Arama
10 soruda IV. Murad dönemi
IV. Murad, Osmanlı tarihinin en karışık dönemlerinden birinde tahta çıktı. Sultan I. Ahmed'in ve Kösem Sultan'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Ağabeyi II. Osman'ın Yedikule zindanlarında bir grup isyancı tarafından öldürülmesi üzerine amcası I. Mustafa tahta çıkmış; akli dengesinin bozuk olması nedeniyle devlet işlerinin düzene girmesi amaçlanarak tahttan indirilip yerine IV. Murad geçirilmişti. IV. Murad tahta geçtiğinde henüz 12, vefat ettiğinde ise 28 yaşındaydı. Ancak genç yaşına rağmen devlet düzenini yeniden tesis etmiş, İran seferlerinde elde ettiği başarılarla doğu sınırlarını güvence altına almıştı.
HANGİ YENİLİKLER YAPILDI?
🔹 Padişah makamının otoritesini yeniden tesis etti. Devlet düzenini yeniden sağlarken Koçi Bey'in yazdığı risaleden esinlendi. Bürokrasi, asker ve ulema içerisindeki rüşvet alanlar tespit edildi ve bunlar ya öldürüldü ya da sürüldü.
🔹 Haksız kazanılmış paralar müsadere edildi. Vergi kayıtlarını yeniden gözden geçirtti ve vergilerin düzenli ödenmesini sağladı. Timar sistemini revizyona soktu. 1632'de ülke çapında yaptırdığı tımarlı asker sayımıyla haksız yere kullanılan timarlar tespit edilerek asker sayısı yeniden belirlendi.
KAHVEHANELERİ NEDEN KAPATTI?
🔹 Müslümanlar kahveyle tanıştıktan sonra asırlarca sürecek bir tartışma da başladı. Kimi çevreler, kahve içmeyi ibadetin bir parçası olarak görecek kadar ileri giderken, kimi çevreler de kahvenin sarhoş edici bir madde olduğunu, yasaklanması gerektiğini savundular.
🔹 İstanbullular kahveyle 16. yüzyılın ortalarında tanıştılar. Ardından İstanbul'da pek çok kahvehane açıldı. Kahvehanelere en uzun süre gelen yasak ise IV. Murad devrinde oldu.
🔹 1633 yılında meydana gelen büyük İstanbul yangını, şehrin beşte dördünü yok etmişti. Bunun üzerine kahvehanelerde hoşnutsuzluk dile getirilmeye başlandı; IV. Murad'ın otoritesinin yeni kurulduğu bu dönemde, bir ferman yayınlanarak kahve ve tütün içilmesi yasaklandı.
🔹 Bir yıl sonra meyhaneler kapatıldı ve içki yasağı başladı. Bu yasaklarda tutuculuğu ile tanınan devrin önemli ulemasından Kadızâde'nin de etkisi vardı.
HEZARFEN VE LAGARİ HASAN GERÇEK KİŞİLER MİYDİ?
🔹 Bunlardan biri Galata Kulesi'nden Üsküdar'a uçan Hezarfen Ahmed Çelebi, diğeri ise füzeye benzer bir aletle havalanan Lagari Hasan'dır. Bu ikisinin gösterileri hakkındaki tek kaynak ise Evliya Çelebi Seyahatnamesi'dir. Bu devirde ve daha sonraki kitaplarda ikisi hakkında bir bilgiye rastlanmaz.
🔹 Bazı tarihçiler bu kişilerin Evliya Çelebi'nin hayal ürünü olduğunu iddia ederler. Ancak Evliya Çelebi'nin çeşitli konularda verdiği bilgiler başka kaynaklardan tetkik edildiğinde onun güvenilir bilgiler verdiği anlaşılmıştır.
IV. MURAD NASIL ÖLDÜ?
🔹 Bu seferden İstanbul'a döndüğünde hasta olan padişah bir ara düzelince 1639 Kasım'ında Beykoz taraflarında ava gitti ancak hasta bir şekilde geri döndü. Bir müddet sonra yataktan kalkamaz duruma gelen IV. Murad, 8 Şubat 1640 gecesi henüz 28 yaşındayken öldü. Erken yaşta ölümü aşırı derecede içki tüketmesine bağlanır.
🔹 Ölmeden önce Osmanlı hanedanının hayatta kalan tek üyesi kardeşi Şehzade İbrahim'i öldürtmek istediği ancak saray halkının bunu engellediği söylenilir.
NASIL BİR KİŞİLİĞE SAHİPTİ?
🔹 Devlet içindeki karışıklıklara son vermiş, rüşvet, iltimas, zorbalık gibi suçları sertliğiyle düzeltmişti. Kızdığı zaman ölüm emri verir, bu tavrı nedeniyle devlet adamları ve asker arasında olduğu kadar halk arasında da korku oluştururdu. Son derece kuvvetli bir hafızaya sahipti, yıllar önce gördüğü insanları dahi unutmazdı.
🔹 Hükümdarlığının ilk yıllarında kendisine karşı zorbalık yapanları yıllar sonra ordu içerisinde gördüğünde tanıyarak öldürtmüştür.
🔹 Machiavelli'nin ünlü eseri Prens'i tercüme ettirerek okuduğu söylenir. İstanbul'da ve sefer sırasında orduda sık sık kıyafet değiştirerek tebdil gezerdi. Bu gezilerin amacı emirlerine uyulup uyulmadığını tespit etmekti. Ok ve kılıç talimleri yapmayı, at binip dolaşmayı severdi.