Arama
Batı Akdeniz’e imzasını atan Macar Reis'in 7 haritası
Akdeniz'i kasıp kavuran, Osmanlı reislerinden Ali Macar, savaşçılığının yanı sıra deniz bilimlerinde de üstün bilgilere sahipti. 16'ncı yüzyılda yaşamış ünlü Türk denizcisi Ali Macar Reis, yapmış olduğu haritalar ve denizcilik konusundaki çalışmaları ile tanındı. Sizler için Macar Reis'in, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı'nda bulunan ve yedi haritadan oluşan dünyaca ünlü atlası hakkındaki bilgileri derledik.
Ali Macar Reis'in İtalya ve çevresini gösteren haritası...
Ali Macar Reis'in imzasının yalnızca Batı Akdeniz haritasında bulunması, diğerlerinin daha sonra ilave edilmiş olabileceği ihtimalinin öne sürülmesine yol açmışsa da bu durum ancak dünya haritası için kabul edilebilir. Öte yandan atlasın İtalyan ve Katalan portolan tekniği düzenine uyması dolayısıyla, İtalyan haritacılarınca hazırlanıp yer adları yazılmadan Osmanlılara ulaştığı ve bunları Ali Macar Reis'in tamamladığı düşünülse bile bu resimleme tekniğinin Osmanlı nakkaşhanesinin yabancısı olmadığı bir tarzı gösterdiği de açıktır.
Ali Macar Reis Atlası'ndaki Karadeniz haritası...
Bu geleneğin diğer bir örneğini teşkil eden Atlas-ı Hümayun T. D. Goodrich tarafından 1984'te ortaya çıkarıldı. Saray için nakkaşhanede hazırlandığı anlaşılan eser dokuz harita ihtiva etmektedir: Karadeniz ve Marmara; Doğu Akdeniz ve Ege denizi; Orta Akdeniz ve Adriyatik denizi; Batı Akdeniz ve İspanya; Batı Avrupa'nın Atlantik kıyıları, Adriyatik denizi, Britanya adaları; Ege denizi; Mora ve Güney İtalya; dünya; Avrupa ve Kuzey Afrika Ali Macar Reis'in Atlas'ı ile büyük bir benzerlik arzeden Atlas-ı Hümayun 1570'e tarihlenmektedir.
Üçüncü atlas, adını bulunduğu gaIeriden almış olan Walters Deniz Atlası'dır. Yine nakkaşhane ürünü olan atlas Karadeniz ve Marmara denizi, Ege ve Doğu Akdeniz, Orta Akdeniz ve Adriyatik denizi, Batı Akdeniz ve İspanya, Kuzeybatı Avrupa, Avrupa ve Kuzey Afrika, Güney Asya ve Hint Okyanusu, dünya haritalarının bulunduğu sekiz parçadan oluşmaktadır. Yine portolan tipi deniz haritalarına giren bu atlasın da diğerleri gibi saraya sunulmak amacıyla ve aynı tarihlerde hazırlandığı sanılmaktadır. Atlaslardaki haritaların bazılarında orijinal bilgiler bulunduğu yeni araştırmalarla ortaya konulmuştur.
Ali Macar Reis'in dünyaca ünlü Atlası, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı'nda bulunur ve yedi haritadan, 18 sayfadan oluşur. Bunlar: "Karadeniz", "Doğu Akdeniz ve Ege", "İtalya", "Batı Akdeniz ve İber Yarımadası", "İngiliz Adaları ve Avrupa'nın Atlantik kıyıları", "Ege Denizi, Batı Anadolu, Yunanistan" ve "Dünya" haritalarıdır.
Haritalar yedi çift sayfa üzerinde 31x43 santimlik alanı kaplar. Deri parşömen üzerine çizilmiştir. Atlasta yer alan ilk altı harita, XVI. yüzyıl Osmanlı deniz haritalarının tipik örneğidir. Sonuncusu bir Dünya haritasıdır. Atlasta bulunan ilk altı harita, portolonların tipik özelliklerini taşır ve tamamında on yedi adet rüzgar gülü bulunur. Dünya haritası ve ikinci Ege Haritası dışında, önemli kentler ve kaleler, renkli basit minyatürlerle gösterilmiştir. Kentlerin adları siyahla yazılmış ve böylece portolonlarda önemli limanların kırmızı ile yazılması kuralının dışına çıkılmıştır. Haritaların tamamı kuzeye yönlendirilmiş ve siyasi sınırlarla ilgili hiç bir bilgi verilmemiştir.