Arama
9 Osmanlı padişahı ve hürmet ettikleri alimler
Osmanlı padişahları savaşlarda gösterdikleri üstün başarıların yanında manevi açıdan da takdire şayan duruşlarıyla dikkat çekmektedirler. Hükümdarlıkları boyunca pek çok alim ve din adamını himaye eden sultanların, özel olarak muhabbet besledikleri isimler de vardı. Bu muhabbet, çoğunlukla alimle hususi bağ kurma ve onun sohbetinden faydalanma şeklinde cereyan ederdi. Peki, günümüz toplumunda halen etki gücüne sahip Aziz Mahmud Hüdayi, Hacı Bayram Veli ve Emir Sultan gibi isimler hangi padişahla yakınlık içerisindeydi?
📌 Sultan II. Murad ilme âşık, âlime meftun bir padişahtır. Seferde iken bile kıymet verdiği âlimlerden bir kaçını yanına alır, yakınında bulundurur, müşkillerini danışır, münazara ettirip dinler, sık sık tertiplediği sohbetlerinden faydalanmıştır.
📌 II. Murat devrinin en önemli alimlerinden Hacı Bayram Veli hazretlerinin müridi olmuştur. Somuncu Baba'nın müridi, 2. Murad'ın huzur bulduğu veli, Akşemsettin'in mürşididir.
📌 Hacı Bayram Veli'ye büyük bir hürmet besleyen II. Murat, velisi hakkında kötü sözler işitir. Sultan II. Murad'la arasına "fitne" girmiş, Padişah'ın kafası karışmıştır. Bunun üzerine Hacı Bayram Veli'yi Edirne'ye davet eder II. Murad. Gelince görür ki gelen zat bir maneviyat deryası ve devletin birliği ve selameti için ilahi bir teminat simasıdır.
📌 Kendisine ikram ile muamele edip dervişlerini de askerlik ve vergiden muaf tutar padişah. Buna mukabil Akşemsettin de II. Murad'ın oğlu Fatih Sultan Mehmet'e armağanı ve emanetidir adeta Hacı Bayram-ı Veli'nin. İlk kez Anadolu'da doğup büyüyen bir velinin tesis ettiği bir tarik olan Bayramilik, Anadolu'daki tasavvufun yayılmasına katkı sağlamıştır.
📌 Fatih Sultan Mehmet,¸ şehrin imarı ve halkın irşat edilmesinde kendisine yardımcı olmaları için İstanbul'da ikamet etmelerini istediği yüzlerce ilim ve maneviyat büyüğünü bir semte yerleştirdi. Fatih Sultan Mehmet'in yaptığı güzel çalışmalar sebebiyle Ebu'l Vefa'ya karşı çok özel bir muhabbeti vardır.
📌 Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u fethinden sonra çok sevdiği Akşemsettin'in yanında kalmasını istese de bu isteği gerçekleşmemiştir. Akşemsettin'in üzüntüsünü Şeyh Vefa'nın yakınlığı ile gidermek istemiş ve onun için adıyla anılan semtte bir tekke ve çifte hamam yaptırmıştır.
📌 Rivayete göre padişah bir gün has adamlarından birini göndererek sohbetlerinden ve nasihatlerinden istifade etmek için bu büyük insanı saraya davet eder. Ancak Şeyh Ebu'l Vefa bu davete icabet etmeyeceğini bildirir.
📌 Daveti kabul edilmeyen Cihan padişahı Fatih tebessüm eder ve "O gelmezse¸ biz onun ayağına gideriz" diyerek bu maneviyat sultanının dergâhına kadar gider. Fakat kader, sultanı yaptırdığı tekkenin kapısından içeri sokmamıştır.
📌 Devrinde alime oldukça fazla itibar edilmiş hakkında kıssalar nakledilmiştir. Fatih Sultan Mehmet ise Şeyh Vefa ile doyasıya görüşme arzusunu ancak cenazesini şeyhin kıldırması ile giderebilmiştir. Bu cenazede Bayezid Han da hazır bulunmuş ve Şeyh Vefa ile yolunun kaderi Bayezid Han'ın saltanatı ile farklı bir seyre girmiştir.
