Arama
Ahi Çelebi kimdir? Osmanlı hekiminin böbrek taşına karşı tavsiyeleri
Ahi Çelebi, Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde yaşayan meşhur bir Osmanlı hekimiydi. İki kez hekimbaşı görevinde bulunan Çelebi, dönemin en saygın isimleri arasında yer alırdı. Tıp alanında oldukça önemli eserlere imza attı. Özellikle böbrek ve mesane taşına karşı yazdığı eser ile hastalığın nedenlerini açıklayarak çeşitli tedavi yöntemleri önerdi. Gelin, Hekimbaşı Ahi Çelebi'ni hayatına daha yakından bakalım.
📌 Hac görevini doksan yaşını aşmışken 1524 yılında yerine getirdi. Kutsal topraklardan dönerken Kahire'de hastalanarak burada vefat etti. İmam Şâfiî'nin kabrinin civarına defnedildi.
📌Ahi Çelebi, hem babasının mirası hem de kendi geliri sayesinde büyük bir servetin sahibiydi. Çorlu, Edirne, Hayrabolu ve Şile'de kırktan fazla köy ile İstanbul'da bir hamam ve çok sayıda dükkânı vardı.
📌 Bu büyük serveti, Edirne'de yaptırdığı medrese ve mektep ile İstanbul'da Yemiş İskelesi'nde yaptırdığı Kanlı Fırın Mescidi diye de tanınan Ahi Çelebi Camii'ne vakfetti. Vakıflarının gelir fazlasını da Medine fakirlerine gönderilmesini vasiyet etti.
📌 Ahi Çelebi'nin yaptırdığı cami, Evliya Çelebi'nin seyyah olmasında büyük pay sahibiydi. Onun seyahatlerine başlamasına dair anlattığı hikâyede, etkili mekanlardan biriydi.
📌 Evliya Çelebi, evlerinin yakınında bulunan Ahi Çelebi Camii'ne zaman zaman giderdi. Bir gece evinde iken rüyasında kendini Ahi Çelebi Camii'nde gördü. Rüyasını şöyle anlatır: "İstanbul'da evimde bir gece uykuya dalmıştım.
Birden kendimi Yemiş İskelesi yakınında bulunan Ahi Çelebi Camii'nin içinde gördüm. Caminin içi nur yüzlü bir cemaatle dolup taşmıştı. Bunların kim olduklarını anlayamadığımdan yanımda bulunan zata dayanamayarak sordum. "A sultanım mübarek isminizi buyurur musunuz?'. O zat okçuların piri Ebu Vakkas oğlu Sa'd olduğunu söyledi. Derhal elini öptüm.
Yine "Sizin yanınızdaki zatlar kimdir?" diye sual ettiğimde "Onlar sahabe-i kiram ve ensar hazretleridir' dedi. Bu zatlar sıra ile Hazreti Ebubekir, Hazreti Ömer, Hazreti Osman ve Hazreti Ali idi. Bunları doya doya seyredip taze can buldum.
Mihrapta ise kâinatın efendisi Hazreti Peygamberimiz (sav) oturmakta idi. Biraz sonra yanımda oturmakta olan Ebu Vakkas oğlu Sa'd hazretleri elimden tutup beni Peygamber Efendimizin (sav) huzuruna götürdü ve dedi ki "Sadık aşığın, Evliya kulun şefaatini diler."
Ben de derhal Hazreti Peygamber'in mübarek ellerinden öptüm. Fakat heybetlerinden çok korkarak titredim ve heyecandan kendilerine "Şefaat ya Resulallah" diyeceğim yerde "Seyahat ya Resulallah" deyiverdim.
Efendimizin yüzünde tatlı bir tebessüm belirdi. "O zaman seyahatlerimin hayırlı olması için Fatiha" buyurdular. Bundan sonra sıra ile Ashab-ı Kiram'ın ellerini öptüm ve onlar da bana "Âlemlerin seyyahı ve mübarek bir kul olasın" diye dua ettiler."
📌Ahi Çelebi, tıp alanında oldukça önemli eserlere imza attı. Bunlar arasında en önemlisi 'Risâle-i hasâtü'l-kilye ve'l-mesâne'dir. II. Bayezid döneminde kaleme aldığı on bölümlük bu eser, böbrek ve mesane taşlarıyla ilgilidir.
📌 El-Fevâdü's-sultâniyye fi'l-kavâʿidi't-tıbbiyye ile Risâle fi't-tıb ve Mesnevî fi't-tıb adlı iki eseri daha vardır.
📌Döneminde, tıp ilmine ait diğer eserler bu alan hakkında genel bilgileri ortaya konurken Ahi Çelebi 'Risâle-i hasâtü'l-kilye ve'l-mesâne'de farklı olarak, böbrek ve mesane taşları hakkında bilgi verdi.
📌 Oldukça ayrıntılı bilgiler veren Ahi Çelebi, Razi, İbn-i Sina, İsmail bin Cürcani gibi önemli hekimlerin eserlerinde de faydandı. Eserin önsözünde neden bu kitabı kaleme aldığı hakkında bilgi verir:
"Böbrek ve mesanede bulunan taş hakkında bilgi verdim. Çünkü bu hastalık insanlar arasında çok görülür. Özellikle asil kişiler arasında rastlanır. Çünkü bu insanların lüks yiyecek maddeleri yeme alışkanlıkları vardır ve hayat çok rahat olduğundan bu hastalık ortaya çıkar."