Arama
1800'lü yılların İstanbul'u ve hikâyesi
Fotoğraflar, geçmişin en somut belgeleridir. Üstelik tarihiyle, ihtişamlı İstanbul'uyla Osmanlı, her zaman meraklılarının odak noktasındaydı. Saray hayatının yanı sıra sosyal hayatı da birçok araştırmaya konu oldu. 1800'lü yıllar, İkinci Abdülhamid'in saltanat dönemine rast geldiği için İstanbul çok daha şanslıydı. Birçok yenilik, günlük hayat, tarihi doku ve mimari hakkında izlerin çoğu o döneme ait. Peki, bu durumda biz mi, yoksa o görüntüleri canlı görüp fotoğraflayanlar mı daha şanslı?
Fotoğraf her ne kadar Eminönü Meydanı ve Galata Köprüsü'nü gösteriyor olsa da, fotoğrafı tamamlayan asıl unsur arka plandaki Galata sureti. Köprünün girişindeki kulübelerin hemen önündeki beyaz önlüklü görevliler, "müruriye" denen köprü geçiş ücretini toplamaktan sorumlu olan görevlilerdi.
1845'te yürürlüğe giren ve 1930'da kaldırılan tarifeye göre yayalardan 5 para, sırtında yük taşıyanlardan 10 para, sırtında yük olan hayvanlardan 20 para, atlı arabalardan 100 para, hayvanlardan da hayvan başına 3 para ücret alınıyordu. Asker, zaptiye gibi güvenlik görevlileri, papazlar ve tulumbacılardan ücret alınmıyordu. Köprü girişinin sağındaki meydanlık alan fayton durağıydı.
Fotoğrafta, Sultan Abdülaziz'in 1875'te yaptırdığı ve İkinci Abdülhamid devrinde de kullanılan üçüncü ahşap Galata Köprüsü görülüyor. Köprünün üzerinde görülen kulübeler vapur bileti gişeleridir.
Köprünün sağında ve solunda deniz üzerinde görülen küçük yapılar ise Haliç ve Kadıköy vapurlarının iskeleleri. Ahşap köprünün ömrünün umulandan kısa olmasının önemli bir sebebi de bu iskelelere sürekli yanaşıp ayrılan vapurların yarattığı sarsıntıydı.
İstanbul'un en uzun ömürlü köprülerinden Hayratiye Köprüsü, Azapkapı ile Unkapanı arasına inşa edilmiş, aşağı yukarı 560 metre uzunluğunda dubalar üzerinde duran ahşap bir köprüydü. İsmi, geçişlerde yolculardan ücret alınmamasından ileri geliyordu.
Galata Köprüsü'nden önce inşa edilen bu köprü, 1863'te eskiyen Galata Köprüsü'nün yerine yenisi yapılınca, eski Galata Köprüsü ile değiştirilmişti. Fotoğrafta görülen, ilk köprümüz Hayratiye Köprüsü'dür. Hayli harap olduğu belli olan köprünün Azapkapı ucunda yükselen cami ise Sokollu Mehmed Paşa'nın Mimar Sinan'a yaptırdığı Azapkapı Camii'dir.
Yaklaşmakta olan Haliç Vapuru, Hayratiye Köprüsü'nün altından geçerken bacasını arkaya doğru yatıracak, köprünün altından geçtikten sonra Eyüp'e ve Kağıthane'ye doğru yoluna bacasını tekrar salarak devam edecek. Arka planda, Galata silüetini tamamlayan yapılar arasında Galata Kulesi, Sadık Paşa Apartmanı, Arap Camii'nin Minaresi ve Osmanlı Bankası'nın yeni binası görülüyor.
Depremlerin sık sık yaşandığı ve yüzyılda bir de büyük depremlerin meydana geldiği İstanbul'da can kayıplarını önlemek için evler tahtadan yapılmaya başlanmıştı. Ancak, bu da ilerleyen zamanlarda daha büyük felaketlerin yaşanmasına sebep olmuştu.
1714'te Fransız asıllı David isimli bir mühendisin tasarladığı tulumba denilen ve tazyikli su sıkabilen ahşap bir sandığın Tophane'de çıkan bir yangında kullanılması, İstanbul'da yeni tulumba birliklerinin kurulmasını sağladı. Beyazıt yangın kulesindeki gözcülerden gelen yangın haberini 'köşklü' denen haberciler, mahallelerdeki tulumba takımlarına duyurur, onlar da uzakta olsa bile yangına müdahale ederlerdi.
İlk profesyonel itfaiye teşkilatı askerler tarafından kurulmuş ve proje Macaristan'dan gelen Ziçini Paşa tarafından gerçekleştirilmişti. Fotoğraf, Ziçini Paşa'nın kurduğu askeri itfaiye teşkilatı yangına müdahale eğitimi sırasında çekilmiş.
Bir zamanlar üzeri kurşun levhalarla kaplı olan Kapalıçarşı'nın çatı örtüsü, kurşun plakalar sık sık çalındığı için alaturka kiremit ile değiştirilmişti. Fotoğrafta 1894 depreminden sonra gerçekleştirilen tamirat sonrası Kapalıçarşı'yı görüyoruz. İleride görülen cami ise Bayezid Camii'dir.