Arama
Tarihte ilk uçuşu gerçekleştiren Müslüman alim; Abbas ibn Firnas
Günümüzde insanın roketle uzaya çıkması, galaksileri keşfedip Mars'tan ve Aydan kaya örnekleri getirmesi gibi önemli olaylara şahitlik ediyoruz. Bütün bunların merkezinde bulunan uçma mefhumu binlerce yıldır insanın aklını çelmişti. Bu kişilerden biri de uçan bir makine yapma girişimde bulunan tarihteki ilk kişi Kurtubalı Abbas ibn Firnas'tı.
Firnas, 810-887 yılları arasında yaşamış Endülüslü bir İslam âlimdir. Endülüs'ün Ronda bölgesindeki bir köyde doğmuş, Kurtuba'da büyümüş ve burada tahsil görmüştü.
Zamanın çoğu âlimi gibi o da ünlü bir şair, astrolog, müzisyen, astronom ve mühendisti. Ancak kendisine en büyük ünü kazandıran girişimi, insanı havada taşıyabilecek uçan bir makine inşa etmesiydi. Çöl bölgeleri üzerinde birkaç başarı uçuş gerçekleştirmişti. Böylelikle Kurtuba'daki iki ünlü uçuşu öncesinden tasarımlarını geliştirdi.
İlk uçuş 852 yılında gerçekleşti; kendisini tahta çıtalarla gerdirilmiş bol bir pelerine saran İbn Firnas, Kurtuba Ulu Camisi'nin minaresinden aşağıya atladı. "Kanat" görevi gören peleriniyle paraşüt ya da yamaç planörü gibi aşağıya süzüldü. Girişimin başarısız olmasına rağmen, düşüş hızı yeterince kesildiği için önemsiz yaralarla atlattı. Böylelikle en azından tarihte ilk kez paraşütle atlayanlardan biri oldu.
Batı kaynaklarında hatalı olarak Abbas ibn Firnas yerine Armen Firman şeklinde Latince bir isim kullanılmaktadır.
Tecrübelerinden ders almasını bilen İbn Firnas, çok çalışarak bir sonraki tasarımını iyileştirdi. Şahitlerin ve döneme ait el yazmalarının anlatımına göre bu tasarımın büyük kanatlardan oluşan bir makineydi. Yani bundan yaklaşık bin iki yüz yıl önce, yetmişine yakın Abbas ibn Firnas, ipek ve kartal tüyleri kullanarak uçmaya yarayan bir makine yapmıştı.
İbn Firnas kendisine, Kurtuba'nın hemen dışında Rusafa semtinde bulunan Cebel-i Arus yakınlarında bir tepe seçti. Önceden ilan edilen saat gelip çattığında, İbn Firnas'ın makinesine son rötuş yapmasıyla birlikte uçuşunu seyretmek için büyük bir insan kalabalığı toplandı.
Kartal tüyleriyle kaplayıp ipek şeritlerle sıkılaştırdığı ipek kanatlı kuş kostümüyle kalabalığın karşısına çıkan İbn Firnas, kollarına taktığı kanatları kullanarak nasıl uçmayı planladığını bir parça kâğıt üzerinde şu şekilde açıkladı: "Şimdi aranızdan ayrılacağım. Bu kanatları aşağı yukarı hareket ettirdiğinde kuşlar gibi yükselmem gerekiyor. Her şey yolunda giderse, bir süre havada kaldıktan sonra sağ salim yanınıza dönebilmem gerekiyor."
Hatırı sayılır bir yüksekliğe çıkan İbn Firnas, yere çakılarak makinesinin iki kanadı ile kendisinin bir omurunu kırmadan önce on dakikadan fazla bir süre havada kalmayı başarmıştı. Bu deneyim sonrasında İbn Firnas, kuyruğun kuşların yere konmasında oynadığı rolü anlayarak yakın arkadaşlarına kuşların normalde kuyruk kökünün üzerine indiğinden, kendisinin kuyruğu olmaması yüzünden bunu başaramadığından bahsetmişti.
Tüm modern uçakların ilk önce arka tekerlekleri üzerine iniş yaptığı düşünülürse, İbn Firnas'ın bu gözleminin son derece haklı ve ileri görüşlü olduğu anlaşılır.
Bu olayı kaydedenlerden biri şöyle yazmıştı: "Tıpkı bir kuş gibi oldukça uzun bir mesafeyi uçarak geçti ancak inmeye çalışırken sırtını çok kötü incitti. Çünkü kuşların kuyruklarının üzerine indiğini bilmediğinden kendi makinesine kuyruk ilave etmemişti."
Leonardo da Vinci'nin uçuşla ilgili çizimleri ve Wright kardeşlerin ilk uçuşu bundan yüzyıllar sonra gerçekleşecekti.
Bu uçuş denemesi sırasında yaralanan İbn Firnas maalesef tasarımına kuyruk ekleyerek yeni denmeler yapamamıştır. Yine de girişken biri olan İbn Firnas'ın makine yapılması için başka birisine belki de çıraklarından birine yol göstermiş olması kuvvetle muhtemeldir.