Arama
16. Yüzyılın Mevlevi Şairi: Divane Mehmed Çelebi
Mevlevilik kültürünün içine doğan Divane Mehmet Çelebi, yaşadığı devrin önemli mevlevilerinden biriydi. Farklı bölgelerde mevlevihaneler açmak gibi birçok hizmette bulunan Çelebi, aynı zamanda "ikinci pir" olarak anılırdı. Aynı zamanda Galata Mevlevihanesi'nde de hizmette bulunan Divane Mehmed Çelebi on altıncı yüzyılda tebarüz eden müstesna bir isimdi.
🔶 Çelebi, Mevlevîlik tarihinde Ârif Çelebi ile başlayan Ehl-i beyt sevgisine oldukça önem verir. Onun temsilcisi olduğu Şems meşrebinin Kalenderîlik, Bektaşîlik ve Hurûfîlik ile kaynaşma özelliği gösterdiği bilinir. "Divane" yahut "Semâî" mahlaslarıyla şiirleri olan Çelebi, divan edebiyatının önemli şairlerinden biridir. Şiirleri, tesbit edilemediği ve meşrebinden ötürü divan biçiminde derlenemediği mecmualarda kalmıştır.
Pendname nedir?
Divane Mehmed Çelebi'ye neden ikinci pir denilmiştir?
🔶 Divane Mehmed, Ege ve Akdeniz'in batı kıyılarını gezer, o bölgelerde bulunur. Kahire, Halep, Şam ve Afyon'da bulunduğu faaliyetlerde "ikinci pir" olarak anılır.
🔶 Hem Afyon'da yapmış olduğu faaliyetler hem de birçok alanı kaplayan seyahatleri, yeni Mevlevihaneler açması, şeyh tayin etmesi gibi durumlar dikkate alınarak kendisine "ikinci pir" denilmesi gayet olağandır.
Semai mahlasının kaynağı nedir?
🔶 Semaî mahlasıyla da anılan Mehmed Çelebi, bütün şiirlerini bu mahlas ile yazar. VAV TV'de yayınlanan "Enderun Sohbetleri" programının son bölümünde "Divane Mehmet Çelebi" konuşuldu. Programın konuklarından olan Dr. Mustafa Çıpan:
" Bazı kaynaklar, Semai mahlasını babasının verdiğini söylüyor, bazı kaynaklar da meczup olmadığını bilakis Cenab-ı Hakk'a irticasının semada öne çıktığını durup dinlenmeden çok uzun süre sema ettiğini, bu sebeple kendisine semai mahlasının konulduğunu kaynaklar ifade eder." sözleriyle mahlasın ortaya çıkışını izah etti.
Galata Mevlevihanesi'ne şeyh olması
🔶 Yavuz Sultan Selim ile Mısır Seferi'ne katılan Divane Mehmet Çelebi'nin Kanuni Sultan Süleyman ile de görüştüğü kaynaklarda geçer. Bazı tevriye kayıtlarında Divane Mehmet Çelebi'nin Galata Mevlevihanesi'nde ilk görev yapan kişi olduğu kayıtlıdır. Çelebi'nin çok fazla İstanbul'da kalmaması onun kurucu olarak vasıflandığını da ortaya çıkarır.
Galata Mevlevihanesi
🔶 Bazı kaynaklar Yunus Efendi diye birisinin mevlevihanenin şeyhi olarak görev yaptığını, daha sonra Divane Mehmet Çelebi'nin görev yaptığını söylerken bazı kaynaklar ise mevlevihanenin ilk şeyhinin Divane Mehmet olduğunu söyler.
🔶 Birkaç defa İstanbul'a gidip kaldığını biliyoruz. Elimizdeki bilgilere göre Galata Mevlevihanesi'nde uzun süre şeyhlik yapmamıştır. Kısa bir dönem orada bir kurucu vazifesinde bulunduğu düşünülür.
"er-Rusûh" nedir?
Galata Mevlevîhânesi'nin inşa tarihini gösteren sözcüktür.