Arama
Cennet meyveleri mezar taşı motiflerine nasıl yansıdı?
Yüzyıllar öncesinden günümüze gelişerek gelen Türk sanatında bezemelerin, süslemelerin ve onları oluşturan motiflerin ayrı bir ehemmiyeti vardır. Sizler için evrensel bir dile sahip olan, bunun yanında her toplumun kültüründe ayrı bir anlam kazanabilen motiflerin mezar taşlarına nasıl yansıdığını araştırdık.
İbn-i Ömer'den naklen anlatılan ve Peygamber Efendimizin de hadis-i şerifleri olduğu bilinen rivayet şöyledir:
"Efendimizin yanında otururken hurma ağacının özü getirildi. Efendimiz şöyle bir soru sordu: "Ağaçlardan bir ağaç aynen Müslüman adama benzer, yaprağı düşmez. Söyler misiniz bana hangi ağaçtır o?" Orada bulunanlar çöl ağaçlarına daldılar, benim aklıma hurma olduğu geldi. söylemeye niyetlendim, ama baktım ki ben orada olanların en küçüğüyüm sustum. Efendimiz buyurdular ki: "O ağaç hurmadır."
Türk süsleme sanatında en sık rastlanan ağaç motiflerinden olan hurma ağacı, kutsal sayılan ağaçlardan olup hayatın devamlılığını temsil etmektedir.
Hurma ağacı, hemen hemen her dinde kutsal kabul edilmiştir. Yahudilikte Hz. Musa'nın Nil Nehri'ni yardığı asası olmuş, Hristiyanlıkta mozaik bezemelerinde kendine yer bulmuştur.
Anadolu'da hurma ağacı motifinin 17. yüzyıldan itibaren çok sık kullanılmaya başlandığı, natüralist üslupta çiçekler ile birlikte süsleme sanatımızın içine girdiği görülmektedir. Hurma ağacı kompozisyonlar içinde zaman zaman vazo zaman zaman saksı içine yerleştirilmiştir. Mekke – Medine tasvirli minyatürlerde, üzerinden kandiller sarkan sütun ve kemerlerle belirlenmiş, manzaralarla bezenmiş hurma ağaçlı kompozisyonların olması, bu coğrafyadaki ağaç motifinin uzun ömrün simgesi olduğunu akla getirmektedir.
Hurma ağacı motifi çiniden kumaşa, seccadeden tezhibe birçok yüzeyde kullanılmış önemli bir motiftir. Namaz kılınan seccadelerde kullanım örneği çoktur. 17. yüzyıla tarihlenen bir ipek seccade üzerinde yer alan hurma tasviri, bir mermer mezar taşında ya da bir çeşmede ayna olarak adlandırılan yüzeyde de karşımıza çıkar.
