Arama
10 soruda Osman Gazi ve Osmanlı Beyliğinin kuruluşu
Osman Gazi'nin gerçek adının ne olduğunu biliyor musunuz? Peki ya, Osman Gazi'nin beyliğin başına hangi tarihte ve nasıl geçtiğini veya amcası Dündar Bey'i neden öldürdüğünü? Babası Ertuğrul Gazi'nin ardından beyliğin başına geçerek 27 yıl boyunca beyliği yöneten ve koskoca bir imparatorluğun temellerini atan Osman Gazi'ye ve Osmanlı Beyliğinin kuruluşuna dair merak edilenleri sizler için derledik. İşte, Osman Bey ve Osmanlı Beyliğinin kuruluşu hakkında ilginç bilgiler...
Osman Gazi, Bapheus Muharebesi'nde elde ettiği zaferden sonra bölgenin önemli şehirlerinden birisi olan Bursa üzerine hareket etti.
Bizans İmparatoru da Bapheus zaferinden sonra önemli bir tehdit haline gelen Osman Gazi'yi durdurmak için Bursa civarındaki tekfurlara emir vermişti. Bursa, Kestel, Kite, Andanos ve Bidnos tekfurları birleşip, Yenişehir Ovası ile Bursa Ovası'nı birbirinden ayıran Dimbos Geçidi'ni geçerek Osman Gazi'nin merkezi Yenişehir'e doğru yürüdüler.
Osmanlı kuvvetleri düşmanı Koyunhisarı'nda karşılayınca, tekfurlar Dimbos Geçidi'ne çekildiler. Osman Gazi, Dimbos Geçidi'nde meydana gelen muharebeyi kazandı. 1303'teki Dimbos zaferi ile Ulubad'a kadar Bursa ovası ve Uludağ, Türkmen yerleşmesine açıldı.
İlk dönem Osmanlı tarihinin kronolojisi oldukça karışıktır. Ancak Osmanlı tarihçiliğinin en önde gelen isimlerinden Halil İnalcık'ın araştırmaları Osman Gazi'nin askeri faaliyetlerini aydınlatmıştır. Osman Gazi, Bapheus ve Dimbos zaferlerinden sonra 1304'te Sakarya üzerindeki Bizans kalelerine karşı bir sefer düzenledi. Bu seferden önce Karacahisar'a çağırılan Harmankaya Tekfuru Mihal, Müslümanlığa davet edilmişti.
Sefer sırasında Leblebüci Hisarı, Çadırlu, Lefke (Osmaneli), Mekece tekfurların direnemeyeceklerini anladıklarından itaat ettiler. Geyve Tekfuru, kalesini boş bırakarak kaçmıştı. Ancak kaçan tekfur yakalandı. Geyve'den sonra Tekfur Pınarı fethedildi.
Osman Gazi, 1304 seferindeyken Çavdar Tatarı, yani Moğollar Karacahisar'ı yağma etmişlerdi. Bu yüzden kendisi Karacahisar'da kalarak oğlu Orhan Bey ile Köse Mihal, Akçakoca, Konur Alp ve Gazi Rahman'ı 1305'te Kara Çepüş ve Kara Tigin kalelerini fethe gönderdi. Bizans İmparatoru da bölgeye yardım göndermişti.
Orhan Gazi, Kara Çepüş Kalesi'ne geldiğinde ordusunu üçe bölmüş, bir kısmıyla kaleyi kuşatmış, bir kısmını kale yakınlarındaki dereye saklamış, bir kısmını da kalenin öbür tarafına geçirmişti. Orhan Gazi'nin kuvvetleri kaleye saldırdıktan sonra kaçtılar. Bunun üzerine kaleden çıkan tekfur, pusuya düşürülerek mağlup edildi ve kale alındı. Ardından Absuyu fethedildikten sonra Kara Tigin kalesi üzerine hareket edildi. Kara Tigin Tekfuru teslim olmayı reddedince kale kuşatılıp fethedildi.
Osman Gazi fethedilen kaleleri komutanlarının idaresine vermişti. Kara Çepiş Kalesi'nin idaresi verilen Konur Alp, Akyazı ve Tuz Pazarı'nı da ele geçirdi. Daha sonra da Orhan Gazi devrinde Akyazı, Konrapa, Bolu ve Mudurnu'yu fethetti. Absuyu'na yerleşen Akça Koca, Osman Gazi'nin yeğeni Aktimur'la birlikte İzmit'e doğru Akova'ya akınlar yaptı.
Bizans, topraklarını ele geçiren Türkmenler'e karşı paralı Katalan ve Alan askerlerini kullanıyorsa da bir netice elde edemiyordu. Osmanlılar ve Batı Anadolu'da Türk beylikleri karşısında çaresiz duruma düşünce daha önce yaptığı gibi yine İlhanlılar'ı Türkmenler'in üzerine kışkırtmaya çalıştı.
