Arama
27 Mayıs 1960 Darbesi'nin unutturulmuş mağduru; Zakar Tarver
1960 darbesinin ardından tutuklanarak camları gazete yapıştırılarak kapatılmış bir gemiyle Yassıada'ya götürülenler arasında iki dönem Demokrat Parti milletvekili yapan Zakar Tarver de vardı. Adnan Menderes ile sevk edildiği Yassıada'da gördüğü işkenceden hayatını kaybeden Tarver'in yaşadıkları, 27 Mayıs'ın bilinmeyen hikayeleri arasında yer alıyor.
Zakar Tarver'in asıl Rupen Zakar Zakarya olup soyadı değişikliğiyle Tarver soyadını aldı. 1917'de öğrenimini İstanbul Tıp Fakültesi Radyoloji Bölümü'nde tamamlamasının ardından I. Dünya Savaşı'nda askere alındı ve subay olarak Osmanlı ordusunda görev yaptı.
1919-22 eğitimine devam etmek üzere Paris'e giden Dr. Tarver, radyoloji alanında uzmanlaşarak 3 yıl Marie Curie'nin asistanlığını üstlendi. Dönemin önemli tıp profesörlerinden eğitim alan Tarver, İstanbul'a ilk röntgen cihazını 1923'te getirdi. Kendisini geliştirmek için büyük çaba sarf eden Tarver Türkçe, Ermenice, İngilizce ve Fransızcadan başka Almanca ve Rusça da öğrendi.
Yedikule'deki Surp Pırgiç Hastanesi'nde 1923-1933 yılları arasında Radyoloji Klinik şefliğini yaptı. 1948-1955 yılları arasında başhekim olarak görev yaptı. 1942-43'de ise II. Dünya Savaşı yıllarında yüzbaşı rütbesiyle Sivas'ta tekrar askerlik görevini yaptı.
Bugün yayın hayatına devam eden Surp Pırgiç dergisinin kuruculuğunu üstlenerek, 'R. Zakaryan' ve 'Z. Kar' mahlaslarıyla Ermenice hikâyeler yazdı.
Siyasete ilk olarak İstanbul Belediyesi'nde Meclis üyesi olarak girdi. "O, çevresindekilerin yoğun ısrarları kıramayarak" milletvekili adayı oldu ve 1954'te milletvekili seçildi.
1954 ve 1957 seçimlerinde DP'den İstanbul milletvekili seçildi ve iki dönem milletvekilliği yaptı. Mecliste sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi için çalışmalar yürüttü. Nüfusun 50 milyona yükseltilmesi, çocuk ölümlerinin önüne geçilmesi, 10 binin üstünde hekimin yetiştirilmesi, 5 bin kişilik tıp fakültesi ve eczacılık okullarının kurulması, Milli Sağlık Planı hazırlanması konusunda önergeler veriyor, Meclis'te Sağlık ve Sosyal Yardım Komisyonu'nda aktif olarak çalışarak Sağlık Vekili Lütfi Kırdar ile büyük bir mesai yapıyordu. Eğitimle ilgili konularda da ön plana çıkan Tarver, Avrupa'ya ve Amerika'ya gönderilen öğrencilerin dışarıdan ucuza kitap getirebilmeleri için bunlardan alınan vergilerin düşürülmesini öneriyordu.
"Bütün ilim ocaklarına mümkün olduğu kadar hibe ve yardıma teşvik edecek şerait içerisinde bulunalım. Bu ocaklara dışarıdan malzeme gelecek, gümrükten muaf olacaktır. Dahilden ve hariçten alacağı maddi yardımların tamamen muaf olması ilim ocaklarının teşvik edilmesi" temennisinde bulunacak kadar da eğitime önem verirdi.
1960 darbesinin ardından tutuklanarak camları gazete yapıştırılarak kapatılmış bir gemiyle Yassıada'ya götürüldü. Kısa bir süre sonra Tarver'in ölüm haberi geldi. Resmi ölüm raporunda kalp krizi neticesinde vefat ettiği bildirilse de ölümüyle ilgili gerçek bu değildi. O, darbecilerin işkencesiyle katledildi.
Naaşı ailesine teslim edilen talihsiz mebusun cenazesi binlerce insanın katılımıyla Balıklı Ermeni Mezarlığı'nda defnedildi.
Tarver'in o günlerde yaşadıklarını Hadi Hüsman, "Hatırladıklarım, Düşündüklerim" isimli hatıratında şöyle anlattı:
"İstanbul Mebusu Sayın Dr. Zakar Tarver, İstanbul'un, belki de Türkiye'nin belli başlı tanınmış röntgen mütehassıslarından biri... Sakin, dürüst, çok iyi bir insan. Yassıada'daki ilk günlerimizden birinde idi, havalandırmaya çıkarmışlardı, yanıma geldi, bitkin bir hali vardı: 'Hadi Bey, Yeşilyurt'tan motorla Yassıada'ya getirilirken yolda çok dövdüler bizi, kalbime de bir yumruk yedim. Son derece sarsıldım, dayanamayacağımı hissediyorum, göreceksiniz öleceğim. Hem de yakında... Şayet bir gün buradan çıkarsanız, sizden rica ediyorum, İstanbul'da akrabalarımı bulun ve size söylediklerimi onlara anlatın...' dedi. Çok müteessir oldum. Aziz arkadaşım Dr. Zakar Tarver, kısa bir süre sonra vefat etti."