Arama
Bir Osmanlı sancağı: Katar
Günümüzde sahip olduğu zenginlikle ön plana çıkan Katar, uzun yıllar Osmanlı'ya bağlı bir sancak idi. Yavuz Sultan Selim'in Arap Yarımadası'na hakim olmasıyla birlikte Katar da devlet topraklarına katıldı. Zamanın dünya devi Osmanlı, yüzyıllar boyunca Katar'ı himaye etti ve sömürgecilerden korudu. İşte Osmanlı sancağı Katar'ın hikayesi...
🔷 Osmanlı Devleti 16. yüzyılda, denizlerde dönemin güçlü devleti olan sömürgeci Portekiz ile mücadele halindedir.
🔷 En güçlü dönemini yaşayan Osmanlı, Portekiz'e üstünlük sağlamasının ardından Lahsa Beylerbeyliği ve Katar Sancağı kurarak buraya idareci tayin eder.
🔷 Osmanlı bu bölgeyi, daha çok yerel kabilelere bırakarak yönetmeyi tercih eder. Katar'da da El Müsellem ailesini görevlendirir. Devletin merkeziyetçi yönetim uygulamamasının nedeni, kabilelerin Osmanlı halifesine olan itaati ve bölgenin fiziki şartlarıdır. 19. yüzyılın ortalarına kadar Katar'da, El Müsellem ailesinin hakim olduğu görülür.
Hanedan değişikliği
🔷 19. yüzyılda Arap Yarımadası'nda yaşanan yeni siyasi olaylar nedeniyle Katar'da da ülkeye hakim olan kabile değişir. Orta Arabistan'dan bölgeye göç eden e-Sânî ailesi zamanla buradaki nüfuzunu arttırır. Aile, bugün Katar'da hüküm süren hanedandır.
◼ Bu dönemde Arap Yarımadası'nda Suud hanedanının doğuşu ve yayılışına şahitlik edilir.
🔷 19. yüzyılın başlarından itibaren Körfez'deki etkinliğini arttıran İngiltere'nin dikkatini Katar'ın lojistik anlamda güçlü olması çeker. Zira henüz petrol keşfedilmemiştir.
🔷 İngiltere bölgede Bahreyn üzerinden üstünlük kurmaya çalışır. Bu yüzden Katar'a haber göndererek Bahreyn'e vergi vermeye zorlar. Durumdan haberdar olan Bağdat Valisi Mithat Paşa, asayişi sağlamak ve Osmanlı'nın gücünü bölgede hissettirmek için körfeze sefer düzenler.
🔷 Galibiyetle sonuçlanan seferin ardından Katar Şeyhi Casim b. Sani, İngilizlerin tehdidinden kurtulmak için Osmanlı askerlerini ülkesine davet eder. Bunun üzerine Osmanlı, Katar'da tekrar söz sahibi olur ve bir ilçe olarak teşkilatlandırarak Katar şeyhini fahri kaymakam olarak atar.
🔺 Dünya'da pek çok yeri sömüren İngilizler Katar'dan istediğini elde edemez.
🔷 İngiltere'nin bölgenin hâkimiyetini kazanmak için Osmanlı ile gerçekleştirdiği mücadele, I. Dünya Savaşı'na kadar sürer. 1910-1913 yıllarında iki devlet arasında Körfez bölgesi için müzakereler yapılır. Osmanlı, bölgeyi elinde tutmaya, bu mümkün değilse Katar'ı özerk bir yapıya dönüştürerek İngilizlerin hâkimiyetini engellemek ister. Fakat İngilizler, bu esnada gerçekleşen Balkan savaşlarını fırsat bilir ve Katar'ı tamamen işgal eder.
🔷 Tüm çabalara rağmen, yıpranmış Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı ile boğuştuğu bir zaman diliminde, savaşı bitiren Mondros Antlaşması ile birlikte Katar resmen İngiliz himayesi altına girer.