Arama
Bin yıl önce göz hekimliğinin temellerini atan Müslüman tabipler
Müslümanların kaleme aldığı tıp kitaplarının neredeyse tamamında göz hastalıklarına değinilmişti. Bundan bin yıl öncesinde yaşayan, çalışmalarını yalnızca hayvan gözü üzerinde sürdüren Müslüman tabipler, o dönemde gözün anatomisini gösteren birçok resme de eserlerinde yer vermişlerdi. 21'inci yüzyılın en yaygın göz hastalığı olan kataraktı, tarihte ameliyat ile ilk kez Müslüman bir tabip almıştı. Peki, göz hastalıklarının başka hastalıkların işareti olduğunu savunan ilk Müslüman tabip kimdi? Onun bu görüşünün doğruluğunu modern tıp ne zaman kanıtladı?
İbn İsa'nın trahom ve oftalmi (göz yangısı) türleri de dâhil 130 kadar göz hastalığını açıkladığı Tezkiretü'l Kehhâlîn (Göz Doktorları İçin Hatırlatma) adlı eseri, yüzyıllar boyunca oftalmoloji alanının ana kitabı olmuştur.
Bu eser aynı zamanda oftalmoloji alanında eksiksiz olan ve değişmeden kalan en eski Müslüman eseridir.
20'inci yüzyıl İngiliz tıp tarihçisi Dr. Cyril Elgood şöyle yazar: "Birinci bölüm anatomiye, ikinci bölüm harici göz hastalıklarına, üçüncü bölüm ise gözün yüzeysel muayenede anlaşılmayan iç hastalıklarına ayrılmıştır… Ali'nin genel hastalıkların tezahürü hükmündeki göz hastalıklarına ilişkin modern anlayışa en çok yaklaşan özelliği, göz hekimlerini görme kusurunun mide veya beyindeki bir arızadan ya da katarakt benzeri bir problemden kaynaklanıyor olabileceğine ikna etmeye çalışmasıdır."
İbn İsa, göz hastalıklarının başka hastalıkların işareti olduğunu savunan tek göz cerrahı değildi.
Cürcânî adıyla tanınan ve İran'da 1088 civarında yaşayan Ebu Ruh Muhammed bin Mansur bin Abdullah, Gözlerin Işığı adında bir kitap yazmıştı. Bu kitabın bir bölümü, üçüncü sinir felci, kan bozuklukları ve zehirlenme gibi kendisi gizli ancak belirtileri gözde ve yüzde görülen hastalıklara ayrılmıştı.
Kurtuba'da adına yaptırılan büst ile ölümsüzleştirilen diğer bir göz doktoru da El-Gafiki'dir. Kurtuba'da yaşayan ve çalışan El-Gafiki, Göz İlaçları Kılavuzu adlı bir kitap yazmıştı.
Göz ile sınırlı olmayan bu kitap, baş ve beyin hastalıkları hakkında bilgiler de içerir. BBC'nin Avrupa'da İslam Tarihi adlı programını sunan gazeteci Rageh Omar, El-Gafiki'nin trahom tedavisinin İkinci Dünya Savaşı yıllarına kadar kullanıldığını belirtmiştir.
Ölümünün 800'üncü yılında El-Gafiki'yi anmak amacıyla, 1965 yılında Kurtuba Belediye Hastanesinin avlusuna bir büstü dikilmiştir.
Katarakt hastalığı, elli yaşın üzerindeki insanlarda rastlanan körlüğün en yaygın sebebidir. Mevsılî'nin 10'uncu yüzyılda yaptığı çalışmalar, 21'inci yüzyılda yaygın görülen bir hastalığın tedavisine ışık tutmuştur.
1001 İcat, Dünyamızda İslam Mirası, Sabah Yayınları.