Arama
Akdeniz'in stratejik adası Rodos'un fethi
Rodos, sahip olduğu jeopolitik konumu sebebiyle tarih boyunca önemli bir ada oldu. Çok eski çağlardan beri yerleşimin olduğu, asırlar boyunca pek çok milletin hâkimiyeti altına giren Rodos, Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedildi. Kanuni, yıkılan surları tamir ettirdi ve buraya güçlü bir askeri birlikler yerleştirdi. Akdeniz'de önemli bir konumda yer alan Rodos, gemi bakım ve yapım tezgahlarıyla Osmanlı deniz donanmasına tarih boyunca hizmet verdi. Peki Rodos ne zaman fethedildi?
◾ Yahudilerin sayısı da yarıya indi. Köylerdeki Rumların nüfusunda benzeri düşüşler oldu. Büyük Archangelos köyü nüfusu 1605 yılında 303 haneden 1711'de 54 haneye, Lindos 502 haneden 107 haneye düştü.
◾ 1645 ve Mayıs-Haziran 1651 tarihli avârız defterlerinde görülen bu gerilemenin 1645'te başlayan Girit savaşı sırasında Venedik donanmasının bu sulardaki faaliyetinin adadaki hayatı güvensiz kılmasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
◾ Rodos'un yeniden toparlanması uzun süre aldı. Aynı zamanda İslâmiyet adadaki köylere de yayılmaya başladı. 1711'de Lindos köyünün 107 hanesinin 23'ü, Salakos köyünün yarısı Müslümandı. 1831 sayımı adadaki 46 köyün 18'inde Müslümanların yaşadığını gösterir.
◾ Nüfusun azalması umumi bir geri kalmışlığı veya fakirliği ifade etmez. 17-19. yüzyıllarda adada ve köylerde (özellikle Lindos'ta) değerli süslemelerle inşa edilen evler ve konaklar, süslemeli çeşmeler adadaki güzelliği ön plana çıkaran zenginliğin yeterli olduğunu göstermektedir.
◾ Evliya Çelebi, özellikle Saint Jean şövalyelerinin büyük gotik katedralini anlatır. Burası 1523'te Sencovan (San Giovanni) adıyla Osmanlılar tarafından Câmi-i Kebîr adıyla camiye dönüştürülmüştü; 1570 tarihli kayıtlarda da aynı adla bir mahalle ismi zikredilir.
◾ Hz. Yahyâ'nın burada gömülü olduğunu belirten Evliya Çelebi şehirdeki ev sayısını 4200 olarak gösterir. Ancak bu rakam abartılı olup tahrirlerde verilen sayıların iki katıdır. Ona göre şehirde 24 mahalle vardır, bunların dördünde Rumlar, ikisinde Yahudiler oturur. Evliya Çelebi'nin verdiği adadaki köy sayısı doğrudur. Evliya Çelebi'nin Rodos tasviri bütün Osmanlı literatürü içinde en zengin bilgiyi sağlar.
◾ Tarihi boyunca Rodos tahıl ithal edip zeytin ve zeytinyağı ihraç etmiştir. Adanın doğu yakasındaki büyük Arhangelos ve Messari köyleri arasında incir ve turunçgil üretimine ağırlık verildi. Portakal ve limon bahçeleri rutubet ve alüvyonlu topraklar sebebiyle yoğun hale geldi.
◾ Adanın güney tarafındaki verimsiz topraklarda ise büyük oranda peynir, yağ ve halı dokumacılığı için yün üretimi yapılıyordu. 19. yüzyılın ortasına doğru gemi yapımcılığı revaçta olan bir endüstri olmuştu; balıkçılık, sünger avcılığı yaygındı ve diğer adalara taşımacılık için gemiler inşa edilirdi.
◾ Osmanlı binaları ve âbideleri hakkında da çeşitli yayınlar yaptılar. Adadaki Türk cemaati işgal sonrası önemli ölçüde yerinde kaldı. 1936 tarihli İtalyan nüfus sayımına göre 19. yüzyıldaki adanın nüfusu İtalyanların idarî döneminde artış göstermişti.
◾ Bütün dinî gruplar büyüme gösterdi, bunların çoğunluğunu Rumlar teşkil ediyordu. Bu dönemde 8272 Türk, 4881 Yahudi, 5780 Romalı Katolik (büyük oranda İtalyan sakinler) ve birkaç Ermeni bulunuyordu.