Arama
Akdeniz'in stratejik adası Rodos'un fethi
Rodos, sahip olduğu jeopolitik konumu sebebiyle tarih boyunca önemli bir ada oldu. Çok eski çağlardan beri yerleşimin olduğu, asırlar boyunca pek çok milletin hâkimiyeti altına giren Rodos, Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedildi. Kanuni, yıkılan surları tamir ettirdi ve buraya güçlü bir askeri birlikler yerleştirdi. Akdeniz'de önemli bir konumda yer alan Rodos, gemi bakım ve yapım tezgahlarıyla Osmanlı deniz donanmasına tarih boyunca hizmet verdi. Peki Rodos ne zaman fethedildi?
◾ 1524'te surlarla çevrili Rodos şehrinde 16 mescidin yanında 2 cuma camii vardı. Mescidlerden bazıları kiliseden dönüştürülmüştü. 1711 yılında 4 cami ve 18 mescid bulunmaktaydı.
◾ Süleymaniye Camii'nden başka 1540'ta yapılan büyük kubbeli Vezîriâzam İbrâhim Paşa Camii, 1588'de inşa edilen kubbeli Receb Paşa Camii ve 1636'da tarihli Murad Reis Camii en önemli mabetlerdir. Receb Paşa Camii'nin içi yüksek kaliteli İznik çinileriyle süslenmiştir.
◾ 1524 yılında ise ada 11 bini şehirde yaşayan toplam 18.400 nüfusa sahipti. 1592'de adanın nüfusu 27 bine ulaştı. 16. yüzyıl tahrir defterleri, adanın Müslüman-Türk nüfusunun hızlı artışının dışarıdan ya da Anadolu'dan göçler sonucu olduğunu ortaya koyan atıflar ihtiva eder.
◾ Aynı döneme ait bir Rum kaynağında 1577 tarihi itibariyle Osmanlı tahrirlerindeki rakamlarla benzer bir nüfusun verildiğini görmek ilginçtir (4000 Türk, 15.000 Yunanlı, 1000 Yahudi).
◾ Yahudilerin sayısı da yarıya indi. Köylerdeki Rumların nüfusunda benzeri düşüşler oldu. Büyük Archangelos köyü nüfusu 1605 yılında 303 haneden 1711'de 54 haneye, Lindos 502 haneden 107 haneye düştü.
◾ 1645 ve Mayıs-Haziran 1651 tarihli avârız defterlerinde görülen bu gerilemenin 1645'te başlayan Girit savaşı sırasında Venedik donanmasının bu sulardaki faaliyetinin adadaki hayatı güvensiz kılmasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
◾ Rodos'un yeniden toparlanması uzun süre aldı. Aynı zamanda İslâmiyet adadaki köylere de yayılmaya başladı. 1711'de Lindos köyünün 107 hanesinin 23'ü, Salakos köyünün yarısı Müslümandı. 1831 sayımı adadaki 46 köyün 18'inde Müslümanların yaşadığını gösterir.
◾ Nüfusun azalması umumi bir geri kalmışlığı veya fakirliği ifade etmez. 17-19. yüzyıllarda adada ve köylerde (özellikle Lindos'ta) değerli süslemelerle inşa edilen evler ve konaklar, süslemeli çeşmeler adadaki güzelliği ön plana çıkaran zenginliğin yeterli olduğunu göstermektedir.
◾ Evliya Çelebi, özellikle Saint Jean şövalyelerinin büyük gotik katedralini anlatır. Burası 1523'te Sencovan (San Giovanni) adıyla Osmanlılar tarafından Câmi-i Kebîr adıyla camiye dönüştürülmüştü; 1570 tarihli kayıtlarda da aynı adla bir mahalle ismi zikredilir.
◾ Hz. Yahyâ'nın burada gömülü olduğunu belirten Evliya Çelebi şehirdeki ev sayısını 4200 olarak gösterir. Ancak bu rakam abartılı olup tahrirlerde verilen sayıların iki katıdır. Ona göre şehirde 24 mahalle vardır, bunların dördünde Rumlar, ikisinde Yahudiler oturur. Evliya Çelebi'nin verdiği adadaki köy sayısı doğrudur. Evliya Çelebi'nin Rodos tasviri bütün Osmanlı literatürü içinde en zengin bilgiyi sağlar.