.
İstanbul Üniversitesi'nin ana mekânlar arasında olduğu filmde, Kemal'in kullandığı otobüsün yolda ilerlediği sahnelerde Unkapanı ve Su Kemeri dikkatli seyircilerin gözünden kaçmaz. Gecekonduları, inşaatları, kalabalık caddeleri ve tüm telaşının yanı sıra Kemal'in Nevin'le buluştuğu sahnede Galata, Sarayburnu, Haliç, Süleymaniye ve Boğaz'ı siyah beyaz bir kartpostala bakarcasına seyrederiz. Yolcuların, şoförlerinin ve otobüslerinin bugün hayli değiştiği İstanbul'da, yolcular birbirini selamlamak bir tarafa, birbirlerinden göz kaçırır hale gelmişlerdir.
Ailesini kaybeden Kemal (Ayhan Işık), askerliğini bitirdikten sonra İstanbul'a gelerek otobüs şoförlüğü yapmaya başlar. Yeşiltepe mahallesinde bir oda kiralayan Kemal, otobüsün devamlı yolcuklarından Nevin'e (Türkan Şoray) ilgi duyar. Üniversite öğrencisi olan Nevin, Kemal'in oturduğu mahalledeki kooperatifi yapan işadamı Mahmut'un (Atıf Kaptan) kızıdır. Mahmut Bey'in türlü yolsuzluklarla halkı dolandırdığı anlaşılınca, Kemal mahalleliyi savunmak adına sevdiği kızın babasına karşı mücadeleye başlar. Babasının bir dolandırıcı olduğuna inanmayan Nevin'in gerçekleri öğrendiğinde babasına karşı tavrı değişecektir…