Bizans İmparatoru, İlhanlı hükümdarı Gazan Han'a bir elçi göndererek İlhanlı hükümdarını Bizanslı bir prenses ile evlendirmek istemiş ve bir ittifak antlaşması yapmıştı. Gazan Han'la II. Andronikos'un gayrimeşru kızı İrene Paliolog evlendirilecekti. İlhanlı hükümdarı Türkmenlere karşı harekete geçeceğini vadetmişti. Bu haber Türkmenler arasında yayılınca bir tereddüt meydana geldi ve saldırılar durakladı. Ancak Moğollar gelmeyince Türkmenler Bizans topraklarına tekrar saldırıya başladı.
Bizans, Gazan Han'ın 1304'te ölmesi üzerine bir Bizans prensesini İlhanlı tahtına çıkan Olcayto Han'la evlendirip yardım almaya çalıştı. İmparatorun kız kardeşi Maria'nın evlendirilmesi düşünüldü. İmparator, İlhanlı hükümdarının müstakbel eşi Maria'yı kuşatma altındaki İznik'e göndererek şehri kurtarmaya çalıştı. İznik'e gelen Maria, Osman Gazi'yi İlhanlılar'ı çağırmakla tehdit ettiyse de kuşatmayı kaldırtamadı. Ancak Osmanlılar Moğol tehdidi yüzünden bazı ufak askeri faaliyetlerin dışında öncekiler gibi seferler düzenleyemediler.
Osman Gazi'nin Karacahisar, Bilecik, İnegöl ve Yenişehir gibi kaleleri fethi, İznik ve İstanbul'u koruyan Sakarya kale hattını çökertmişti. Osmanlı hükümdarı 1300'lü yıllarda Bursa ve İznik'i fethetmeyi düşünüyordu.
İznik, Türkiye Selçukluları'nın ilk başkenti olması hasebiyle Anadolu'da gaza yapan Türkmenler için önemli bir hedefti. Ancak Osmanlı ordusu bu dönemde büyük kuvvetlerden oluşmadığı için fethi hedeflenen Bursa ve İznik gibi büyük kalelere karşı uzun süreli abluka uygulandı. Fethedilmesi planlanan kalenin iaşe ve ikmal yolları kontrol altına alınmaya çalışılır, kalenin etrafına küçük kuşatma kuleleri yapılırdı. Bursa ve İznik'in ablukası 25-30 yıl sürdü. İznik önlerine bir kale inşa edilerek Draz (Taz) Ali isimli bir komutanın emrinde 100 asker bırakılmıştı.
Osman Gazi, Bursa'yı 1300'lerden itibaren ablukaya almıştı. Babasının hastalığı yüzünden ordunun komutanlığını yürüten Orhan Gazi, Bursa'yı sıkıştırmaya devam etti. Başka çaresi kalmayan Bursa yöneticileri 6 Nisan 1326'da şehri Osmanlılar'a teslim ettiler. 1302'de başlayan İznik kuşatması da 2 Mart 1331'de neticelendi. 1337'de de yine bölgenin önemli merkezlerinden olan İzmit fethedildi.
Moravcsik, Bizans kaynakları üzerine yaptığı araştırmadan hareketle 14'üncü yüzyılda Osmanlılar'ın devlet ve hanedana adını veren kişiyi Ataman olarak tanıdıkları, bu ismin ya Arapça kökenli Osman adının Türkçeleştirilerek halk ağzında bu duruma getirildiğini iddia etmişti.
Ona göre diğer bir ihtimalse babasının Ertuğrul, kardeşlerinin Gündüz, Savcı, oğlunun Orhan gibi tam Türkçe adlar taşıdıkları göz önüne alarak, onun adının da aslen Ataman olduğunu, fakat İslam medeniyetinin tesiri ile Osman şekline büründüğünü belirtmişti.
Daha sonra Adnan Erzi de, o devirlere ait bazı kaynaklarda Osman adının, Tuman ve Otman şekillerinde görüldüğünü belirtip Moravcsik'in iddiasına yaklaşarak, Osman Gazi'nin gerçek isminin bunlardan birisi olduğunu ileri sürdü. Ancak her iki iddia da, tarihçiler arasında tasvip görmedi.
Orhan Gazi devrinde Anadolu'yu dolaşan meşhur seyyah İbn Battuta ise Osman Gazi'yi Osmancık olarak zikreder.
Erhan Afyoncu'nun "Sorularla Osmanlı İmparatorluğu" adlı eserinden derlenmiştir.