Arama
Siyasete yön veren Akkoyun ve Karakoyun hatunları
Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri, Osmanlıların kuruluş dönemiyle aynı devirde hüküm süren iki Türkmen devletidir. Doğu'da Azerbaycan ve İran civarında hakimiyet sağlayan bu iki devlet, döneminin siyasi ve kültürel yapı taşlarındandır. Türkmenleri bir araya getirerek Türk kültürünü bölgeye yayan Akkoyunlu ve Karakoyunluların hatunları da siyasi açıdan önemli rol oynayan karakterlerdi. Hatunlar, divanda söz sahibi ve gerektiğinde diğer devletlerle ilişkilerde elçi olarak görev üstlenen siyasi figürlerdi.
🔹 Bu iki devlet İran, Azerbaycan coğrafyasının ve Doğu Anadolu bölgesinin Türkleşmesinde etkili olur. Bu etkiyi, Türkçeye önem vererek, sarayda Türkçe konuşarak, İslam eserleri, mescitler yaptırarak ve Türkmen aşiretlerini kendi çevrelerinde toplayarak gerçekleştirirler.
🔹 Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletlerinin isimlerinin nereden geldiğini Vav TV'de yayınlanan Yön Veren Kadınlar programına konuk olan Doç. Dr. Ayşe Atıcı Arayancan şöyle açıkladı:
"Aslında birkaç tane teori var. Bunlardan biri göçebe kültüründe yaşamaları ve koyun besledikleri için. Bir de yine Oğuz sembollerine göre bu isimleri aldıklarını görüyoruz. Mezar taşlarında da koç başlı, koyun başlı mezar taşlarını da görüyoruz. Ak ve kara, zaten gücü simgeliyor. Kökenlerine baktığımız zaman aslında aynı kökenden gelmiyorlar fakat şunu biliyoruz ki siyasi dönemde gerçekten birbirlerine zıt bir politika güttükleri ve o yüzden de Akkoyun, Karakoyun olarak tarihe geçtiklerini biliyoruz".
Akkoyunlu ve Karakoyunlu hatunları
🔹 Akkoyunlu ve Karakoyunlu kadınları Türkmen'dir. Türkmen kültüründe kadın, her zaman güçlüdür. Çocuk yaştan itibaren savaşçı olarak yetiştirilir, ata biner, yemek yapar, ok kullanırlar. Göçe hazırlıklı oldukları için de elleri çabuktur.
🔹 Çadırında çocuğuna bakan, gerektiğinde savaşa giden ve obasını koruyan bu hatunlarla ilgili Arayancan şu ifadeleri kullanır:
"Göç esnasında hem atı sürüp hem de bebeğini aynı anda emzirebilecek kadar da güçlü bir kadın profili vardır Türkmen kadınlarında. Sarayın içerisindeki kadınların yaşamına bakarsak da yine Akkoyun Uzun Hasan'ın eşi Despina Hatun'dan örnek vereceğim. Despina Hatun, Hristiyan ve sarayın içerisinde kendi ibadetini devam ettiriyor."
AKKOYUNLULAR
Uzun Hasan kimdir?
🔹 1452-1478 yılları arasında Akkoyunlu Devletinin hükümdarı Uzun Hasan, bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan coğrafyada hüküm sürer. İlk eşi amcasının kızı olan Selçukşah Begüm'dür.
🔹 Uzun Hasan, sefere giderken muharip sınıfın yanı sıra muharip olmayan sınıf da yanında bulunur. Savaşçı olmayan sınıf, eşleri ile birlikte savaşa gider. Öyle ki sultan eşleri de savaşta bulunur. Hatta Uzun Hasan Bey'in eşinin, saraydan çıkarken siyah giyindiği ve yüzünü örtüyle kapattığı rivayet edilir.
Muharip sınıf:
Piyade, süvari, tank, topçu, hava savunma, kara havacılık, istihkâm, muhabere, istihbarattan oluşan savaşçı bir sınıftır.
Despina Hatun kimdir?
🔹 Despina Hatun, Trabzon İmparatoru David'in kız kardeşidir. Siyasi ilişkilerin akrabalık ilişkisi üzerinden yürütülmesi amacıyla Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile evlendirilir.
🔹 Hristiyan olan Despina ile evliliklerinin en önemli şartı ise inancına dokunulmamasıdır.
Selçukşah Begüm kimdir?
🔹 Uzun Hasan'ın ilk eşi Selçukşah Begüm, amcasının kızıdır. Hayatı boyunca divanda eşi ile beraber bulunur ve hatta divandaki tartışmalarda söz sahibidir.
🔹 Selçukşah Begüm, divandaki itirazları, evliliklere itirazları, devletin içerisindeki bazı sufi ulemalarla olan tartışması, oğulları arasında seçim için yaptığı entrikalar, aşiret beylerini arkasına alarak devletin içerisindeki gücü ile tanınır.