Arama
Asillerin Asırlık Treni: Doğu Ekspresi
Gardaki yorgun bekleyişler, istasyondaki ayrılıklar, kavuşma noktaları, kondüktörlerin yolculara çağrısı, lokomotiften yükselen duman ve çalan düdük… Tren yolculukları sadece bir seyahat değil aynı zamanda insanın içine doğru bir ilerleyişidir. Nostaljinin en güzel hali olan trenler hep hüzünlü ayrılıkların ve bekleyişlerin noktası olarak bilinse de söz konusu Doğu Ekspresi olunca akla gelen ilk şey ihtişamdır. I. ve II. Dünya Savaşı'nın sembollerinden olan tren, Paris'ten İstanbul'a uzanan yolculuğunda pek çok edebiyatçı, diplomat, asilzade ve casusa konukluk etti.
🔸 Doğu Ekspresi'nin çok tercih edilmesinin tek sebebi elbette şatafatlı ve konforlu olması değildi. Dönemindekilere kıyasla en hızlı ulaşım aracı olan tren; Viyana, Budapeşte, Milano ve Venedik gibi Avrupa şehirlerini geçerek 80 saatte İstanbul'a varıyordu.
🔸 Heyecanlı bekleyişlerin ardından Doğu Ekspresi 4 Ekim 1883 yılında Paris'ten ilk seferine çıktı. İlk seferin yolcuları Fransız, Alman, Avusturyalı ve Osmanlı gibi milletlerin önemli memur ve diplomatlarından oluşuyordu. Paris'ten Varna'ya gelen yolcular arasında The Times gazetesi muhabiri Edmond About da vardı. Varna'ya varan yolcular buradan buharlı gemilerle İstanbul'a geçiş yapıyordu.
🔸 İstanbul'a geçiş yapan The Times muhabiri aynı zamanda yazar ve gezgin olan Edmond About, dönemin Osmanlı padişahı II.Abdülhamit'i görmeye gelen haberciler arasındaydı. About seyahat hatıralarını 1884 yılında "De Ponteise à Stambou"l adlı kitabında detaylı bir şekilde kaleme aldı.
*Edmond About kimdir?
Fransız yazar ve yayıncıdır.
🔸 Şatafat ve lüksün sembolü Doğu Ekspresi güzergahında uğradığı noktalara da gelir getiriyor, oralarda otellerin açılmasına vesile oluyordu. Nice'te Riviera Palace, Kahire'de Gizeirah Palace bunlar arasında yer alıyordu. Güzergâhın favori duraklarından İstanbul'da da konaklama için Doğu Ekspresi kadar lüks Pera Palas, Wagon Lits tarafından satın alındı. Birçok ünlü isme konukluk eden Pera Palas kısa süre içinde Osmanlı sosyetesi ile de tanıştı ve Beyoğlu'nun gözde mekanlarından oldu.
BELLE ÉPOQUE DÖNEMİ
🔸 Doğu Ekspresi'nin doğduğu zaman diliminde Fransa, sömürgelerden elde ettiği zenginliklerle altın çağını yaşıyordu. Ünlü Fransız yazar Émile Zola, Belle Époque olarak kayda alınan bu dönemi "yaşama sevinci" olarak ifade etmişti.
🔸 Öyle ki dönem, zenginler için para harcama yarışına dönüşmüştü. Moda, sanat ve eğlence hayatı Paris başta olmak üzere Avrupa'da popüler hale gelmişti. Gösteriş, hayatın her alanında etkisini gösteriyor, akşam yemeklerine gala kıyafeti olmadan katılmak rüküşlük sayılıp, kınanıyordu. Fransa, bu zaman diliminde III. Cumhuriyet dönemini yaşıyor ve gün geçtikçe yükseliyordu. Dönemin yansıması olan Doğu Ekspresi de lüksü ve ihtişamı adeta raylar üzerinde taşıyordu.
İNTİKAMIN SEMBOLÜ 2419 NUMARALI VAGON
🔸 1871-1914 arası yaşanan Belle Époque dönemi I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle son buldu. Bu süreçte İtilaf devletleri ve İttifak devletleri arasında 4 yıl sürecek savaşta Doğu Ekspresi de seferlere ara vermek zorunda kaldı ve 4 yıl boyunca istasyonda bekletildi.
🔸 Savaşın sonucunda İtilaf devletlerinin galip gelmesiyle birlikte Fransızlar, Doğu Ekspresi'nin 2419 numaralı vagonunu Compiegne Ormanı'na çekti ve ağır maddeler bulunduran Varsay Barış Antlaşması'nı Alman temsilcilere imzalattı. Fransa-Prusya Savaşları ve Alsas-Loren olayları ile aralarında gerginlik olan Fransızlar, Almanlara karşı galibiyetinin sembolü olarak vagonu yıllarca müzede sergiledi.
🔸 I. Dünya Savaşı'nın bitmesinin ardında Doğu Ekspresi tekrar sefere başladı. Savaşı kaybeden Almanya ve Avusturya'nın Münih ve Viyana durakları güzergahtan çıkarıldı. Böylece sefer, Paris, Lozan, Milano ve Venedik üzerinden İstanbul'a 58 saatte varıyordu.
🔸 II. Dünya Savaşı'nın başlaması ile Hitler Fransa'ya girdi ve vagonu içindeki belgeler ile teslim aldı. Almanya'da sergilenen vagon tarihi bir öç alma olayı olup Almanya'nın 1945'te yenilmesiyle tekrardan bu aşağılanmayı yaşamak istemeyen Hitler tarafından yaktırıldı.