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet
📌 Derviş meşrep sultan II. Bayezid Han, henüz Amasya'da şehzadeyken Cemalettin Halveti ile tanışmıştır. Cemalettin Halvet, Amasya'da Gümüşlüoğlu Tekkesi'nde faaliyette bulunurken şehzade ile tanışmış ve aralarında bir muhabbet doğmuştur.
📌 II. Bayezid'in, şeyhin sohbetinden keyif aldığı ve şeyhe büyük bir sevgi ve saygı beslediğinden kendisi için manevi bir güç kaynağı olduğu kaynaklarda ifade edilmektedir.
📌 II. Bayezid tahta geçtiğinde Cemâl-i Halvetî'yi İstanbul'a davet etmiş, ilkin Fatih'in Balat semtindeki Gül Camii'nde, ardından Yedikule semtinde bulunan Kızlar Kilisesi denilen yerde irşat faaliyetinde bulunmuştur. İstanbul'da ilk Halvetî ayinini Cemâl-i Halvetî icra ettirmiştir.
📌 Sümbül Efendi, Halvetiyye tarikatının ana kollarından Cemâliyye'nin pîri Cemâl-i Halvetî'ye intisap ederek tasavvuf yoluna girdi. Koca Mustafa Paşa Dergâhı'nda irşad faaliyetini sürdüren Cemâl-i Halvetî hacca gitmek amacıyla İstanbul'dan ayrılırken Sünbül Sinan'a haber gönderip kendisinin de hacca gelmesini istediğini bildirdi.
📌 Cemâl-i Halvetî yolda vefat edince bu buluşma gerçekleşmedi. Sünbül Sinan, hac dönüşü şeyhinin vasiyeti gereği İstanbul'a dönerek kızı Safiye Hatun'la evlendi ve Koca Mustafa Paşa Dergâhı'nda postnişin oldu.
📌 Yavuz Sultan Selim, yaptırdığı caminin açılış merasimi sırasında vaaz etme görevini ona verdi. Bu onun padişah nezdindeki itibarını göstermektedir.
📌 Hulvî, Sünbül Sinan'ın Yavuz Sultan Selim'le ilişkileri konusunda ayrıntılı bazı rivayetleri nakletmektedir. Rivayetlere göre padişah bir yıkım gerçekleştireceği esnada Sünbül Efendi ile tanışır ve bu alime hayran olur. İki büyük ismin tanışması ve padişahın hürmeti böyle başlamıştır.
📌 Yahya Efendi ile Kanuni Sultan Süleyman süt kardeşidir. Yahyâ Efendi, Yavuz Sultan Selim'in tahta çıkışının ardından Şehzade Süleyman'ın maiyetinde ailesiyle birlikte İstanbul'a gitmiştir.
📌 Yahyâ Efendi ile Kanûnî Sultan Süleyman arasında Trabzon'da başlayan dostluk İstanbul'da devam etmiş, onun İstanbul'a gelmesini Kanûnî istemiştir. Bu dönemde Kanûnî'nin Yahyâ Efendi'ye ve ailesine karşı saygı duyduğu anlaşılmaktadır.
📌 Nitekim Kanûnî'nin İstanbul'da inşa ettirdiği ilk mescid Yahyâ Efendi'nin annesi Afîfe Hatun'un adını taşımaktadır. Kanûnî Sultan Süleyman kendisinden birkaç gün önce doğan Yahyâ Efendi'ye ağabey diye hitap eder ve zaman zaman ziyaretine giderdi.
📌 Yahyâ Efendi'nin devlet işlerine karışacak cesareti göstermesi de bu yakınlığı ortaya koymaktadır. Yahyâ Efendi birçok konuda Kanûnî'ye arzlar yazmış, talep veya tavsiyelerde bulunmuştur.
Mektuplar, fermanlar ve şiirlerde Kanuni Sultan Süleyman