Arama
20 maddede Piri Reis hakkında bilmeniz gerekenler
Piri Reis'in haritasında Grönland adasını iki ayrı adacık halinde gösterdiğini biliyor muydunuz? Ya da 1966 yılında yapılan sismik araştırmalarda, bu adanın gerçekte iki parçadan müteşekkil olduğunu? Sadece Osmanlı denizciliğinde değil aynı zamanda dünya harita ve deniz alanında dönüm noktası kabul edilen Piri Reis hakkında bilinmeyenleri derledik.
Piri Reis'in adının hemen hemen herkes tarafından bilinmesini sağlayan eserleri, çizdiği iki dünya haritasıdır. Bunlardan birincisi 1513'te yapıldı ve 1517'de Mısır'da, Yavuz'a sunuldu. Piri Reis'in haritası, ilk dünya haritası değildir. Bundan önce birçok haritacı tarafından eski dünyanın haritaları yapışmıştı ve Osmanlılar, İslâm coğrafyacıları vasıtasıyla bunlardan haberdardı. Amerika'yı da gösteren bir dünya haritası ise ilk defa 1498'de Kolomb tarafından çizilmişti. Ancak bu harita daha sonra kaybolduğu için nasıl bir şey olduğunu net olarak bilemiyoruz.
Piri Reis, haritalardan da istifade ederek kendi haritasını çizmişti ve Amerika kıyılarına giderek haritasını çizmemiş, daha önce yapılmış haritaları kullanarak yeni bir dünya haritasını meydana getirmişti. Onun bu eseri haritacılık tekniği açısından çok önemlidir. Değişik ölçeklerdeki haritaları kullanarak birbirlerinin eksik yöntemlerini tamamladı.
Dokuz renkte boya ile renklendirilerek, deri üzerine çizilen bu harita 86 cm boyunda, üst kısmı 61 cm, alt kısmı ise 41 cm genişliğindedir. Haritada rüzgârgülleri ve çeşitleri yön çizgileri bulunmaktadır. Harita üzerinde yapılan incelemeler, elimizde bulunan kısmın tam bir dünya haritasının bir parçası olduğunu ortaya çıkarmıştır. Haritanın üzerinde zikredilen yerlerin özellikleri ve kimler tarafından keşfedildiği yazılıdır. Ayrıca harita üzerinde hayali insan ve hayvan resimleri bulunmaktadır.
Piri Reis, adaları ve kıyıları son keşiflere dayalı olarak daha doğru çizdi. Keşfedilmeyen yerleri sise beyaz bırakarak, bilinmediği için çizilmediği belirti. Bu durum Piri Reis'in gelişmeleri takip ettiği ve bilimsel hassasiyetini gösterir.
Piri Reis'in birinci haritası 1929'da Topkapı Sarayı'nda bulundu. Bulunmasından sonra harita yoğun bir ilgi topladı. İlk olarak bu konuda araştırmalar yapan bilim adamı Kahle'nin, çeşitli akademik yayınları oldu. Türkiye'den başta İsmail Hakkı Konyalı olmak üzer bazı Türk yazarlar, haritayı ilk bulanın Kahle değil Türkler olduğunu iddia ettiler. Ancak sarayın kayıtlarının incelenmesinden Piri Reis'in haritasının ilk bulanın Kahle olduğu açıkça ortaya çıktı.
Vincent H. Gaddes isimli bir araştırmacı ise Amerika yerlilerinin efsane ve gizemlerini içeren, ''American Indian Myths and Mysteries'' isimli kitabında Piri Reis'in haritaları ile ilgili çeşitli iddialarda bulundu. Piri Reis'in haritası ve ona benzeyen bazı haritalar üzerinde yaptığı incelemeler sonucunda bu haritaların bilinmeyen bir çağda yapılmış haritaların kopyaları olabileceğini ileri sürdü ve Amerika yerlilerinin efsaneleri ile bazı arkeolojik kalıntıları delil olarak gösterdi. Piri Reis'in haritaları, kaybolan Atlantis uygarlığına delil olarak başka yazarlar tarafından da kullanıldı.