Arama
Boğazların incisi 'yalılar' hakkında az bilinen gerçekler
Osmanlı döneminde evlere hane denirdi. Boyutları büyükse "malikane", küçükse "fakirhane" olarak adlandırılırdı. Yalı ise suyu yalayan hanelere denirdi. Eğer yalı, su kenarında fakat suyla irtibatı kesilmişse "sahilhane", saray büyüklüğünde azametli ise "sahilsaray" ismini alırdı. Osmanlı İmparatorluğu'nun küçük birer minyatürü gibi olan yalılar, içerisindeki Çerkez dadısı, zenci bacısı, Rum hizmetçisi, Bolulu aşçısıyla Müslüman-Hristiyan bütün unsurları bir çatı altında toplanarak imparatorluk içindeki durumu burada devam ettirirdi. Peki, yalıların belirli renk kuralları olduğunu ve bu kurallara uymayanların sürgüne gönderildiğini biliyor muydunuz? İşte sizler için Boğaziçi'ndeki yalılar ve buradaki yalılar hakkında az bilinen gerçekleri derledik.
Tophane'deki, Nusretiye Cami'ni geçer geçmez karşımıza çıkan iki yalıdan güneydeki Münire Sultan, kuzeydeki de Cemile Sultan Yalısıdır. Yan yana yapılan bu iki yalı için "Çifte Saraylar" tabiei meşhurdur. Sultan Abdülmecid'in kızları için yaptırmış olduğu bu iki yalı devasa boyutları sebebiyle saray unvanını hak etmiş iki sahilsaraydır. 1856-1859 yılları arasında inşa edilen yalıların mimari Garabet Amira Balyandır.
İstanbul'da ilk meclis binası Çırağan Sarayı iken son meclis binası ise işte bu çifte Saraylardır. Çırağan Sarayı 1910'da yandıktan sonra Çifte Saraylar Meclis-i Mebusan olarak kullanılmış, bu yüzden de arkasındaki caddenin ismi de Meclis-i Mebusan Caddesi olmuştur.
Yalının her ikisi de denize paralel olarak yapılmış ve bu plan, iç mekânda da aynen uygulanmıştır. İkisinin de ortasında büyük ve denize paralel planlı bir sofa bulunmakta ve bu sofalar ikişer direkle yan sofalara açılmaktadır. Ampir üslubunun hâkim olduğu Çifte Saraylarda pencere üzerinde de yer yer üçgen alınlıklar, kat silmeleri ve geniş saçaklar mevcuttur.
Yalı, Sultan II. Abdülhamid Han tarafından, son Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa'nın annesi Hıdiva Emine Valide Paşa'ya hediye edildi. Prenses Emine Hanım, İstanbul'da Valide Paşa olarak bilinirdi ve "paşa" unvanını alan tek kadındı.
Boğaz'ın gözbebeği olan Bebek'te bir yazlık sefaret binasıdır. 48 odaya ve 76 metre uzunluğunda rıhtıma sahip olan bu yalı, Osmanlı'nın görkemini günümüze kadar sırtında taşımış, ihtişamlı bir sahil saraydır.
Cumhuriyet kurulunca, Emine Valide Paşa, Bebek'teki yalısını devlete bağışlamak istedi. Fakat resmi yazışmalarda, o dönemlerde "ağa", "paşa" gibi unvanlar yasaklanmış olduğundan, Emine Valide Paşa'ya "Bebekli Emine Hanım" diye hitap edilince buna sinirlenen Valide Paşa, yalısını Mısır hükümetine bağışladı.