Arama
Batı Sahra'da bir çöl hareketi: Yeşil Yürüyüş
Kırk sekiz yıl önce 350 binden fazla Faslı, Batı Sahra'nın içine doğru yürüyüşe geçti. "Yeşil Yürüyüş" olarak adlandırılan bu çöl hareketi, en uzun ömürlü Arap mücadelesiydi. Faslıları ve İspanyolları karşı karşıya getiren bu mücadele Uluslararası Adalet Divanı'nı harekete geçirdi. Peki, savaşsız bağımsızlık getiren "Yeşil Yürüyüş" emri nasıl verildi?
◾ Kralın ulusa seslenişinin ardından binlerce Faslı, askeri birlikler eşliğinde ülkenin güney sınırına taşındı. Takvimler 6 Kasım 1975'i gösterdiğinde yüzde 10'u kadın olmak üzere 350 binin üzerinde silahsız sivil ve 20 bin asker, Tarfaya şehrinde toplanmış vaziyetteydi.
◾ Halk yürüyüşe katılmak için o kadar istekliydi ki, gönüllüler kurrayla belirleniyordu. Örneğin, Oujda için 1500 kişilik kontenjan açılmıştı, ancak başvuru sayısı 11 bin 832 idi.
◾ Aynı durum Chaounen, Agadir ve Rabat için de geçerliydi. Rabat'a 10 bin kota koyulmuştu ancak gönüllü sayısı 20 bini aşmıştı.
🔸 Yürüyüşe katılamayan fabrika işçileri ve şirket çalışanları, fedakar halk için sardalya ve ton balığı konservası başta olmak üzere lojistik destek sağladılar. Ayrıca Fas Krallık Futbol Federasyonu, 2 ile 6 Kasım arasında oynanan oyunlar için satılan biletlerin kazancıyla yürüyüşü fonladı.
🔸 Ünlü şarkıcı Jil Jilala yürüyüşün şerefine al-Ayun (Gözlerim) adını verdiği bir şarkı kaydetti. Fas radyoları sıklıkla bu şarkıyı çaldı.
◾ Yürüyüşe katılan halkın tek silahı, bayraklarıydı. Ayrıca, başlarında yeşil sarıkları, ellerinde kralın posterleri ve mushaflar vardı.
◾ Yürüyüş Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Katar delegeleri ile Umman, Sudan, Gabon ve Senegal sultanları ve İslam Konferansı Teşkilatı Genel Sekreterliği tarafından destekleniyordu.
◾ O sırada İspanyol askeri birlikler Batı Sahra'ya konuşlanmıştı. Ancak Faslı protestocuların üzerine ateş açmamak için emir almışlardı. Öte yandan İspanyol donanması, Fas kara sularına doğru harekete geçirilmişti.
◾ İspanyollar bir süre sonra çölün büyük bir bölümüne mayın yerleştirdiklerini itiraf ettiler. Ama Faslılar mücadelelerinden vazgeçmiyorlardı.
◾ İspanya daha sonra Batı Sahra'daki sömürgeci faaliyetlerini sona erdirmek amacıyla ve bu bölgenin yönetimini Fas'a teslim ederek Madrid Kriterleri'ni imzaladı.
◾ Fas barışçıl bir protestoyla İspanya'nın işgalinden kurtuldu. 28 Şubat 1976'da, Layon'da Fas ulusal bayrağı göndere çekildi. Ancak Polizario halkı bu anlaşmaya itiraz etti. Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti olarak tanınarak Fas'tan bağımsızlık talebinde bulundu. Bunun üzerine bir çatışma patlak verdi.
◾ Batı Sahra Çatışması, 16 yıl sürdü. Aynı zamanda yerel ve küresel güçler tarafından her iki tarafın askeri birlikleri desteklenerek kızıştırıldı. Savaş 1991'deki bir ateşkes anlaşmasıyla sona erdirildi.
◾ Ancak Birleşmiş Milletler'in çalışmalarına rağmen Fas ile Polisario arasında Batı Sahra konusundaki ayrılık, mayınlı arazi ile devam etmektedir.
◾ Bu durum Fas ile İspanya arasında bir sorun olmaktan ziyade Cezayir ile arasını açmıştır. Çünkü Cezayir'in Gara Djebilet'teki demir yataklarından çıkan cevheri satmak için kuzeye, Akdeniz'e taşıması maliyetli olacaktı.
◾ Buna rağmen Fas halkı yürüyüş kararının verildiği 6 Kasım'ı her yıl Fransız ve İspanyol sömürgesi olmaktan kurtulma şerefine kutlamaktadır.