Arama
Ayasofya külliyesinde neler bulunuyordu?
Ayasofya Camii, Osmanlı için fethin en önemli sembolüydü. Asırlar boyu dimdik ayakta kaldı ve ihtişamını nesilden nesile aktardı. Fatih Sultan Mehmed'in ilk namazı kılmasının ardından Ayasofya Camii, Fatih hayratının ilk eseri olarak vakfedildi. Daha sonra caminin hemen yanına bir medrese yaptırıldı ve dönemin en ünlü bilginleri burada istihdam edildi. Ayasofya Camii, yüzyıllar boyunca pek çok ek ile bir külliye haline geldi ve halka hizmetin önemli merkezlerinden biri oldu. Peki, Ayasofya Camii'nin külliyesinde neler bulunuyordu?
AYASOFYA MEDRESESİ
🔹 İstanbul'un fethinin hemen arkasından ilk ihtiyacı karşılamak üzere Ayasofya'nın yanındaki papaz odaları medrese haline getirilmişti. Fatih vakfiyelerinden öğrenildiğine göre esas Ayasofya Medresesi, cami yanına inşa edilmiştir. Müderrisleri arasında 15. yüzyılın ünlü bilginlerinden Molla Hüsrev ile Ali Kuşçu da bulunmuştur.
🔹 Sultan Abdülmecid tarafından 1846-1849 yılları arasında İsviçreli mimar Gaspare Fossati'ye yaptırılan büyük tamir sırasında, temelden itibaren tamamen yeniden yaptırıldığı tahmin edilir.
🔹 Ayasofya Medresesi 1924 yılına kadar bu şekilde kullanıldıktan sonra İstanbul Belediyesi'nce öksüzler yurdu haline getirilmiş, 1935 yılında boşaltılmıştır. Mevcut medrese binasının "eski eser" özelliğinde olmadığı gerekçesiyle Müzeler İdaresi tarafından tamamen yıktırılmıştır.
AYASOFYA'YA MİNARELER NE ZAMAN EKLENDİ?
🔹 Ayasofya camiye çevrildikten sonra ilk minare, Fatih Sultan Mehmet döneminde ahşap olarak yarım kubbelerin üzerine yapıldı. 1574 yılındaki tamir sırasında bu minare kaldırıldı.
🔹 Güneybatı köşesinde yer alan tuğla minarenin ise Sultan II. Bayezid döneminden kaldığı tahmin edilir. Daha sonra Ayasofya'nın diğer köşelerine farklı zamanlarda günümüze dek gelen minareler eklendi.
🔹 Ayasofya'nın batı tarafında yer alan iki minare, Mimar Sinan'ın tasarımıdır ve Ayasofya'ya Osmanlı döneminde yapılan eklemelerin en önemlisidir.
AYASOFYA ÇEVRESİ İLE BİRLİKTE İHYA EDİLDİ
🔹 Sultan II. Selim, minarelerin yanı sıra Mimar Sinan'dan yıkılma tehlikesi gösteren Ayasofya'yı esaslı biçimde onarmasını da istemiştir.
🔹 Yapının çevresini saran çirkin binalar, gecekondular, harabeler kaldırılmış, avlu temizlenmiş ve geniş bir meydan açılmıştır. Mimar Sinan tarafından takviye payandaları yapılarak yapının çökmesi önlenmiştir.
AYASOFYA HAMAMI
🔹 Ayasofya Camii'nin karşısında inşa edilen 16. yüzyıla ait bir çifte hamamdır. Kitabesindeki tarihe göre 960 (1553) yılında yapılmıştır. Hamam, Mimar Sinan'ın eserlerini bildiren tezkirelerde "merhume Haseki Sultan Hamamı" olarak adlandırılmıştır.
🔹 Böylece Ayasofya Hamamı diye bilinen bu yapının Haseki Hürrem Sultan için, onun vakıflarına gelir sağlamak üzere Sinan tarafından yapıldığı anlaşılır.
🔹 1913'teki İshak Paşa yangınından sonra etrafındaki mahalle ortadan kalkmış ve hamam bakımsız bir halde kalmıştır. Daha sonra çeşitli onarımlardan geçen yapı, Sinan'ın meydana getirdiği bu tür eserler içinde en gösterişlisidir.
AYASOFYA İMARETİ
🔹 Şehir dışından gelenlere, yolculara, yoksul ve düşkünlere yiyecek, sağlık ve giyecek yardımı yapılan Ayasofya İmareti, Sultan I. Mahmud tarafından Ayasofya Camii'nde gerçekleştirilen büyük tamir ve ek binalar yapımı sırasında inşa edilmiş; bina 1742'de tamamlanmıştır.
🔹 Her gün çorba dağıtıldığı, perşembe günleri ise pilav ile zerde verildiği bilinir. İmaretlerin kapanmasına kadar faaliyette olduğu tahmin edilen bu müessese, bir süre Vakıflar Başmüdürlüğü deposu olmuş, sonradan da kurşun levha hazırlama atölyesi haline getirilmiştir.