Arama
Boğaziçi'nde 'hanım sultanlara' ait 5 tarihi yalı
Bir binanın "yalı" olarak tanımlanması için, "penceresinden elinizi uzattığınızda parmak uçlarınızın suya değmesi gerekir". İstanbul'un boğazına yakıştırılmış incileri gibi duran yalılar, geçmişinde nice hikayeleri saklayarak günümüze ulaştı. Boğaziçi'nde 366'ü bulan tarihi yalılar öyle zaman geldi ki kömür deposu oldu, tütün deposu oldu, marangozhane oldu... Kimiyse yandı, hem de defalarca... Kiminin son sahipleri, nazenin yapının asırlık geçmişini hiçe saydı. İstanbul Boğazı'nın süsü, nazenin yalılar, onca kaza, felaket ve yanlış uygulamaya rağmen halen ayakta kalmaya devam ediyor. İşte sizler için Boğaziçi'nde 'hanım sultanlara' ait 5 tarihi yalıyı derledik.
Gurbet diyarında iki çocuğuyla yapayalnız kalan Naime Sultan'ı yokluk, sefalet, gurbet, vatan hasreti yatağa düşürdü. II. Dünya Savaşı yıllarında yapayalnız vefat etti. Ortaköy'deki yalısı ise yanarak, bütün yaşanmışlıklarıyla tarihe karıştı.
Klasik dönem Osmanlı mimari özelliklerinden farklı inşa edilmiş bu yalı, dünyada bir eşi daha bulunmayan peyzaj süslemeleriyle ünlüydü. Tüm odalar deniz görecek şekilde, denize dik olarak sıralanmışlardı.
Hanedan yurt dışına sürgüne gönderilirken, Naime Sultan yalısını, eğitim amaçlı kullanılmak üzere devlete bırakmıştı. Bir süre boş kalsa da 1926'dan 1933'e kadar Darüleytam ve tütün deposu olarak kullanıldı. Daha sonra da Gazi Osman Paşa Ortaokulu oldu. 70 sene eğitim verdikten sonra 2002 yılında temmuz ayında çıkan büyük bir yangınla kullanılamaz hale geldi. Birinci derecede tarihi eser olan yalı, aslına uygun restore edildi.
1843 yılında dünyaya gelen Cemile Sultan, annesini 3 yaşında kaybetti. Şehzade Abdülhamid Efendiye'de validelik yapmış olan Perestu Kadınefendi tarafından büyütüldü. Sultan II. Abdülhamid tahta çıktığı günlerde, Kandilli 'deki iskele yanındaki Mustafa Fazıl Paşa Yalısı'nı, Paşa'nın ölümünden sonra varislerinden satın alarak Cemile Sultan'a hediye etmişti. Bundan sonra yalının ismi Cemile Sultan Yalısı oldu. 1884'e kadar yaklaşık 8 sene burada yaşadı. Daha sonra Cemile Sultan'ın Erenköy'deki köşke çekilerek hayatının sonuna kadar orada kalmasıyla Sultan Abdülaziz'in kızlarından Nazima Sultan bir süre burada ikamet etti.
Çırağan Sarayı'nın 1910 yılında yanmasından sonra, Nazima Sultan'ın varislerinden 5.000 liraya satın alınan yalı "Meclis-i Mebusan" haline getirildi ve burada Osmanlı Devleti'nin son meclis oturumlarına şahitlik etti. Yalı, 1953 yılından sonra Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi olarak kullanılmaya başlandı.
Günümüze kadar sağlam olarak gelebilen tek hanım sultan yalısı olan Hatice Sultan Yalısı, ilk sahibi Ali Saib Paşa'nın vefatı üzerine, Sultan II. Abdülhamid tarafından satın alındı ve V. Murad'ın en büyük kızı Hatice Sultan'a düğün hediyesi olarak verildi. Hanedanın sürgüne gönderilmesinden sonra sırasıyla yetimhane, ilkokul ve spor kulübü olarak kullanıldı.
Boğaz Köprüsü'nün ayakları çakılırken Hatice Sultan Yalısı'nın temelleri büyük zarar gördü ve yalı, denize doğru kaymaya başladı. Hatta yalının ikiye bölünmek üzere olduğu ve kuzey yarısının denize yöneldiği fark edilince, dört köşesine beton istidatlar yapılarak yalı yıkılmaktan ve yok olmaktan kurtarıldı.