Arama
Yeşilçam sinemamızın neresinde?
Bir sokak ismi olmasına rağmen Türk sinema tarihinde film üretiminin oldukça fazla olduğu dönem Yeşilçam'dır. 1960'lı yıllarda, sinemanın ivme kazandığı bu dönemde Hollywood özentisi filmler çekilir. Toplumun derdinden uzak ve estetik değeri düşük olan bu tüketim eserleri ülkemizde her dönem tartışma konusu oldu. Peki, Yeşilçam Türk sinemasının neresinde?
SİNEMA VE TOPLUM
🔹 Yeşilçam filmleri, Hollywood'un bir kopyası olması nedeni ile aslında Türk kültür yapısı ile örtüşmez. Bu yapımlarda, belli bir kesime tepeden bakan, karikatürize edilmiş karakterler yer alır. Aslında sinemada gösterilenler ile halkın yaşandıkları birbirinden oldukça farklıdır.
🔹 Yeşilçam'a dair en yetkin isimlerden olan Ayşe Şasa, "Yeşilçam Günlüğü" kitabında Türk filmlerini şöyle anlatır:
"Türk sinemasını bir süreç olarak kavramak ve incelemek çabası, insanı belirgin bir olguyla karşı karşıya getirir. Ortalama Türk filmini şekillendiren iki unsur vardır. Bir tarafta hep gizil, örtük bir yerellik, bir tarafta hep çiğ ve sözde bir modernlik. Bu iki karşıt eğimin zıt kutuplardan oluşan baskısı, Türk sinemasının veriminde karmaşık bir rol oynar."
🔹 Yeşilçam filmleri, belli bir kesime tepeden bakan, karikatürize edilmiş karakterler ortaya koyar. Ancak gerçek hayatta bunun bir karşılığı yoktur. Sinemada gösterilenler ile toplumda yaşananlar birbirinden oldukça farklıdır.
🔹 Konu ile ilgili Mesut Bostan şu ifadeleri kullanır:
"Kültürel birikimimizin bir parçası olarak görüyoruz. Ama Yeşilçam sineması tabiri, 1960'larda tamamen kültürel aşağılama, hatta neredeyse küfür gibi kullanılıyor."
🔹"Yeşilçam toplumu temsil ediyor mu?" sorusu hala bir tartışma konusudur. Çünkü Yeşilçam, toplumsal değerlerin çarpıtılarak aktarılması ve dönemin birlik beraberlik duygularını belki de farkında olmadan yansıtması ile kendi içerisinde çelişkileri bulunan yapımlardan oluşur.
🔹 1960'lı yıllarda ülkenin politik olarak zorlu süreçlerden geçtiği bir dönemde sinemanın nasıl bir noktada olduğunu Karaköse şöyle anlatır:
"Sinemaya baktığımızda Yeşilçam ve ağırlıklı olarak melodramları görüyoruz. Aslında o sosyal yapıyı dönemin filmlerinde neredeyse hiç görmüyoruz. Sadece sanki gerçeküstü masalsı bir dünya var, oradaki melodramlar, aşk, evlilik, intikam gibi öyküler var. Orada toplumu çok görmüyoruz ama arkadaşlığı, aileye bakışı biraz abartılı bir şekilde görüyoruz. Hollywood rüyası dediğimiz gibi bizde de herhalde bir Yeşilçam rüyası dönemi olmuş o dönemlerde."
MELODRAM
🔹 Yüksek kalite barındırmayan, tüketime yönelik, kopya etmek üzerine kurulu olan Yeşilçam, esasen karşıtlık üzerine kurulu, melodram türünde yapımlardır. Özellikle zengin - fakir ayrımını sıkça gördüğümüz filmler sınıfsal ve kültürel karşıtlıklara yer verir.
🔹 Konu ile ilgili Bostan, "Türkiye'de kültürel, toplumsal, sınıfsal karşıtlıklar çok derin. Edebiyat, tiyatro, opera bu kültürel karşıtlıkları gidermek bir yana tam tersine onları daha da artıracak şekilde Türkiye'de düzenlenmiş. Sinemanın burada bir etkisi var. Sinema 1950 sonrası özellikle Yeşilçam sinemasında bir uzlaşı anlatısı olarak ortaya çıkıyor. Toplumdaki karşıtlıklar, bir şekilde aşk denkleminde eşitleniyor. Geçmişte zengin fakir ayrımı çok temel bir ayrımmış demek ki sürekli onun üzerinden kurulmuş. Bugün de bu sefer kültürel karşıtlıklar üzerinden aynı mesele tartışılıyor" sözleriyle günümüz filmlerinde bu durumun, ekonomik karşıtlıklardan ziyade kültürel hayat tarzı üzerinden işlendiğini söyler.
STAR SİSTEMİ
🔹 Sinemanın belki de en gerçekçi olmadığı dönem Yeşilçam'a denk gelir. Yeşilçam, star sistemi adı verilen ve oyuncuların uzun yıllar boyunca şirketlerle anlaşmalı olarak rol aldığı bir film sektörüdür. Oyuncular için en önemli şey güzel görünmek ve çokça tanınmaktır.
🔹 Oyuncuların taşralıyı canlandırırken bile yaptıkları ağır makyajlar dikkat çeker. Dönemin filmlerinin tek gayesi güzel görünmek olan oyuncular, kılık kıyafet ve makyaj bakımından rolüne tamamen bürünemez. Bunun altındaki en büyük sebep star sistemidir.
🔹 Karaköse star sistemine dair şöyle konuşur:
"O dönemin star sineması oluşu, o starların güzel görünmeyi her şeyin önünde tutması de etkili oluyordu. Sonraları biraz daha oyunculuğun ön plana çıkması ile yönetmen sinemasında oyunculukların sadece güzel görünmek değil oynamak da olduğu dönemlere gelince zaten aynı oyuncuların nasıl dönüştüğünü de görüyoruz. Türkan Şoray'ın da Hülya Koçyiğit'in de çok daha toplumsal içerikli ve doğal dönemlerini görüyoruz."