Arama
Avrupa tıbbı Müslüman hekimlerin hangi eserleriyle gelişti?
Bundan bin yıl önce, Avrupa'nın Karanlık Çağı yaşadığı dönemde Müslüman alimler bilim dünyasına dair pek çok keşif gerçekleştirdi. Tıp, o alanlardan sadece biriydi. Avrupa tıbbı, Müslüman alimlerin kaleme aldığı eserlerin Latinceye tercümeleriyle gelişti; birçok pratik uygulama bu eserler sayesinde öğrenildi. Hatta bazı tedaviler, Haçlı Seferleri sırasında İslam coğrafyasına gelerek yaralanan ve Müslüman hekimler tarafından tedavi edilen askerler aracılığıyla Avrupa'ya aktarıldı.
Hastalık, ilaç, fizyolojik süreç ve tedavi adları dâhil olmak üzere tıp terimlerinin bilinen ilk alfabetik tasnifinin adı Kitab'ül Ma (Su Kitabı) idi.
İbnü'l Salebi olarak da tanınan Ezdi tarafından kaleme alınan bu esere Kitabü'l Ma denmesinin sebebi, Maa yani "su" kelimesinin kitaptaki ilk başlık olmasıdır.
1033 yılında Müslüman İspanya'nın Belensiye şehrinde ölen müellif, çağdaşlarının ve gelecek nesillerin faydalanması için arkasında bu 900 sayfalık el yazmasını bırakmıştır.
Râzî'nin yirmi ciltlik Kapsamlı Kitap adlı eseri tıbbın tüm alanlarına değinir. Latinceye Liber Continens adıyla tercüme edilen bu eser büyük ihtimalle, birkaç yüzyıl boyunca Batı dünyasında en çok saygı gören ve en sık başvurulan tıp kitabı olmuştur.
Bu kitap, 1395 yılında Paris Üniversitesi'nin bütün bir tıp fakültesi kütüphanesini oluşturan dokuz kitaptan bir tanesiydi.
Bir de 1000 yıllarında İspanya'nın güneyindeki Kurtuba'da yaşayan ünlü hekim Zehravi'nin çalışmaları dikkat çekiciydi. Zehravi'nin tıp alanındaki bilgilerini topladığı eseri Et Tasrif adıyla tanınmakta olup tam künyesi Et Tasrif li men aceze et te'lif şeklindeydi.
İngilizcede The Arrangement of Medicine (Tıbbın Düzenlenmesi) adıyla tanınsa da eserin adının tam tercümesi "Derlemelerle Baş Edemeyen Kişi İçin Yönetmeye Yardımcı Kitap" şeklinde olup kitabın muhtevası hakkında epeyce ipucu verir. Son derece pratik bir el kitabı olan bu eser, görenleri oldukça etkiliyordu.
Bütün olarak bakıldığında, Zehravi'nin hekimlik hayatı boyunca vücuda getirdiği bütün çalışmalar, otuz ciltlik bir külliyat oluşturuyordu.
Kendisi çok az seyahat ediyor olsa da kaza kurbanlarını tedavi etme konusunda oldukça geniş bir tecrübeye sahipti.
Et Tasrif'in en önemli özelliği, pratik tıbbın kurallarını neredeyse tüm tıbbi senaryolar için yapılması ve yapılmaması gerekenleri vurgulayarak belirlemiş olmasıydı.
Genel kuralları belirleyen eser, her bir durum için Zehravi'nin keşfedip uzun meslek hayatı boyunca ince ayar yaparak mükemmelleştirdiği çözüm ve tedavileri sunuyordu.
Et Tasrif, modern zamanlara varılana kadar cerrahi aletler alanında bilinen tek ve en iyi kaynak olageldi.