Arama
Anadolu’yu yurt yapan 19 alim 7 teşkilat
Osmanlı'nın kuruluş döneminde Hacı Bektaş-ı Veli'nin çok önemli sosyal faaliyetlerde bulunduğunu biliyor musunuz? Peki ya, "Türkçeye şehadet getirten şair" olarak tanımlanan şairin kim olduğunu? Veya tasavvuf etkisinde yetişen ve bu çizgide eserler veren Aşık Paşa'nın döneminde Arapça ve Farsça revaçta olmasına rağmen neden Türkçe eserler yazmayı tercih ettiğini? Orta Asya bozkırında başlayan, Osmanlı ile birlikte Viyana'ya kadar uzanan bir yurdu "yurt" haline getiren alimleri ve teşkilatları sizler için derledik.
📌 Nizamülmülk kimdir?
🔹 1018 yılında Horasan'ın Tus şehrinde doğdu. Isfahan, Nişabur, Bağdat gibi şehirlerde İslam âlimlerinden hadis dersi aldı.
🔹 Tuğrul Bey zamanında Horasan'ı yöneten Nizamülmülk, Sultan Alparslan döneminde vezir olarak atandı.
🔹 Onu büyük kılan şey ise devlette tesis ettiği adalet ve kurduğu Nizamiye Medreseleri'dir. Türk-İslam öğretilerini birleştirerek ikta sistemini geliştirdi.
🔹 Selçuklu ordusu onun sayesinde Ortaçağ'ın en kuvvetli ordusu haline geldi. İmam Gazali ile beraber Şii-Batıni itikada karşı olarak ehl-i sünneti tahkim etmeyi vazife bildi.
🔹 1092 yılında bir Batıni tarafından şehit edildi. Bugün bile Nizamülmülk'ün ulaştığı nokta devlet adamları için büyük bir ufuk.
📌 Yeseviye nedir?
🔹 Orta Asya'dan yola çıkarak Anadolu'nun İslamlaşmasında en önemli faktörlerden biri olan Yesevilik, Pir-i Türkistan Ahmet Yesevi ile Anadolu coğrafyasında oldukça etkili oldu.
🔹 Orta Asya'da Siderya ve Taşkent bozkırlarında yaşayan konargöçer Türkler Yeseviliğe çok çabuk uyum sağlarlar.
🔹 Ahmet Yesevi hazretlerinin ve Yeseviliğin en önemli özelliği yeni İslamlaşmaya başlayan Türklere dini en saf, kolay ve sade haliyle anlatması olur. Böylece Anadolu'da çabuk yayılma imkânı bulur.
📌 Alperenler kimlerdir?
🔹 Hoca Ahmet Yesevi'nin müridanından olan Alperenler, Orta Asya'dan Anadolu'ya gelerek Anadolu'nun Türk ve İslamlaşması için çok önemli roller üstlendiler.
🔹 Alplik ve erenlik başlı başına iki şeyi temsil ediyordu: Gaza ve gönül.
🔹 Ellerinden kılıcını bırakmadan gönülleri de fethetmeyi amaç edinen Alperenler Anadolu'nun Türkiye olmasını sağlayan başlıca insanlardan oldular. Alperenlik, sonradan bir sıfat haline geldi.
📌 Nizamiye Medreseleri nedir?
🔹 Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından 1065-1067 yılları arasında başta Bağdat olmak üzere Büyük Selçuklu hâkimiyetindeki çeşitli şehirlerde kurulan medreselerdir.
🔹 Bu medrese, İslâm tarihinde ilk çekirdek üniversiteyi oluşturmuştur. Nizamiye Medreselerinde öğrencilerin yeme içme ve barınma ihtiyaçları ücretsiz karşılanır ve öğrencilere burs verilirdi.
🔹 Nizamiye Medreseleri dinî ilimlerin gelişmesine büyük katkı sağlar. Ehl-i sünnet itikadının kalesi konumunda olan medreseler Moğol istilasına kadar faaliyetlerine devam eder.
📌 Bacıyan-ı Rum nedir?
🔹 Dünyanın ilk kadın teşkilatı sayılan Bacıyan-ı Rum, 13'üncü yüzyılda Türkiye'de oluşturulur. Bacıyan-ı Rum ismi ilk kez 15'inci yüzyılda Osmanlı tarihçisi Âşıkpaşazâde tarafından kullanılır.
🔹 Bacıyan-ı Rum teşkilatı, Anadolu kadınlarını, gerektiğinde düşmanlara karşı vatan savunmasında mücadele etmesi ve ülkenin sanat, sosyal ve ekonomik alanlarında kalkınıp gelişmesini sağlamak için teşkilatlanır.
🔹 Hem kadınlar arasındaki dayanışmayı geliştirir hem de Türk dilinin, Türk kültürünün ve İslam'ın kadınlar arasında yayılmasını hızlandırır.
🔹 Böylece Anadolu'nun İslamlaşmasına ve Türkleşmesine büyük katkıları olur.