Arama
Amin alayı nedir? Edebiyatın ünlü yazarlarının amin alayları nasıl gerçekleşti?
2019-2020 eğitim öğretim yılı tüm öğrenciler için bugün başladı. 18 milyonun üzerinde öğrenci ve bir milyonu aşkın öğretmen dersbaşı yaptı. Sevinç ve heyecanla birlikte ortaya çıkan tatlı telaşın Osmanlı'da da bir anlamı vardı. Osmanlı döneminde çocukların okula başlaması büyük törenlerle gerçekleşirdi ve çocuklar amin alayları eşliğinde okula gönderilirdi. Çocukların okul korkusunu yenmeye yönelik olan amin alayı törenleri tarihte nasıl yer aldı? Edebiyatın ünlü yazarlarının amin alayları nasıl gerçekleşti?
İlkokul eğitimi veren okullara sıbyan mektebi, mahalle mektebi veya taş mektep denir. II. Abdülhamid döneminden sonra ise iptidai mektepler açıldı. Çoğu taştan camilere bitişik inşa edilen mektepler, büyük bir odadan ibaretti. Mekteplerin caminin yakınında olması çocukların dini eğitim almaları içindi. Çocukların okula başlaması gelenek haline gelmiş törenlerle olurdu. Çocuğu okula başlayacak bir aile ziyafetler düzenleyerek, mektebin hocasına hediyeler verirdi. Okuldaki diğer öğrencilere de şeker, simit dağıtılırdı.
Amin Alayları, mektebe yeni başlayan çocukların okul korkusunu giderme, çocuklara okuma isteğini aşılama ve çocukları arkadaşlarıyla kaynaştırma gibi önemli pedagojik faydalar taşır. Okula başlayacak çocuğu olan aile, evlerini baştan aşağı temizler, ailenin kadınları temizlikten sonra okula gidecek öğrenci adayıyla birlikte hamama giderek eğlenir.
Çocuğun okula başlayacağı gün, bütün aile hava aydınlanmadan kalkar. Yeni elbiseler giydirilen çocuğun boynuna işlemeli bir Kur'an cüz kesesi asılır. Fesin giyildiği dönemde çocuğun başındaki püskül mavi olur ve fese bir nazarlık takılır. Evdeki hazırlıklar bittikten sonra Eyüp Sultan ve Fatih türbeleri ziyaret edilir.
Aile türbe ziyaretinden döndükten sonra mektebin diğer çocukları okula başlayacak arkadaşlarını evinden alarak ilahi ve aminlerle götürmek için eve gelir. Çocukların okula törenle başlamalarına "amin alayı" veya "bed-i besmele" denir. Bed'-i Besmele "Besmele'ye başlamak" anlamına gelir.
Mektebe başlayacak çocuk, evin önünde kendisini bekleyen süslenmiş ata biner ve tören başlar. İlahicilerin dualarını amincilerin "Amin, amin" sözleri takip eder. Çocuk ata bindirildikten sonra amin alayı yürümeye başlar. Alayın en önünde atlas yastık üzerinde sırmalı cüz kesesiyle elifba taşınır. Arkasından da başının üzerinde çocuğun okulda oturacağı minder ve elifbayı koyacağı rahleyi taşıyan birisi gider. Bu iki kişiyi ata binmiş çocuk takip eder, arkasından da mektep hocası, hocanın yardımcıları, ilahiciler ve aminciler gelir.
Törende çocuğun akrabaları ve davetliler yer alır. Çocukların anneleri ve mahallenin kadınları da okula başlayan çocuğa eşlik ederler. Ayrıca töreni seyretmek isteyenler yol boyunca dizilirlerdi. Amin alayı ilahiler eşliğinde okulun önüne gelince, okul hocasının yardımcılarından biri öğrenciyi elinden tutarak okula götürür. Okuldan içeri giren çocuk hocasının elini öptükten sonra karşısında bulunan minderine oturur. Besmele çeken hoca cüzde Arap alfabesinin ilk harfi olan "Elif"i göstererek adını yüksek sesle söyler. Ardından da "Bugünlük dersin bu kadar, unutursan kulaklarını çekerim." der.