Arama
Türk sinema tarihini başlatan film
Türkiye sinemasının tarihi, Osmanlı dönemine kadar uzanır. Film, Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı'na girdiği gün yedek subay Fuat Uzkınay tarafından çekilir. Böylece Türk sinema tarihi başlamış olur. Filmin hikayesi ise oldukça ilginçtir. Peki, yıllar boyu büyük tartışmalara neden olan filmin gün yüzüne çıkma hikayesi neydi?
🔸 1916 senesinde Merkez Ordu Sinema Dairesi'nin başına getirilir. Bu dönemde çekilen uzun metrajlı filmlerde görüntü yönetmenliği yapar.
🔸 Ardından Malul Gaziler Cemiyeti'nin sinema arşivini devrettiği "Ordu Foto Film Merkezi"nin başına geçer. 1953'e kadar burada çalışır ve bir yıl sonra ordudan emekli olur. 29 Mart 1956'da İstanbul'da 68 yaşındayken vefat eder.
Türk sinemasına katkılarından dolayı Ankara'daki "Kara Kuvvetleri Foto Film Merkezi"nin bir stüdyosuna Uzkınay'ın adı verilir.
🎥 İlk film "Ayestefanos'taki Rus Abidesi"
🔸 Rus Abidesi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda ölen Rus askerlerinin anısına yaptırılır. En önemli özelliği Rusların zaferini simgelemesidir.
Görkemli yapının iç kısmında, savaşta ölen askerlerin isimlerinin işlendiği nişler bulunur.
🔸 Devlet-i Aliyye'nin I. Dünya Savaşı'na girdiğini 14 Kasım 1914 tarihinde Rus Abidesi Osmanlı tarafından yıkılır.
🎥 Osmanlı'nın Ruslara mesajı
🔸 Merkez Ordu Sinema Dairesi'nin isteği üzerine Uzkınay, tarihi anları kayda alır. İşte "Ayestefanos'taki Rus Abidesinin yıkılışı" filminin çekildiği o gün, Türk sinema tarihinin başlangıcı olarak kabul edilir.
🔸 Osmanlı böylece, döneminin siyasi propaganda aracı olan sinema ile Ruslara mesaj verir. Bu mesajın geniş kitlelere ulaşması için filmin sinemalarda gösterilmesi dahi planlanır.
Merkez Ordu Sinema Dairesi nedir?
🔸 Sinema, I. Dünya Savaşı döneminde propaganda aracı olarak kullanılır. Savaşa katılan devletler, orduları adına sinema birimi oluşturur.
🔸Bu amaçla ilk sinema birimini kuran devlet, Fransa olur. Ardından başta İngiltere olmak üzere diğer ülkeler de birim kurar.
🔸 Osmanlı'nın müttefiki Almanya, bu dönemde sinemayı istihbarat, propaganda ve eğitim amaçlı kullanır. Almanya'nın sinemayı etkil şekilde kullandığını gören Osmanlı, "Merkez Sinema Dairesi"ni kurdurur. Burası sonraki yıllarda "Merkez Ordu Sinema Dairesi" olarak anılır.
🎥 Film hakkındaki tartışmalar
🔸 Ayestefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışı, her ne kadar ilk Türk filmi olarak anılsa da kopyasının olmaması ve çekim anına şahitlik eden kimsenin bulunmaması akıllarda soru işareti oluşturur.
🔸 Özellikle 1960'larda filmin çekilip çekilmediğine dair tartışmalar giderek artar. Yıllarca süren tartışmaları sonlandıran ise Osmanlı arşivinden bulunan bir belge olur.