Arama
Tarihte ilk uçuşu gerçekleştiren Müslüman alim; Abbas ibn Firnas
Günümüzde insanın roketle uzaya çıkması, galaksileri keşfedip Mars'tan ve Aydan kaya örnekleri getirmesi gibi önemli olaylara şahitlik ediyoruz. Bütün bunların merkezinde bulunan uçma mefhumu binlerce yıldır insanın aklını çelmişti. Bu kişilerden biri de uçan bir makine yapma girişimde bulunan tarihteki ilk kişi Kurtubalı Abbas ibn Firnas'tı.
Tecrübelerinden ders almasını bilen İbn Firnas, çok çalışarak bir sonraki tasarımını iyileştirdi. Şahitlerin ve döneme ait el yazmalarının anlatımına göre bu tasarımın büyük kanatlardan oluşan bir makineydi. Yani bundan yaklaşık bin iki yüz yıl önce, yetmişine yakın Abbas ibn Firnas, ipek ve kartal tüyleri kullanarak uçmaya yarayan bir makine yapmıştı.
İbn Firnas kendisine, Kurtuba'nın hemen dışında Rusafa semtinde bulunan Cebel-i Arus yakınlarında bir tepe seçti. Önceden ilan edilen saat gelip çattığında, İbn Firnas'ın makinesine son rötuş yapmasıyla birlikte uçuşunu seyretmek için büyük bir insan kalabalığı toplandı.
Kartal tüyleriyle kaplayıp ipek şeritlerle sıkılaştırdığı ipek kanatlı kuş kostümüyle kalabalığın karşısına çıkan İbn Firnas, kollarına taktığı kanatları kullanarak nasıl uçmayı planladığını bir parça kâğıt üzerinde şu şekilde açıkladı: "Şimdi aranızdan ayrılacağım. Bu kanatları aşağı yukarı hareket ettirdiğinde kuşlar gibi yükselmem gerekiyor. Her şey yolunda giderse, bir süre havada kaldıktan sonra sağ salim yanınıza dönebilmem gerekiyor."
Hatırı sayılır bir yüksekliğe çıkan İbn Firnas, yere çakılarak makinesinin iki kanadı ile kendisinin bir omurunu kırmadan önce on dakikadan fazla bir süre havada kalmayı başarmıştı. Bu deneyim sonrasında İbn Firnas, kuyruğun kuşların yere konmasında oynadığı rolü anlayarak yakın arkadaşlarına kuşların normalde kuyruk kökünün üzerine indiğinden, kendisinin kuyruğu olmaması yüzünden bunu başaramadığından bahsetmişti.
Tüm modern uçakların ilk önce arka tekerlekleri üzerine iniş yaptığı düşünülürse, İbn Firnas'ın bu gözleminin son derece haklı ve ileri görüşlü olduğu anlaşılır.
Bu olayı kaydedenlerden biri şöyle yazmıştı: "Tıpkı bir kuş gibi oldukça uzun bir mesafeyi uçarak geçti ancak inmeye çalışırken sırtını çok kötü incitti. Çünkü kuşların kuyruklarının üzerine indiğini bilmediğinden kendi makinesine kuyruk ilave etmemişti."
Leonardo da Vinci'nin uçuşla ilgili çizimleri ve Wright kardeşlerin ilk uçuşu bundan yüzyıllar sonra gerçekleşecekti.
Bu uçuş denemesi sırasında yaralanan İbn Firnas maalesef tasarımına kuyruk ekleyerek yeni denmeler yapamamıştır. Yine de girişken biri olan İbn Firnas'ın makine yapılması için başka birisine belki de çıraklarından birine yol göstermiş olması kuvvetle muhtemeldir.
Böyle bir makinenin varlığından Roger Bacon'ın yazdığı bir el yazmasında bahsedilir. Bacon bu alete ornitopter adını vermişti. Bacon, 1260 yılında yazdığı Sanat ve Doğanın Harikulade Güçleri adlı eserinde bir insanın iki şekilde uçabileceğini anlatır. Bunlardan birincisi sonradan ornitopter olarak tanınacak makineydi. Diğeri ise "hafif ve ince hava" doldurulmuş bir küreye ilişkin daha ayrıntılı bir açıklama içerir. Bacon şöyle iddia eder: "Uçmaya yarayan bir makine bulunmakla beraber ben bu makineyi ne gördüm ne de gören birini tanıdım. Ancak adıyla sanıyla biliyorum ki bilgili bir adam böyle bir makineyi icat etmiştir." Bacon'ın eğitimini İbn Firnas'ın memleketi olan Kurtuba'da aldığı biliniyor. Dolayısıyla ornitopterin tarifi o dönemde İspanya'da bulunan ancak sonradan hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolan Müslüman el yazmalarından alınmış olabilir.
İbn Firnas'ın bilimsel çalışmaları uçmakla sınırlı değildi. Aynı zamanda kumdan cam imalatını ilk bulan kişi olarak tarihe geçti ve kaya kristallerini kesme yöntemini geliştirdi.
887 yılında ölen İbn Firnas'ın orijinal eserlerinden hiçbiri günümüze ulaşamamıştır. İbn Firnas'ın hayatını zamanın tarih yazıcılarına ait birkaç satırdan öğreniyoruz.